گوشی‌های جدید آیفون و مسائل زیست محیطی

با به بازار آمدن محصول جدید کارخانه اپل دوست‌داران تکنولوژی‌های جدید و تحسین‌کنندگان طراحی‌های زیبای این شرکت بزرگ وسایل الکترونیکی و کامپیوتری بار دیگر پشت فروشگاه‌های آن در شهرهای مختلف جهان صف کشیده‌اند. گوشی‌های تلفن همراه iPhone 5s و همچنین iPhone 5c با رنگ‌های شاد و قیمتی ارزان‌تر از گوشی‌های سابق آیفون امکانات جدیدی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد. ارزان بودن نسبی این محصولات می‌تواند قشر وسیع‌تری از جمله نوجوانان را به استفاده بیشتر از گوشی‌های جدید ترغیب کند.

اما اپل و محصولات آن به همراه چند شرکت بزرگ دیگر که چنین تکنولوژی‌هایی روانه بازار می‌کنند، به جز صف طویل شیفتگان، منتقدانی جدی نیز دارند که روند تولید محصولات و همچنین تأثیر آن‌ها بر زندگی، سلامت و محیط زیست را به دقت زیر نظر گرفته‌اند.

سال گذشته، هنگامی که محصول iPhone 5 به بازار آمد بحث‌های زیادی در خصوص تأثیرات زیست محیطی آن به راه افتاد و موافقان و مخالفان زیادی در این مورد استدلال کردند. این بحث‌ها هم اکنون در خصوص این دو محصول جدید که در سپتامبر ۲۰۱۳ عرضه شده‌اند نیز ادامه دارد. به گفته منتقدان، روند تولید گوشی‌های آیفون جدید که سبک‌تر از گوشی‌های قبلی آیفون است منجر به تولید گازهای گلخانه‌ای بیشتری می‌شود. همچنین استفاده از این محصولات نیز دی اکسید کربن بیشتری نسبت به iPhone 4 تولید خواهد کرد، به طوری که میزان انتشار این گاز از ۵۵ کیلو به ۷۵ کیلو در ازای هر گوشی افزایش پیدا می‌کند.

با این حال شرکت اپل بسیاری از این انتقادات را رد می‌کند و اعلام کرده است که محصولات جدید آن با استفاده از پیشرفته‌ترین فن‌آوری‌های منطبق با محیط زیست ساخته شده‌اند. به عنوان مثال، به هیچ وجه از آرسنیک و جیوه در هیچ‌یک از قطعات این محصولات استفاده نشده و برای همین بازیافت این محصولات بسیار کم‌خطر و برای محیط زیست کم زیان خواهد بود. به گفته اپل، این شرکت خود را عمیقاً متعهد به رعایت موازین زیست محیطی می‌داند.

با این حال آن‌چه از سال گذشته تاکنون بیشترین نگرانی را در مورد نسل جدید iPhone 5 برانگیخته استفاده از درگاه یا پورت جدیدی است که نسبت به تمام محصولات گذشته آیفون متفاوت است. این درگاه جدید که «لایتنینگ» یا صاعقه نام‌گذاری شده برای متصل کردن گوشی تلفن به برق و یا متصل کردن آن به کامپیوتر و وسایل دیگر استفاده می‌شود. این درگاه جایگزین اتصال قبلی شده که در تمام محصولات سابق آیفون به کار رفته بود. در کنار برخی مزیت‌های تکنولوژیک، ضعف طراحی درگاه لایتنینگ در آن است که با محصولات قبلی سازگار نیست. بنابراین میلیون‌ها وسیله جانبی که پیش از این توسط کاربران در سرتاسر دنیا خریداری شده بودند به ناگهان قابلیت انطباق خود با گوشی‌های جدید را از دست داده و بدون استفاده می‌مانند و باید با وسایل جدید جایگزین شوند. راه حل دیگر آن است که مصرف‌کنندگان هزینه اضافه خرید یک مبدل یا آداپتور را بپردازند. بنابراین تمام این جایگزینی‌ها و کنار گذاشتن وسایل جانبی قبلی هزینه و فشار زیادی برای بازیافت آن‌ها به محیط زیست تحمیل خواهد کرد.

اما در نهایت در مورد گوشی‌های iPhone، شاخص‌های زیست محیطی منتشر شده در مورد آن‌ها نشان می‌دهد این محصولات نسبت به بسیاری از کارخانجات دیگر استانداردهای بالاتری در مورد مسائل زیست محیطی را رعایت می‌کنند. اما همچنان نسل قبلی این تلفن‌ها، یعنی iPhone 4 نسبت به گوشی‌های جدیدتر iPhone 5 سازگاری بیشتری با محیط زیست دارد و آسیب‌های کمتری به آن وارد می‌کند.

پیش از این برخی متخصصان در مورد صفحه نمایش جدید Retina در کامپیوترهای همراه MacBook Pro نیز اظهار نگرانی کرده و تعمیر و بازیافت آن را تقریباً غیرممکن اعلام کرده بودند. در حقیقت به همین دلیل این سری از کامپیوترهای MacBook Pro به سختی توانستند «درجه زرین» انطباق با محیط زیست یا EPEAT را که از سوی شورای وسایل الکترونیک سبز Green Electronics Council داده می‌شود کسب کنند و مخالفت‌های زیادی در این باره وجود داشت. شورای وسایل الکترونیک سبز در سال ۲۰۰۵ توسط «بنیاد بین‌المللی توسعه پایدار» و به منظور ترویج و تشویق استفاده از محصولات کامپیوتری منطبق با محیط زیست تشکیل شد. این شورا ابتدا از دادن این نشان استاندارد به این کامپیوترها خودداری کرد و همین باعث شد اپل تمام محصولات خود را از این فهرست خارج کند. اما سپس شرکت اپل عذرخواهی کرد و با بازگشت به این فهرست و انجام یک سری مذاکرات توانست دوباره این نشان استاندارد محیط زیستی را به دست آورد.

با این‌حال آن‌چه که بیشتر در مورد گوشی‌های آیفون مورد انتقاد قرار گرفته، میزان رعایت موازین زیست محیطی نیست، بلکه نحوه تولید آن‌ها و رعایت حقوق انسانی کارگرانی است که در این کارخانجات کار می‌کنند. با عرضه گوشی‌های جدید که به نحو محسوس‌تری ارزان‌تر از قبل هستند، شرایط کارگرانی که در چین و در کارخانه تولید این محصولات کار می‌کنند حساسیت‌های زیادی برانگیخته است. گفته می‌شود این کارگران باید شش روز در هفته و در نوبت‌های دوازده ساعته کار کنند و تنها حق استفاده از دو استراحت نیم‌ساعته را در طول روز دارند.

 این انتقادات در مورد کارخانه ووکسی در نزدیک شهر شانگهای چین مطرح شده است. این کارخانه متعلق به شرکت آمریکایی جبیل است که محصولات اپل را نیز تولید می‌کند و اپل یکی از مشتریان آن است.

 اطلاعات در مورد این کارخانه به تازگی توسط سازمان غیرانتفاعی «دیدبان کار در چین» منتشر شده است. این سازمان که در سال ۲۰۰۰ توسط تعدادی از فعالان چینی در آمریکا تاسیس شده به دفاع از حقوق کارگران چینی می‌پردازد. در گزارش این سازمان در مورد کارخانه جبیل در چین آمده است که کارگران بدون رعایت مسائل ایمنی و بدون استفاده مناسب از محافظ در برابر مواد شیمیایی و خطرات محیطی دیگر کار می‌کنند. این گزارش همچنین به خوابگاه کارگران نیز پرداخته و می‌گوید در اتاق‌هایی که از سوی کارخانه در اختیار کارگران قرار می‌گیرد هر هشت نفر باید داخل یک اتاق زندگی کنند.

در این مجموعه بزرگ بیش از سی هزار نفر به کار مشغولند و جدیدترین محصول گوشی‌های آیفون در آن‌جا تولید شده است. اپل در مورد این گزارش که به تازگی منتشر شده اعلام کرده است که شرایط این کارخانه را به دقت بررسی خواهد کرد و خود را متعهد به رعایت شرایط کار منصفانه برای تولید تمام محصولاتش می‌داند.