کویت علیه ایران: فصل صف‌بندی در بازی تخت و تاج خاورمیانه

«بازی تخت و تاج» در خاورمیانه ادامه دارد؛ کویت، که یکی از دو میانجی اصلی بحران قطر در کنار ترکیه است، با اخراج ۱۵ دیپلمات ایرانی، همان پیامی را به جهان مخابره کرد که عربستان و آمریکا در طلب آن بودند: صف‌بندی قاطع علیه ایران. اما آیا این صف‌بندی نوعی آرایش پیش از جنگ است؟ از چندی پیش، بسیاری از رسانه‌های جهانی از گاردین تا نیویورک تایمز، در مورد احتمال رویایی ایران و آمریکا در صحراهای جنوب شرقی سوریه، پس از محو شدن داعش از  روی نقشه هشدار داده‌اند؛ رویارویی‌ای که می‌تواند سرآغاز جنگی مخرب‌تر و وسیع‌تر باشد.

در ۲۰ ژوئیه، کویت دفترهای رایزنی نظامی و فرهنگی سفارت ایران را تعطیل و ۱۵ دیپلمات ایران را به بهانه «جاسوسی و ترور» از کشور خود اخراج کرد. در ادامه، کویت در نامه‌ای به دولت لبنان، از حزب الله به خاطر سازماندهی تروریستی شیعیان در خاک این کشور شکایت کرد.

بهانه کویت برای اخراج دیپلمات‌های ایرانی، پرونده گروه "عبدلی" است. ماجرا به اوت ۲۰۱۵ برمی‌گردد و به کشف مقادیر زیادی اسلحه، مهمات، مواد منفجره و ابزارهای نظامی-جاسوسی در قطعه زمینی زراعی به نام عبدلی در خاک کویت و در نزدیکی عراق.
خیلی زود پای ایران به این پرونده باز شد: متهمان اعتراف کردند که این محموله نظامی از ایران با کشتی برای آنها فرستاده شده است. اعضا گروه عبدلی مشخصاً متهم به خرابکاری و جاسوسی برای ایران پس آموزش در پایگاه‌های نیروی قدس سپاه پاسداران‌ اند.
از جمله متهمان پرونده نیز یک ایرانی است، فردی به نام عبدالرضا دهقانی که نخست به اعدام و پس از بازنگری دیوان عالی کویت به حبس ابد محکوم شد. حالا دوباره این پرونده قدیمی به بهانه فرار ۱۴ متهم شیعی آن به ایران، گشوده شده و همچون بهانه‌ای برای بازیهای دیپلماتیک مورد استفاده قرار گرفته است.

روابط ایران و کویت

در جنگ ایران و عراق، کویت از حامیان اصلی دشمن ایران بود، اما پس از حمله عراق به کویت معادلات تغییر کرد. در آن دوران، نیروهای ایران با خاموش کردن چاه‌های نفتی که در آتش می‌سوختند، به یاری کویت شتافتند. تا پیش از حمله به سفارت عربستان در تهران، روابط ایران و کویت در سطحی عادی و حتی به قول مقامات کویتی، در سطحی «عالی و تاریخی» قرار داشت. در در ژوئن ۲۰۱۴، شیخ صباح احمد جابر صباح امیر کویت در سفری به ایران با حسن روحانی، دیدار کرد؛ و طی این دیدار، توافقهایی در خصوص حمل و نقل، همکاری‌های گمرکی، امور ورزشی و گردشگری امضاء شد. این آرامش اما دیری نپایید و  در ژانویه ۲۰۱۶، کویت در اعتراض به حمله به سفارت عربستان متعاقب اعدام شیخ نمر، سفیر خود در تهران را فراخواند و روابط خود با ایران را به حداقل رساند.

کویت البته در عین حال، تلاشهایی برای میانجیگری و حل اختلافات تهران با ریاض انجام داد. مشخصاً در فوریه ۲۰۱۷، صباح خالد محمد صباح، وزیر خارجه کویت، برای انتقال پیام شورای همکاری خلیج فارس به ایران آمد و با همتای ایرانی‌اش محمدجواد ظریف، دیدار کرد. علاوه بر اختلاف‌های سیاسی و فرقه‌ای، کویت و عربستان با ایران بر سر میدان گازی مشترک آرش/ الدوره نیز اختلاف دارند.

پیامی نمادین، در آستانه حل بحران قطر

اخراج دیپلمات‌های ایرانی، درحالی که پیش از آن  و  پس از حمله به سفارت‌خانه عربستان در تهران، روابط ایران و کویت در پائین ترین سطح قرار داشت، بیش از هرچیز یک پیام نمادین است، پیامی روشن مبنی بر اینکه در رویایی ایران با عربستان، کناره‌گیری یا  میانه ایستادن دیگر ممکن نیست. به عبارت دیگر، صف‌بندی‌ها باید روشن بشود.

کویت، در کنار ترکیه، یکی از دو میانجی اصلی بحران قطر است. و این تحولات در شرایطی صورت می‌پذیرد که قطر و کشورهای حاشیه خلیج فارس به رهبری عربستان در روزهای اخیر به هم و به پایان بحران نزدیکتر شده‌اند.

بنا به گزارش‌ها، درخواست‌های سیزدگانه عربستان از قطر به ۶ بند کاهش یافته است. و در فهرست آنها دیگر خبری از قطع رابطه با ایران، تعطیلی الجزیره و بستن پایگاه نظامی ترکیه نیست. در مقابل نیز، شیج تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، ضمن امضای دستور اصلاح قانون مبارزه با تروریسم، برای حل بحران اظهار آمادگی کرده است. رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا نیز از عربستان و متحدانش خواسته است که تحریمهارا علیه قطر لغو کنند.

صف‌بندی قاطع علیه ایران، تنها خواسته عربستان از کشورهای منطقه نیست، آمریکا نیز در این مورد کاملاً مصمم به نظر می‌رسد. جلوگیری از نفوذ تهران در منطقه، مهمترین فصل مشترک میان عربستان و آمریکا است و البته این موضوعی است که اسرائیل از آن کاملاً خشنود خواهد شد.

پس از صف‌بندی، آیا فصل جنگ است؟

آمریکا در ماه‌های اخیری لحن بسیار تندی را نسبت به ایران پیش گرفته است. بنابه آخرین گزارش‌ها، ترامپ تیمی را در کاخ سفید مأمور کرده است که زمینه‌های قانونی لازم برای اعلام «نقض برجام از سوی ایران» را فراهم کنند. او از زمان مبارزه‌های انتخاباتی برجام را «بدترین توافق ممکن» دانسته و وعده لغو آن را داده بود.
ترامپ ایران را در کنار داعش و القاعده، یک تهدید و خطر جهانی می‌داند؛ او در در سفرش به فرانسه، و در کاخ الیزه ایران را بار دیگر یاغی خواند

جدال کلامی میان تهران و واشنگین البته موضوع تازه‌ای نیست، اما حالا تب آن بسیار تند شده است؛ در سوی دیگر جبهه نیز، آیت الله علم الهدی، امام جمعه مشهد، سردار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، سردار مسعود جزایری، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح و سردار محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه از جمله مقامات ایرانی هستند که در این چند مدت علاوه بر آیت الله خامنه‌ای برای آمریکا رجز خوانده‌اند.
محمد علی جعفری، فرمانده کل سپاه، روز ۱۹ ژوئن آمریکا را تهدید کرد که همه پایگاه‌های نظامی خود تا فاصله ۱۰۰۰ کیلومتری مرزهای ایران، برچیند. این فاصله البته درست همان منطقه‌ای را دربرمی‌گیرد که اکثر عملیات آمریکا در خاورمیانه در آنجا انجام می‌شود.

برخورد نظامی میان آمریکا و شبه نظامیان سوری تحت حمایت ایران از پیش –در تنف— آغاز شده و حالا احتمال آن می‌رود که جنگی مخربتر و مستقیم‌تر پس از محو داعش از روی نقشه آغاز شود. در دو ماه گذشته، بسیاری از رسانه‌های جهانی از گاردین تا نیویورک تایمز در مورد احتمال رویایی ایران و آمریکا در صحراهای جنوب شرقی سوریه، پس از نابودی هشدار داده‌اند؛ رویایی‌ای که پیامدهایش می‌تواند بسیار مخرب و خطرناک باشد.

در همین زمینه: