تنها عمارت صفوی بندرعباس در کنترل حوزه علمیه و در حال ویرانی است

تنها بنای بازمانده از دوره صفویه در بندرعباس، در وضعیتی ناگوار به حال خود رها شده است. عمارت «کلاه فرنگی» با خطر فروریختن بخشی از سقف و زوال کامل معماری‌اش مواجه است.

خبرگزاری ایلنا در گزارشی از این بنای تاریخی آورده است که آنچه وضعیت این بنای ۳۲۰ ساله را پیچیده‌تر کرده، نه فقط ترک‌خوردگی‌های دیوار یا رطوبت شدید ناشی از اقلیم بندرعباس، بلکه واگذاری آن در دهه ۶۰ به حوزه علمیه بندرعباس است؛ نهادی که اکنون نه بهره‌برداری مشخصی از آن دارد و نه اجازه ورود و مرمت آن را به متولی قانونی یعنی اداره کل میراث فرهنگی هرمزگان می‌دهد.

این عمارت تاریخی که ساخت آن در سال ۱۰۷۷ شمسی و در دوران سلطنت شاه سلطان حسین صفوی آغاز و در ۱۰۸۴ به پایان رسید، در همان سال‌ها به هلندی‌ها تحویل شد و نقش تجارت‌خانه هند شرقی را ایفا می‌کرد. عمارت کلاه فرنگی، در مقاطع مختلف تاریخی، کاربری‌هایی چون دارالحکومه زندیه و قاجار، اداره گمرک و حتی پناهگاه مردم در حمله افغان‌ها را تجربه کرده است. اما در سال‌های پس از انقلاب، مسیر مالکیت و بهره‌برداری آن تغییر کرد.

در دهه ۶۰ و بنا به پیشنهاد امام جمعه وقت بندرعباس، این بنای تاریخی به حوزه علمیه واگذار شد. مدتی به‌عنوان خوابگاه طلاب مورد استفاده قرار گرفت، اما پس از ساخت ساختمان جدید حوزه، این اثر تاریخی بلااستفاده ماند و اکنون سال‌هاست متروک باقی مانده است. درهای آن به روی عموم مردم، پژوهشگران و حتی کارشناسان میراث فرهنگی بسته است.

نیما صفا، پژوهشگر میراث فرهنگی، که همزمان با هفته میراث فرهنگی، اسناد و تصاویر این عمارت را در کاخ گلستان تهران به نمایش گذاشته، هشدار می‌دهد که بخش‌هایی از سقف چوبی بنا فرو ریخته و هر لحظه ممکن است با تخریب‌های بیشتر روبه‌رو شویم. او همچنین تأکید می‌کند که تنها مرمت جزئی انجام شده بر این عمارت، احتمالا به بیش از صد سال پیش بازمی‌گردد. وی پیشنهاد می‌کند با توجه به ایستایی نسبی بنا، کلاه فرنگی به یک مرکز عمومی فرهنگی، شامل کتابخانه و موزه نسخ خطی تبدیل شود.

بر اساس اسناد تاریخی، عمارت کلاه فرنگی در سال ۱۳۵۱، در دوران پهلوی دوم، توسط شهرداری بندرعباس از اداره گمرک خریداری شده بود تا به موزه و مرکز فرهنگی تبدیل شود. اما این طرح پس از انقلاب فراموش شد و بعدتر این عمارت به حوزه علمیه واگذار شد.