هفته سرنوشت برای جنگ سوریه؟

رسانه‌های آلمانی به نقل از منابع امنیتی این کشور می‌گویند، فرماندهان نظامی سوریه ظرف چهار ماه گذشته، بارها خواستار به کارگیری گاز سمی علیه شورشیان شده‌اند، ولی‌ هربار این تقاضا توسط اسد رد شده است. گفته می‌شود که این اطلاعات را کشتی جاسوسی آلمانی‌ اوکر که در سواحل سوریه مستقر است، از طریق استراق سمع تلفن‌ها به دست آورده است.

بنا بر این گزارش، دستور کاربست گاز سمی در ۲۱ اوت هم از طرف شخص اسد داده نشده است. علاوه براین، سازمان اطلاعات آلمان بر  این نظر است که بشار اسد همچنان سال‌ها در قدرت باقی‌ خواهد ماند و حتی ضربه نظامی هم تغییری در این امر نخواهد داد.

بر مبنای اطلاع از کاخ سفید، اوباما روز دوشنبه می‌خواهد با شش فرستنده تلویزیونی در باره برنامه خود مصاحبه کند و سه شنبه هم نطقی خطاب به ملت ایراد کند. همزمان و پشت درهای بسته، مذاکرات رئیس جمهور و تیم امنیتی وی با اعضای کنگره پیش می‌رود.

روزنامه نیویورک تایمز می‌نویسد، این وسیع‌ترین اقدام کاخ سفید پس از سال ۲۰۰۹ است که اوباما تلاش گسترده‌ای را برای تصویب طرح اصلاحات بیمه عمومی به پیش می‌برد.

در این راستا و به گزارش "سی‌‌ان‌ان"، ویدئوهایی در مورد قربانیان حمله شیمیایی به اعضای کمیسیون اطلاعاتی‌ سنا ارائه شده است. خود این فرستنده روز شنبه ویدئوهای یادشده را با تاکید بر اثبات نشده بودن آنها نشان داد. ولی‌ حکومت آمریکا تضمین کرده که این ویدئوها از قربانیان حمله شیمیایی در حومه دمشق گرفته شده‌اند. در ۱۳ ویدئو مزبور اجساد کودکان، تلاش نیروهای امدادی برای نجات افراد و صحنه‌های دلخراش دیگر دیده می‌‌شوند.

به گزارش روزنامه‌های آمریکایی‌،  اوباما در حل حاضر نگران این است که کنگره، حمله نظامی به سوریه را تصویب نکند. پیش از همه در مجلس نمایندگان جبهه‌ وسیعی در مخالفت با این امر ایجاد شده است. ۲۱۸ نماینده تا کنون روشن کرده‌اند که رأی مخالف می‌دهند یا دستکم تمایل به مخالفت دارند. در حالی‌که اکثریت لازم برای تصویب، حداقل ۲۱۷ رای است.

در مجلس سنا وضع بهتر است ولی‌ در آنجا هم نگرانی وجود دارد. مجلس سنا روز دوشنبه پس از پایان تعطیلات تابستانی کار خود را از سر می گیرد و در طول این هفته احتمالا رأی گیری در سنا انجام می‌شود. هنوز زمان رای‌گیری در مجلس نمایندگان روشن نیست.

نشست سران ۲۰ کشور

روزهای پنجشنبه و جمعه، نشست سران کشورهای موسوم به جی‌۲۰ صحنه تلاش‌های بی‌‌امان دوطرف موافق و مخالف حمله نظامی به سوریه بود. اوباما موفق شد ببانیه مشترکی با  بریتانیا، عربستان سعودی و ژاپن امضا کند که استفاده از تسلیحات شیمیایی را در هر کجا موجب کاهش امنیت مردم می‌داند.

در بیانیه دیگری ۱۰ کشور، از جمله بریتانیا ، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، کانادا، ژاپن، کره جنوبی، عربستان و ترکیه از مساعی آمریکا برای مقابله با استفاده از سلاح‌های شیمیایی حمایت کردند. آلمان تنها کشور اروپایی بود که این بیانیه را امضا نکرد.

اکنون حمله نظامی که وقوع آن بسته به موافقت کنگره آمریکاست، کاری به قطعنامه شورای امنیت ندارد. سامانتا پاور نماینده آمریکا در سازمان ملل، در یک سخنرانی، این نهاد را متهم به ناتوانی کرد. وی گفت: "آمریکا دیگر در پی‌ قطعنامه شورای امنیت برای حمله نظامی به سوریه نخواهد بود. تجربه دو سال و نیم گذشته نشان داده که با این شورا هیچ راه عملی‌ به جلو وجود ندارد". او روسیه را متهم کرد که شورای امنیت را به گروگان گرفته و وظایف جهانی‌ خود را فراموش کرده است.

به گزارش نیویورک تایمز، اوباما استراتژیست‌های پنتاگون را موظف کرده که اهداف حمله در سوریه را توسعه دهند.به این ترتیب علاوه بر پرتاب موشک‌های کروز، هواپیما‌های آمریکایی‌ و فرانسوی هم حملاتی را در خاک سوریه به عهده می گیرند.

به گزارش این روزنامه، اوباما می‌‌خواهد توان نظامی سوریه را بیشتر از آنچه که قبلا در نظر داشت، تضعیف کند. به نظر کاخ سفید، حمله نظامی باید هم بازدارنده باشد و هم تضعیف کننده. با اینکار قرار است که نمایندگان مردد کنگره هم قانع شوند که ضربه نظامی را کافی‌ نمی‌دانند.

روسیه هم در نشست سران توانست نظر گروه کشورهای موسوم به بریکس را جلب کند که شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی می‌شوند. البته کشورهای اروپایی هم خواهان موافقت سازمان ملل برای حمله نظامی هستند. دبیرکل سازمان ملل، بان کی‌ مون، همچنان خواهان تشکیل کنفرانس ژنو ۲ برای حل سیاسی بحران سوریه است و این نظر اکنون گوش‌های شنواتری  نزد مخالفان برخورد نظامی پیدا کرده است. از جمله صدر اعظم آلمان انگلا مرکل در گزارش پایانی خود در مورد نشست، این راه حل را مطرح کرد.

نشست وزرای خارجه اروپا

در ویلینیوس پایتخت لیتوانی، وزرای خارجه ۲۸  کشور اروپایی و آمریکا گرد آمدند تا مواضع اتحادیه اروپا را در مورد سوریه هماهنگ کنند. قبل از شروع جلسه، وزیر خارجه اتریش، میشائیل اشپیندلگر، در مورد حمله نظامی هشدار داد و گفت: "هر نوع استفاده از سلاح شیمیایی، نقض زننده حقوق ملل و جنایت علیه بشریت است. ما نیاز به برخورد قاطع داریم، ولی‌ هدف وسیله را توجیه نمیکند."

سیاستمداران حاضر در این نشست، به گفته کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی‌ اتحادیه اروپا، به طور فشرده برای رسیدن به یک موضع مشترک مذاکره کردند و آلمان هم که در نشست سران، بیانیه مشترک کشورهای اروپایی را امضا نکرده بود، به آنها پیوست.

از آنجا‌ که این یک نشست غیررسمی‌ محسوب می‌شد، آنها فقط توضیحی منتشر کردند که بشار اسد را مسئول حمله شیمیایی به غوطه شناخت که خواهان پاسخی "روشن و قاطع" در این زمینه بود. وزیران خارجه کشورهای یادشده علاوه بر این نوشته‌اند: "ما مطمئن هستیم که استفاده از سلاح شیمیایی نمی‌‌تواند از طرف جامعه بین‌المللی تحمل شود."

در آخر این توضیح و به خواست آلمان، این جمله هم اضافه شد: "به همین جهت ما باید منتظر نتیجه کار بازرسان سازمان ملل بمانیم." اشتون در پایان نشست، از اولاند رئیس جمهور فرانسه قدردانی کرد که گفته بود کشورش قبل از هر اقدامی، منتظر گزارش بازرسان می‌‌ماند.

در این میان، حضور یک وزیر خارجه آمریکایی‌ در نشست اروپائیان برای قانع کردن آنها، امر نادری بود، چرا که معمولاً آمریکا تصمیمات خود را ملزم به نظر اروپا نمی‌کند. این در مقایسه با رفتار بوش در حمله به عراق که اصلا اروپا را به حساب نیاورد، قابل توجه است. جان کری پس از آن به پاریس رفت و در آنجا اعلام کرد که اوباما هنوز تصمیم نگرفته که آیا حمله نظامی را بعد از اعلام نتیجه بازرسان انجام دهد یا خیر.

آیا شورشیان میانه‌رو هستند؟

جان کری اخیرا در پاسخ به سوال کمیسیون خارجی‌ سنا در مورد شورشیان سوریه، باعث تعجب بسیاری شد. به گفته او، اپوزیسیون سوریه روز به‌روز از نظر میانه‌روی، تمایل و حمایت روزافزون به روند دمکراتیک در جامعه بر مبنای قانون اساسی‌، و حمایت از تمام اقلیت‌ها، بارزتر می‌شود. در واقع نظر او معطوف به  شورای ملی‌ ائتلاف سوریه به رهبری احمد جبرا بود، که تقریبا هیچ نفوذی بر شورشیان در داخل سوریه ندارد.

طبق تخمین‌ها، حدود ۱۰۰۰۰۰ جنگجوی شورشی در سوریه وجود دارند که بخشی از آنان گروه‌های کوچک دفاع  از روستاهای خود هستند و برخی‌ در مناطق وسیع وارد عمل می‌شوند. با وجود ستاد رهبری شورشیان برای هماهنگ کردن عملیات، هماهنگی‌ بین آنها بسیار محدود است. به قول جفری وایت، کارشناس امنیتی از انستیتو واشنگتن "دورنمای  بسیار محدودی برای توافق بین شورشیان وجود دارد."

اما "افراطی" و "میانه‌رو" چه کسانی هستند. اصولاً آنها طیف گسترده‌یی از دنیوی‌ها و جهادی‌ها را تشکیل می‌‌دهند هرچند اکثرشان ‌ در میان دو قطب قرار می‌گیرند و البته بیشترشان به هر حال پایبند مذهب هستند. گروه‌های میانه‌رو آنهایی هستند که به مردم اجازه دخالت در سیاست را می‌دهند و رادیکال‌ها آنهایی که برداشت خود از سیاست و حقوق را به مردم، حتی با خشونت تحمیل می‌کنند.

ظرف دو سال گذشته اما شورشیان روز به روز مذهبی‌‌تر شده‌اند، زیرا کمک‌های مالی و نظامی را از طرف عربستان،  قطر و ترکیه دریافت می‌کنند. جنگ‌جویان سلفی که بسیاری‌شان از خارج می‌آیند، برداشت عقب مانده خود را از مذهب به دیگران تحمیل می کنند.

نگرانی آمریکا از حملات انتقامی

ظاهراً ایران هم برای مقابله با حمله آمریکا به سوریه برنامه‌هایی‌ دارد. روزنامه "وال استریت ژورنال" در شماره جمعه خود گزارش داده که سازمان‌های اطلاعاتی‌ آمریکا پیغامی از ایران به شبه نظامیان شیعه عراقی‌ را ثبت کرده‌اند که "در صورت حمله آمریکا به سوریه، حملاتی را به تاسیسات آمریکایی‌ در عراق ترتیب دهند." از جمله این تاسیسات سفارت آمریکا در بغداد است.

این پیغام که ظاهراً در روزهای اخیر کشف شده، از قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس بوده است. او از سال ۱۳۷۹ فرماندهی این سپاه را بر عهده دارد که نیروی مخصوص سپاه پاسداران در امور برون مرزی است و زیر فرماندهی مستقیم آیت الله خامنه‌ای کار می‌کند. سلیمانی متحدان ایران در عراق را فرا می‌خواند که خود را برای پاسخ شدید به حمله آمریکا آماده کنند.

آمریکا روز پنجشنبه در مورد سفر به عراق به شهروندان خود هشدار داد. آمریکا، شهروندان خود را از سفرهای غیرضروری به سوریه، ترکیه و لبنان نیز برحذر داشته است. از سال ۲۰۰۳ که آمریکا به عراق حمله کرد، سفارت این کشور در عراق بارها با بازوکا و موشک، مورد حمله شبه نظامیان شیعه عراقی‌ قرار گرفته بود، ولی‌ در سال‌های اخیر این حملات به شدت کاهش یافته بودند.

به گزارش "وال استریت ژورنال"، وزارت دفاع آمریکا همچنین نگران حمله قایق‌های کوچک تندرو به کشتی‌های جنگی خود در خلیج فارس است.

آمریکا همچنین بخشی از کارکنان سفارت خود در بیروت را از ترس حمله انتقامی فراخوانده است.  به مقامات کنسولگری آمریکا در ادنه واقع در مرز ترکیه نیز اختیار داده شده که خودشان برای خروج کارکنان و خانواده انان را از منطقه تصمیم گیرند.

درخواست رهبر کاتولیک‌های جهان

پاپ فرانسیس نیز روز یکشنبه در رم،  سخنرانی آتشینی علیه جنگ‌طلبی و خشونت در سوریه ایراد کرد و گفت: " جنگ همیشه به معنی شکست انسانیت است." او خطاب به مسیحیان و دگراندیشان جهان گفت، عفو، گفتگو و آشتی‌ است که موجب صلح می‌‌شود، نه‌ خشونت و جنگ. وی افزود این چیزی است که هم برای سوریه و هم تمام جهان صدق می‌کند.

پاپ از تمام مسیحیان خواست برای جلوگیری از جنگ دعا کنند. وی در آغاز نشست جی‌۲۰ هم از رهبران کشورهای مختلف خواسته بود از راه حل نظامی پرهیز کنند.