سینمای جهان و جلوه‌هایی از سینمای ایران در سال ۲۰۱۳
مثل هر سال، در نیمه نخست سال ۲۰۱۳ جشنواره‌های اروپایی خبرساز بودند و در نیمه دوم سال سینمای هالیوود. در این میان سینمای ایران هم افتخاراتی به دست آورد.
در هشتاد و پنجمین دوره مراسم اهدای جوایز اسکار فیلم «آرگو» ساخته بن افلک برنده جایزه اسکار بهترین فیلم سال شد. برنده این جایزه را میشل اوباما، همسر رئیس جمهور آمریکا از کاخ سفید از طریق پخش زنده تلویزیونی اعلام کرد.
آرگو که داستان گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران در سال ۱۹۷۹ (۱۳۵۸) را روایت می‌کند در هفت رشته نامزد بود و در مجموع سه اسکار را به دست آورد.
«جانگوی رها شده»، «جانوران سرزمین جنوبی» و «عشق» از دیگر نامزدهای بهترین فیلم در سال ۲۰۱۳ بودند.
پرویز جاهد در مقاله‌ای در رادیو زمانه درباره «آرگو» نوشت:
«آرگو، فیلمی تبلیغاتی درباره قدرت سازمان سیا و مأموران امنیتی شجاع و باهوش آمریکایی است و از این نظر هیچ تفاوتی با فیلم‌هایی از نوع "جان سخت"، "جیمزباند" و یا حتی "رمبو" ندارد. همه چیز در نهایت فاتحانه است، حماسه‌ای هالیوودی که نشان می‌دهد همکاری هالیوود با سازمان سیا، چگونه می‌تواند مؤثر و رهایی‌بخش باشد.»
صفحه بعد:
فیلم «موضع بچه» از رومانی، ساخته کالین پتر نیتزر، خرس طلایی شصت وسومین دوره جشنواره فیلم برلین را از آن خود ساخت.
داستان عشق بیمارگونه مادری به تنها فرزندش، باربو، دستمایه اصلی فیلم «موضع بچه» است. کورنلیا، این مادر دلسوز، متمول و با نفوذ می‌کوشد با دادن رشوه به مأموران پلیس امنیتی، پسر خود باربو را که تازه با همسرش زندگی مستقلی را آغاز کرده است، از اتهام قتل مبرا کند. باربو در تاریکی شب، هنگامی که با سرعت غیرمجاز عازم خانه بوده، با پسر کوچک خانواده‌ای تهی‌دست تصادف می‌کند و او را به قتل می‌رساند. کالین پتر نیتزر، در این فیلم فساد دستگاه امنیتی و حقوقی جامعه پس از نظام سوسیالیستی رومانی را به نمایش می‌گذارد؛ جامعه‌ای که بر آن تنها پول و قدرت تازه به دوران رسیده‌ها حاکم است.
صفحه بعد:
«پرده»، فیلم مشترک جعفر پناهی و کامبوزیا پرتوی خرس نقره‌ای برای بهترین فیلمنامه را در جشنواره فیلم برلین به دست آورد. این فیلم در برلیناله در حالی به نمایش درآمد که جعفر پناهی بر اساس حکم دادگاهی در تهران، از تولید هرگونه محصول فکری تا ۲۰ سال منع شده است.
در روز نمایش فیلم «پرده»، در کنار اعتراض سرپایی گروهی از سینماگران آلمان و اعضای هیأت داوران جایزه صلح برلیناله، نامه سرگشوده‌ای نیز از سوی چند تن از بازیگران آلمانی، تسلیم سفارت جمهوری اسلامی در برلین شد.
شیرین نشاط به عنوان یکی از اعضای هیأت داوران بخش مسابقه، جایزه شیر نقره‌ای را برای بهترین فیلمنامه اعلام کرد و کامبوزیا پرتوی را به روی صحنه فراخواند. پرتوی در سخنرانی کوتاه خود پس از دریافت جایزه گفت که «تاکنون انکار هنرمند و اندیشمند در هیچ دوره‌ای از تاریخ و در هیچ کشوری ممکن نبوده است.» و آرزو کرد که «همه هنرمندان و اندیشمندان در همه کشورهای جهان بتوانند آثار خود را در خدمت صلح و انسانیت بیافرینند.»
صفحه بعد:
با وجود محرومیت از کار و همچنین حکم یک سال زندان، محمد رسول‌اف، تازه‌ترین فیلمش را در شصت و ششمین جشنواره فیلم کن به نمایش گذاشت. این فیلم "دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند" نام دارد و در بخش "نوعی نگاه" جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد.
"دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند"، تازه‌ترین فیلم محمد رسول‌اف درباره یک زندانی سیاسی ایرانی و دست‌نوشته‌های او در زندان جمهوری اسلامی است و محمد رسول‌اف محمد رسول‌اف این فیلم را به‌طور مخفیانه و بدون مجوز و به شکل زیرزمینی ساخته است.
محمد رسول‌اف به خبرنگاران گفت: «احساسات متناقضی از حضور در کن دارم. عده‌ای از همکارانم که در ساخت این فیلم به من کمک کردند نتوانستند به این جشنواره بیایند. علتش هم مقرراتی‌ست که در ایران وجود دارد و همانطور که می‌دانید از بعضی لحاظ منحصر به فرد هستند.»
صفحه بعد:
نخل طلا برای برنیس بژو
«گذشته»، ساخته اصغر فرهادی جایزه کلیسای جهانی برای بهترین فیلم معنوی در شصت‌وششمین دوره جشنواره فیلم کن را به دست آورد. جایزه کلیسای جهانی که در سال ۱۹۷۴ در جشنواره کن راه‌اندازی شد، ویژه تقدیر از آثاری است که از یک سویه معنوی برجسته برخوردارند و حامل پیامی برای بشریت باشند.
برنیس بژو که در فیلم فرهادی بازی کرده بود، جایزه نخل طلای بهترین بازیگر زن را دریافت کرد. برنیس بژو در حالی که به شدت هیجان‌زده بود به‌هنگام دریافت جایزه گفت به هیچ‌وجه انتظار این جایزه را نداشت. او اصغر فرهادی را دعوت کرد که روی صحنه برود و با او عکس بگیرد.
صفحه بعد:
در شصت و ششمین جشنواره فیلم کن «زندگی ادل» (آبی گرم‌ترین رنگ است) ساخته عبدالطیف کشیش، کارگردان تونسی نخل طلا را به دست آورد.
در این فیلم تقریباً سه ساعته، عشق دو زن هم‌جنسگرا به تصویر کشیده می‌شود. در کانون داستان دختر جوانی به نام «ادل» قرار دارد که ابتدا از نظر جنسی به مردان تمایل دارد، اما پس از آنکه با دختری به نام «اما» آشنا می‌شود، به او دل می‌بازد. «زندگی ادل» روایتگر این دلدادگی‌ست و اینکه چگونه به‌تدریج بین «اما» و «ادل» فاصله می‌افتد.
ریاست هیأت داوران بخش مسابقه اصلی این جشنواره را استیون اسپیلبرگ، فیلمساز سرشناس آمریکایی به عهده داشت. آنگ لی (کارگردان تایوانی)، نیکول کیدمن (بازیگر آمریکایی)، کریستوف والتس (بازیگر آلمانی)، کریستیان مونجیو (فیلمساز رومانیایی)، لین رمزی، نائومی کاواسه (فیلمساز ژاپنی)، دانیل اوتوی (بازیگر فرانسوی) و ویدیا بالان (بازیگر هندی) از دیگر داوران شصت و ششمین جشنواره فیلم کن بودند.
صفحه بعد:
سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم مونترال در کانادا، پنجشنبه، ۲۲ اوت ۲۰۱۳ با نمایش فیلم «خانه‌ای دیگر» ساخته ماتیو روآ گشایش یافت. در این جشنواره که تا ۲ سپتامبر ادامه داشت، فیلم‌های ایرانی حضور برجسته‌ای داشتند.
«زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» ساخته روح اله حجازی، با بازی حمید فرخ‌نژاد، ترانه علیدوستی، هنگامه قاضیانی و پیمان قاسم‌خانی، «تاج محل» اولین تجربه سینمایی بلند دانش اقباشاوی که موضوع و حال و هوایی بومی دارد، از فیلم‌های به نمایش درآمده در جشنواره فیلم مونترال بودند.
در بخش «نگاهی به سینمای جهان» که مسابقه‌ای نیست، از ایران چهار فیلم شرکت داشت: «برگ‌ریزان» از علی جابر انصاری، «اینجا همه چیز خوب است»، ساخته پوریا آذربایجانی، «از تهران تا بهشت» به کارگردانی ابولفضل صفاری و «بیشتر از دو ساعت» (فیلم کوتاه) ساخته علی عسگری که پیش از این در بخش فیلم‌های کوتاه جشنواره کن هم به نمایش درآمده بود.
در بخش «تمرکز بر سینمای جهان»، فیلم «۴۵ دقیقه تا رام الله» ساخته علی صمدی احدی از کشور آلمان، «برگ‌ریزان» ساخته علی جابر انصاری محصول ایران و انگلستان، «بهار در سرزمین عجایب» ساخته بهروز کرمی‌زاده از آلمان، «زندانی» ساخته محمود شولی‌زاده از آمریکا به نمایش درآمد.
صفحه بعد:
محسن مخملباف در جشنواره فیلم اورشلیم
جشنواره فیلم اورشلیم از سیزدهم تا بیست و دوم تیرماه در این شهر و با شرکت فیلمسازانی از کشورهای مختلف برگزار شد. تازه‌ترین فیلم محسن مخلمباف به نام «باغبان» که در مورد بهاییان و دیانت بهایی است و در شهر حیفا در اسراییل فیلمبرداری شده در این جشنواره نمایش داده شد.
در این فیلم مستند، مخلمباف که به همراه پسرش میثم برای تحقیق در خصوص بهاییت به حیفا سفر کرده با باغبانی از آفریقا روبهرو می‌شود که در این باغ خدمت می‌کند. فیلم به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا از طریق دینی صلح‌جو می‌توان دل به اصلاح امور جهان و رهایی از چنگال خشونت و جنگ بست یا نه؟
مخملباف در کنفرانس مطبوعاتی خود در اورشلیم فرصت را برای اعلام پیام ضد جنگ خود از دست نداد و گفت «من شما را دوست دارم اما ایران را بمباران نکنید.»
صفحه بعد:
گلشیفته فراهانی، هنرمند و بازیگر ایرانی مقیم فرانسه به عنوان یکی از داوران هفتادمین جشنواره فیلم ونیز، در بخش «افق‌ها»ی این جشنواره برگزیده شد.
گلشیفته فراهانی پیش از این، در سال ۲۰۱۰ و در شصت وسومین دوره جشنواره فیلم لوکارنو به عنوان عضو هیئت داوران این جشنواره انتخاب شده بود.
صفحه بعد:
«گرای مقدس» ساخته جیا فرانکو روسی شیر طلایی هفتادمین جشنواره فیلم ونیز را از آنِ خود کرد.
«گرای مقدس» ساخته جیانفرانکو روسی و همچنین «مشهور ناشناخته» ساخته ارول موریس دو فیلم مستند بخش اصلی هفتادمین جشنواره فیلم ونیز بودند.
جشنواره فیلم ونیز با گزینش دو فیلم مستند در بخش اصلی‌اش قصد داشت که بر نقاط تلاقی بین آثار مستند و داستانی تأکید کند.
امسال برناردو برتولوچی، کارگردان صاحب‌نام ایتالیایی بعد از سه دهه و برای دومین بار ریاست هیأت داوران جشنواره فیلم ونیز را بر عهده داشت. آندرآ آرنولد (کارگردان انگلیسی)، کری فیشر (بازیگر و فیلمنامه‌نویس آمریکایی، ژیانگ ون (بازیگر چینی)، ریوچی ساکاموتو (آهنگساز ژاپنی)، ویرژین لدوین (بازیگر فرانسوی)، پابلو لارین (کارگردان شیلیایی)، رناتو برتا (فیلمبردار فرانسوی) و مارتینا گدک (بازیگر آلمانی) از دیگر اعضای هیأت داوران هفتادمین دوره جشنواره فیلم ونیز بودند.
آلبرتو باربارا، مدیر جشنواره ونیز «بحران اجتماعی در جهان» را محور مشترک فیلم‌های بخش اصلی جشنواره خوانده بود. او در این باره گفته بود: «بحران اجتماعی و فروپاشی نظام ارزش‌ها که بیش از همه در خانواده نمود دارد، محور مشترک همه این فیلم‌هاست.»
صفحه بعد:
آکادمی اسکار نام فیلم مستند «باغبان» ساخته محسن مخملباف را در فهرست فیلم‌های بخش رقابتی مستند قرار داد.
«باغبان» تاکنون در بیش از ۲۰ جشنواره بین‌المللی به نمایش در آمده و جایزه بهترین فیلم مستند از جشنواره بیروت و جایزه ویژه «ماوریک» از جشنواره فیلم موتوون را بهدست آورده است.
مخلمباف درباره این فیلم گفته است: «براساس ماده ۱۸ حقوق بشر هر کس حق دارد دین خود را انتخاب کند. علی‌رغم آنکه حکومت ایران این اصل را پذیرفته است، کماکان صد‌ها هزار جوان بهائی در ایران از رفتن به دانشگاه محروم‌اند، قبرستان‌هایشان آتش زده می‌شود و گروهی از آن‌ها در زندان مورد آزار قرار می‌گیرند و یا کشته می‌شوند. با این همه بسیاری از ایرانیان هنوز نمی‌دانند بهائیان چگونه می‌اندیشند که این‌گونه مجازات می‌شوند.»
نمایش «باغبان» و حضور محسن مخملباف در جشنواره اورشلیم با مخالفت وزارت ارشاد روبهرو شد و مدیر سینمایی وقت دستور داد جوایز بین المللی خانواده مخملباف از موزه سینمای ایران حذف شود.
صفحه بعد:
جایزه بزرگ جشنواره لاروشل برای میترا فراهانی
مستند «فی فی از خوشحالی زوزه می‌کشد» ساخته میترا فراهانی جایزه بزگ بخش اصلی سیزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های مستند لاروشل (فرانسه) را به دست آورد.
«فی فی از خوشحالی زوزه می‌کشد» مستندی است درباره زندگی و مرگ بهمن محصص.
این فیلم اولین حضوربین المللی خود را از ماه فوریه ۲۰۱۳ در جشنواره برلین آغاز کرد که با موفقیت زیاد همراه بود و یک پخش‌کننده بین‌المللی برای فیلم بهدست آورد. از آن پس در بسیاری ازجشنواره‌های جهانی شرکت کرد؛ از جمله «جشنواره جهانی سینمای واقع‌گرا» درپاریس که در آنجا نیز موفق به دریافت جایزه شد. سپس به جشنوار «تولوراید» در آمریکا و جشنواره نیویورک هم راه یافت و به‌زودی در جشنواره فلورانس در ایتالیا که ویژه هنرهای مدرن است نیز نمایش داده می‌شود.
«فی فی از خوشحالی زوزه می‌کشد» نام تابلوئی از بهمن محصص است که هیچگاه حاضر به فروش آن نشد. میترا فراهانی، سازنده این فیلم مدت‌ها در پی بهمن محصص بود تا درباره او فیلمی بسازد. محصص که پس از انقلاب بهمن ۵۷ از ایران خارج شده بود، در انزوا زندگی می‌کرد. میترا فراهانی بعد از سال‌ها تلاش او را در هتلی در شهر رم ملاقات می‌کند و در دو ماهی که از زندگی محصص باقی مانده بود با او زندگی می‌کند. ثمره این تلاش و هم‌نشینی مستندی است که «فی فی از خوشحالی زوزه می‌کشد» نام گرفت.
صفحه بعد:
جشنواره فیلم رم
بازیگران فیلم «گس» ساخته کیارش اسدی‌زاده جایزه ویژه بازیگران هشتمین جشنواره فیلم رم را بهدست آوردند. در این فیلم پانته‌آ پناهی، رویا جاویدنیا، احسان امانی، شبنم مقدمی، مهسا علافر، محمدرضا غفاری، نوال شریفی، صدف احمدی، ماهانا نور محمدی، سیما مبارک شاهی، بهاران بنی احمدی، سیامک صفری، مانی گندمکار، آرشام طالبی بازی می‌کنند.
«گس» تنها فیلم ایرانی بود که در بخش اصلی جشنواره فیلم رم با فیلم‌هایی از کشورهای دانمارک، شیلی، ایتالیا، آمریکا، برزیل، مکزیک، ژاپن، رومانی و ترکیه و چین رقابت می‌کرد.
در بین هفت داور مسابقه، نام امیر نادری، کارگردان شناخته‌شده ایرانی که ۲۵ سالی است ایران را ترک کرده و مقیم نیویورک شده نیز دیده می‌شد.
جشنواره رم جایزه اصلی‌اش را به فیلم «تیر» ساخته آلبرتو فاسوبو داد. جایزه فیلم برگزیده تماشاگران به فیلم «کلوپ دالاس بایرز» ساخته ژان مارک واله تعلق گرفت.
صفحه بعد:
«قاعده تصادف» ساخته بهنام بهزادی جایزه تماشاگران جشنواره سه قاره را بهدست آورد. بالن طلایی، جایزه بزرگ این جشنواره به «خداحافظ تابستان» از کشور ژاپن داده شد. «فنگ آی» ساخته وانگ بینگ از چین بالن نقره‌ای این جشنواره را به دست آورد. «قاعده تصادف» ساخته بهنام بهزادی هم جایزه تماشاگران جشنواره سه‌قاره را از آن خود کرد.
در مجموع ۹ فیلم از کشورهای ایران، چین، ترکیه، تایلند، پرو، ژاپن، کره جنوبی، برزیل و بیرمانی در بخش اصلی سی‌و‌پنجمین جشنواره فیلم سه قاره به نمایش گذاشته شدند.
در فیلم «قاعده تصادف» ساخته بهنام بهزادی مشکلات نسل جوان و نیز به طور تلویحی تقابل سنت و مدرنیت در جامعه ایران مورد بررسی قرار می‌گیرد.
صفحه بعد:
هیئت منتقدان فیلم آمریکا فیلم «گذشته» آخرین ساخته اصغر فرهادی، فیلمساز ایرانی را به‌عنوان بهترین فیلم خارجی سال انتخاب کرد. به‌طور معمول برندگان جوایز هیئت منتقدان فیلم آمریکا نامزد دریافت جایزه اسکار نیز شده‌اند.
هیئت منتقدان فیلم آمریکا همچنین فیلم «او» ساخته جدید اسپایک جونز، فیلمساز آمریکایی را به‌عنوان بهترین فیلم و بهترین کارگردانی انتخاب کرد.
همچنین اِما تامپسون برای بازی در فیلم «نجات آقای بنکس» و بروس درن، برای بازی در فیلم «نبراسکا»، برنده بهترین بازیگران زن و مرد شدند.
جایزه بهترین فیلمنامه غیراقتباسی نیز به جوئل و اتان کوئن برای فیلم «درون لوئین دیویس» رسید.
صفحه بعد:
«زیبایی بزرگ» (La Grande Bellezza) ساخته پائولو سورنتینو مهم‌ترین جوایز بیست و ششمین آکادمی فیلم اروپا را بهدست آورد. افزون بر این سه جایزه دیگر نیز به «زیبایی بزرگ» تعلق گرفت: جایزه بهترین کارگردانی، جایزه بهترین تدوین و جایزه بهترین بازیگر مرد برای تونی سرویلو.
«زیبایی بزرگ» در بخش اصلی جشنواره فیلم کن نیز شرکت کرده بود و از سوی ایتالیا برای معرفی به اسکار ۲۰۱۴ نیز کاندید شده است.
سه فیلم مستند «تصویر گمشده» اثر ریتی پن (فیلمساز ویتنامی که در فرانسه فیلم می‌سازد) و «توقفگاه»، اولین ساخته بلند کاوه بختیاری که محصول سوئیس است و در یونان ساخته شده و همچنین «عمل قتل» ساخته یاشوآ اوپنهایمر در میان راه یافتگان به فهرست بیست و ششمین دوره جوایز آکادمی اروپا به چشم می‌خورد. از میان این سه فیلم مستند «عمل قتل» جایزه فیلم مستند آکادمی فیلم اروپا را بهدست آورد.
رئیس آکادمی فیلم اروپا، ویم وندرس، کارگردان سرشناس و جریان‌ساز آلمانی است.
امسال از کا‌ترین دونوو، بازیگر سرشناس فرانسوی و پدرو آلمودوار، فیلمساز شناخته شده‌اسپانیایی تقدیر شد و جایزه افتخاری آکادمی اروپا به آن‌ها تعلق گرفت.
نظرها
نظری وجود ندارد.