نخستین نمای پرتو ایکس از یک تصادف کیهانی

ستاره‌شناسان برای نخستین بار موفق شده‌اند از طریق پرتوهای ایکس، به کهکشانی در فاصله ۶۰ میلیون سال نوری از ما نفوذ کرده و به بقایای برخورد مهیب این کهکشان و کهکشان کوتولهٔ دیگری پی ببرند که مدت‌هاست دیگر هیچ نشانی از آن در آن حوالی به چشم نمی‌خورد.

نمونه‌هایی مشابه از این‌گونه برخوردهای کهکشانی کم نیست؛ اما هم‌اکنون به لطف مشاهدات تلسکوپ فضایی پرتو ایکس ِ چاندرا، از کهکشانی موسوم به NGC ۱۲۳۲، ما نه‌تنها شیوه تازه‌ای برای آشکارسازی چنین برخوردهایی سراغ گرفته‌ایم، بلکه هم‌اینک فهمیده‌ایم که چگونه می‌توان نحوه رشد تدریجی ِ کهکشان‌ها در پی برخوردهای متواترشان با هم‌نوعان کهکشان‌های کوتولهٔ همسایه را زیر نظر گرفت.

در عکس‌های جدید تلسکوپ چاندرا، ابر گازی گدازانی با دمای چندین میلیون درجه پیداست که تصور می‌رود از بقایای امواج شوکی ِ ناشی از این تصادم کیهانی باشد. تا پیش از این مشاهدات، اصلاً بقایای کهکشان قربانی و صحنه تصادف را نمی‌شد در تصاویر نور مرئی از این کهکشان زیبا و مارپیچی مشاهده کرد.

نقطه درخشانی که در سمت راست نمای پرتو ایکس از اینکهکشان به چشم می‌خورد، احتمالاً منطقه ستاره‌سازی نوظهوری‌ست که در لابلای یکی از بازوهای بیرونی کهکشان جاخوش کرده و باز احیاناً از بقایای موج شوکی ناشی از همان برخورد کذاست.

گرچه توزیع دقیق و سه‌بعدی پرتوهای ایکس ِ این تصویر همچنان ناشناخته مانده، ولی می‌توان تخمین زد که جرم گاز داغی که زمینه‌ساز این تابش شده، در حدود ۴۰ هزار تا ۳ میلیون برابر جرم خورشید باشد. انتظار می‌رود این برخورد همچنان ادامه داشته باشد و تا حدود ۵۰ میلیون سال دیگر هم به طول بیانجامد.

ستاره‌شناسان، مفتون قابلیت‌های تلسکوپ چاندرا در پرده‌برداری از ساختار درونی کهکشان‌های دوردست‌اند و تردیدی ندارند که پرتوهای ایکس، ابزار کاملاً تازه‌ای برای شکار نواحی برخوردی، در ابعاد کهکشانی به شمار می‌رود.

منبع: National Geographic

توضیح تصویر:

۱-       تصاویر تلسکوپ‌های پرتو ایکس چاندرا (به رنگ صورتی) و VLT (به رنگ آبی) از کهکشانی NGC ۱۲۳۲ در فاصله ۶۰ میلیون سال نوری از ما. گاز داغی که در تصاویر چاندار متمایز شده، احتمالاً حاصل یک تصادف کیهانی‌ست / NASA/CXC/Huntingdon Inst. for X-ray Astronomy/G. Garmire، Optical: ESO/VLT