احتمالی جدی: حمله آمریکا و متحدانش به سوریه

آیا ماجرای کاربست سلاح شیمیایی زمینه‌ساز حمله آمریکا و متحدانش به سوریه است؟ به نظر می‌آید که کاخ سفید خود را برای ضربه نظامی به سوریه آماده می‌کند و دست کم به این اقدام با جدیتی بیش از پیش می‌اندیشد.

روز شنبه (۲۴ اوت) اوباما نشستی با شورای امنیت ملی‌ آمریکا داشت. روز یکشنبه یک مشاور عالیرتبه حکومت آمریکا، اطلاعیه‌ای را برای مطبوعات قرائت کرد که پس از ماه‌ها لحن جدیدی را نشان می‌‌داد. این اطلاعیه، با اشاره به گزارش‌های تکان‌دهنده در مورد استعمال گاز‌های سمی در حومه دمشق می‌گوید: "در این لحظه دیگر کمتر تردیدی در استفاده رژیم سوریه از گازهای سمی علیه شورشیان وجود دارد. اجازه بازدید به بازرسان سازمان ملل، بسیار دیر داده شده، زیرا مدارک ممکن بر اثر توپ‌باران مداوم در منطقه از میان رفته‌اند."

 پنتاگون وزارت دفاع آمریکا، ۴ ناوشکن مسلح به موشک‌های کروز خود را در سواحل شرقی‌ مدیترانه مستقر کرده و خاک سوریه را در تیر‌رس آنها قرار داده است. ولی‌ در ابتدا باید اهداف چنین اقدامی مشخص شود؛ چه چیزی باید حاصل شود؟ چه وسعتی باید داشته باشد؟ و آیا مخارج آنرا می‌توان با نتیجه توجیه کرد.

احتمالا به همین دلیل، رئیس ‌ستاد ارتش آمریکا روز یکشنبه به عمان، پایتخت اردن پرواز کرد تا با همتایان فرانسوی و بریتانیایی‌ خود مشورت کند. به علاوه نمایندگان قدرت‌های منطقه، عربستان، قطر و ترکیه و نیز کانادا، ایتالیا و آلمان از ناتو حضور داشتند.

این دیدار که از چند ماه پیش برنامه‌ریزی شده بود، اکنون می‌تواند به ستادی برای بحران تبدیل شود. آنها سعی‌ می‌کنند راه‌های مختلف نظامی را بررسی کنند و اثرات جانبی آنرا بسنجند. به عنوان هدف از واحدهای نظامی متحرک و مراکز فرماندهی آنها صحبت می‌‌شود.

اما عملیات سراسری برای نابود کردن مراکز شیمیایی دیگر جدی گرفته نمی‌‌شود. اگرچه آمریکا برای چنین کاری در اردن تمرین‌هایی انجام داده است، ولی‌ برای آن ۶۰۰۰۰ تا ۷۵۰۰۰ سرباز مورد نیاز است. آنها باید هفته‌ها، و شاید ماه‌ها در مناطق جنگی سوریه عمل کنند. این در حالی است که  اخیرا آمریکایی‌ها عملیات زمینی‌ را اصولاً رد کرده‌اند.

بمباران ۵ مرکز گاز‌های کشنده و ۳۵ محل دیگر هم که در خدمت تسلیحات شیمیایی هستند، بسیار خطرناک است، زیرا هم احتمال انفجار شیمیایی و آلوده کردن منطقه وجود دارد و هم محتمل است که سلاح‌های شیمیایی به دست شورشیان بیفتد.

اوباما چندان مشکلی‌ با کنگره ندارد، چرا که هردو حزب دمکرات و جهوریخواه موافق انجام عملیاتی دقیق در سوریه هستند. نظر مردم آمریکا هم نقشی‌ در قضیه بازی نمی‌‌کند.

طبق آمار اخیر خبرگزاری رویترز، شصت درصد آمریکایی‌ها با دخالت نظامی مخالفند و فقط ۹ درصد با آن موافقند. حتی اگر حمله شیمیایی هم ثابت شود، فقط ۲۵ درصد موافق حمله نظامی هستند.

اقدام در سوریه بدون اجازه سازمان ملل

سازمان ملل در این بحران ظاهراً فقط نقشی‌ فرعی بازی می‌کند، بازرسان آن تنها می‌توانند مشخص کنند که گاز سمی به کار گرفته شده یا خیر. اما اینکه چه کسی‌ از آن استفاده کرده قابل تشخیص نخواهد بود.

همین روز جمعه اوباما در مصاحبه با سی‌‌ان‌ان، لزوم مجوز سازمان ملل را در مورد اقدام نظامی رد کرد و گفت که حقوق ملل و ائتلاف بین‌المللی در این مورد کفایت می‌کند.

این ائتلاف می‌تواند مثل مورد کوزوو منحصر به ناتو باشد. اوباما در گفتگوی تلفنی با روسای کشورهای بریتانیا و فرانسه، با آنها به توافق رسیده که حمله شیمیایی در سوریه  ترسناک‌ترین نگرانی‌ها را دامن زده و همبستگی‌ جهانی‌ باید به آن واکنش نشان دهد.

الیوت انگل عضو ارشد کمیسیون خارجی‌ مجلس نمایندگان آمریکا ، در شبکه تلویزیونی فاکس نیوز گفت:" ما نمیتوانیم منتظر سازمان ملل بمانیم، چرا که روسیه همه چیز را بلوکه می‌کند."

 همچنین در بریتانیا، وزیر امور خارجه این کشور، ویلیام هیگ در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی گفت، برای واکنش به استفاده از سلاح‌های شیمیایی در سوریه حتما نیاز به اجازه سازمان ملل نیست. دولت بریتانیا حالا این احتمال را منتفی نمی‌داند که نمایندگان مجلس را از تعطیلات تابستانی فرا بخواند تا در مورد حمله نظامی به سوریه رای بدهند. در این مورد رهبران دو حزب کارگر و محافظه کار توافق کرده‌اند.

یک سخنگوی دولت بریتانیا گفت، دیوید کامرون نخست وزیر این کشور و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در گفتگوی تلفنی دیرهنگام خود در روز یکشنبه، در این زمینه توافق نظر داشتند که بازرسان سازمان ملل باید اطلاعات بیشتری فراهم کنند، ولی‌ با توجه به توپ باران‌های مداوم در منطقه، احتمال وجود مدارک قاطع برای اثبات چیزی وجود ندارد. آنها موافق بودند که حمله شیمیایی باید با "اقدام قاطع" جامعه بین‌المللی روبرو شود.

بشار اسد در مصاحبه با روزنامه روسی ایزوستیا و با اشاره به جنگ ویتنام، کشورهای غربی را از حمله نظامی به کشورش برحذر داشت. وی گفت، سناریوی انقلاب‌های عربی دیگر کهنه شده و اگر کسانی‌ رویای آنرا دارند که سوریه را به عروسک غربی‌ها تبدیل نمایند، آنرا فراموش کنند:«ما یک کشور مستقل هستیم.»

کنکاشی در واقعیت قضایا

اما چه کسی‌ واقعا مسئول به کارگیری گاز شیمیایی با صدها کشته در سوریه است؟ رژیم دمشق، آن طور که کشورهای غربی می‌گویند، یا شورشیان، آنگونه که روسیه و ایران، متحدان بشار اسد ادعا می‌کنند؟ تقریبا یکسال پیش باراک اوباما اعلام کرد، که کاربست سلاح شیمیایی از طرف رژیم سوریه، خط قرمزی است عبور از آن موجب دخالت آمریکا در جنگ سوریه خواهد بود. اکنون اگر این امر اثبات شود و اوباما از از وعده صریح خود  در این مورد تخطی کند، اعتماد به سیاست خارجی‌ آمریکا در جهان به خطر می‌‌افتد.

این سؤال نیز در رسانه‌ها مطرح است که مگر ممکن است رژیم اسد سلاح شیمیایی استفاده کرده باشد در حالی که می‌داند این عمل ممکن است توجیه حمله غرب به سوریه شود. در این مورد حدس و گمان‌هایی وجود دارد.

روزنامه الشرق چاپ عربستان از قول منابع شورشیان می‌نویسد که "نیروهای ویژه زیر فرماندهی ماهر اسد برادر رئیس جمهور،علیرغم مخالفت فرمانده نظامی منطقه، سلاح شیمیایی به کار گرفته‌اند." طبق این خبر، ماهر ابتدا فرمانده مذکور را با گلوله به قتل رسانده و سپس شخصاً گاز سمی را به کار برده است. این شاید تعلل بشار اسد را برای اجازه دادن به کارشناسان سازمان ملل را برای رفتن به منطقه توجیه کند.

اما هاآرتص روزنامه پرتیراژ اسرائیلی، به گزارش سایت اینترنتی الحقیقه استناد کرده که منتسب به اپوزیسیون سوریه است و دو هفته قبل از قاچاق سلاح شیمیایی از ترکیه خبر داده که شورشیان این گازهای سمی را در منطقه به کار گرفته‌اند، تا مداخله نظامی غربی‌ها را در سوریه ناگزیر کنند. احتمالا هیچ‌کس نخواهد دانست که حقیقت ماجرا‌ چیست، زیرا که در واقع تمایلی به دانستن آن وجود ندارد، چرا که جنگ داخلی‌ سوریه از مدت‌ها پیش به یک جنگ سمبولیک تبدیل شده است.

از طرفی‌ کشورهای غربی، ترکیه و کشورهای خلیج فارس، که خود را در جبهه شورشیان قرار داده‌اند تا از نفوذ روزافزون ایران در منطقه جلوگیری کنند، و از طرف دیگر مسکو، تهران و پکن، که از اسد حمایت می‌‌کنند، تا نگذارند نفوذ غرب در منطقه افزایش یابد. برای طرفین چندان مهم نیست، که چه تعداد از سوری‌ها جان خود را از دست می‌‌دهند، و میلیون‌ها سوری آواره در کشورهای مجاور، چگونه زندگی‌ می‌‌کنند.

آمریکا و غرب اما شرایط دشواری برای خود ایجاد کرده‌اند. آنها خیلی‌ زود به سود شورشیان تصمیم گیری کردند، بدون آنکه آنها را از نظر نظامی حمایت کنند. حال جهادی‌ها و القاعده با سلاح‌های عربستان و قطر در آنجا غالب شده‌اند و میانه‌روها را به حاشیه رانده‌اند. اگر اسد سرنگون شود، این رزمندگان عصر حجر هستند که قدرت را حداقل موقتا، و در بخش هایی از کشور به دست می‌‌گیرند.

آنها با کشتار و تخریب به خوبی‌ آشنایند، ولی‌ از سیاست سر رشته‌ای ندارند.اما‌ بیش از همه این لندن و پاریس هستند، که هنوز لجوجانه بر پندارهای "شورشیان میانه‌رو" پای می فشارند. با این هدف گروه‌های غیرشفافی، که کانون‌شان در استانبول یا دوحه است و در میان مردم سوریه هیچ پایگاهی ندارند، مورد حمایت قرار می‌‌گیرند.

مسلما واشنگتن به راحتی‌ می‌تواند ارتباطات نظامی رژیم اسد را نابود سازد، ولی‌ این اعلان جنگی هم به مسکو و پیش از آن به تهران خواهد بود. آن هم درست در زمانی‌ که با روی کار آمدن روحانی، امید بهبود رابطه ایران با غرب ریشه دوانده است. در این صورت وضع به کجا خواهد انجامید؟ این سؤال ممکن است به زودی به صورت مبرمی مطرح باشد.