واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می‌کنند

رسوایی مالی یک اسقف آلمانی رسانه‌های این کشور را از چندی پیش به خود مشغول داشته است. اسقف فرانتس پتر تبارتس فن الست از جوان‌ترین اسقف‌های آلمان است که  پنج سال پیش در شهر لیمبورگ استان هسن به چنین مقامی نائل شد.

او ابتدا خود را خیلی مردمدار نشان داد و مردم و مومنان را به خود جلب کرد. رفتارش پیش از اسقف شدن هم بسیار زاهدانه بود: آنطور که روزنامه‌ها از قولش نقل می‌کنند اصلاً مخالف داشتن اسقف‌نشین بوده و به یک خانه ساده در نزدیک کلیسا که در دسترس همه مردم باشد قانع بوده، اما بعد از رسیدن به مقام اسقفی یک‌باره فیل‌اش یاد هندوستان کرده و آن روی دیگرش را نشان داده است.

عمارت مجلل

آدمی که به زندگی ساده و معمولی راضی بود، یک‌باره میلیون‌ها یورو خرج ساخت و بازسازی عمارت اسقف‌نشین مخصوص خودش کرد.

در مورد خرج و مخارج هم ارقام دروغین ارائه داد و سر مردم و اهل کلیسا را شیره مالید. سرانجام اقامتگاهی که قرار بود با دو و نیم و حداکثر پنج و نیم میلیون یورو سروته‌اش هم  بیاید، ٣١ میلیون تمام شد و به علت آسیب رساندن به خیابان و خانه‌های اطراف مبلغ کل به چهل میلیون یورو رسید و داد اهالی را در آورد.

مردم محل و اهالی کلیسا به اعتراض برخاستند و تومار جمعی امضا کردند و خواهان استعفای اسقف شدند، اما طبق قانون کلیسا اسقف نمی‌تواند استعفا بدهد بلکه می‌تواند از پاپ بخواهد از او سلب مسئولیت کند. چنانچه عدم  صلاحیت اسقف ثابت شود خود پاپ هم می‌تواند او را از مقامش بر کنار کند و در تاریخ کلیسای کاتولیک چند مورد برکناری اسقف‌ها سابقه دارد؛ مثلاً پاپ بندیکت شانزدهم اسقفی را در اسلواکی و پاپ فرانسیس دو اسقف را در اسلونی برکنار کرد.

اینک اسقف آلمانی زیر فشار شدید افکار عمومی راهی واتیکان شده است. او آنجا در میان اسقف‌ها و کاردینال‌ها دوست و آشنای زیاد دارد و بعید نیست در ملاقات با پاپ بتواند دوباره از او تائیدیه بگیرد و صدای مخالفان را خاموش کند. در خود آلمان هم کاردینال محافظه‌کار کلن یواخیم مایزنر، همچنین اسقف گرهارد لودویگ مولر از اسقف مزبور پشتیبانی می‌‌کنند و رسوایی مالی‌ او را جنجال رسانه‌‌‌ای‌ می‌‌دانند، اما در حال حاضر شمار مخالفان زیاد  و صدای اعتراض آنها بلند است و به چیزی کمتر از خلع مقام این اسقف رضایت نمی‌دهند. همزمان رئیس کنفرانس اسقف‌های آلمان هم  به واتیکان رفته است تا با پاپ حرف بزند و قطعاً موضوع رسوایی اسقف مزبور یکی از موضوعات خواهد بود.

وی که از مخالفان اسقف مزبور است روز پنجشنبه با  پاپ دیدار می‌کند٬ این در حالی است که خود اسقف مزبور که خواسته پیشدستی  کند و پاپ را زودتر از مخالفانش ببیند٬ هنوز وقت  ملاقات دریافت  نکرده است.

از اینها گذشته موضوع  بعد  قضائی هم پیدا کرده و در یازده مورد از این اسقف به دادگاه شکایت شده است. دو مورد از این شکایت‌ها مربوط به خود دادستانی است که اسقف را به دروغ‌گویی در اظهارنامه متهم  می‌کند؛ ازجمله اسقف مزبور یک‌بار با بلیت درجه یک به هند سفر کرده، اما در گفت‌وگو با اشپیگل اظهار داشته که بلیت ارزان قیمت داشته. او برای رد گم کردن هنگامی که هفته پیش راهی واتیکان بود با بلیت یک شرکت ارزان قیمت سفر کرد.

مال و مکنت پنهان کلیسا

موارد دیگر به لاپوشانی مخارج سنگین ساختمان مربوط می‌شود. او برای ساخت اقامتگاه خصوصی خودش سنگ تمام گذاشته و مصالح  گران‌قیمت و تزئینات لوکس سفارش داده است؛ عمارتی که این اسقف ساخته با عمارت‌های مجلل پاپ‌ها در زمان رنسانس مقایسه شده است.

مقداری از هزینه سنگین ساخت از مالیاتی که مردم به عنوان حق کلیسا می‌پردازند تامین و مقدار دیگر آن از درآمد خود کلیسا حاصل شده است.

به علت جدا بودن دین و دولت، این دو نهاد در کارهای یکدیگر دخالت نمی‌کنند. کلیسا مستقل است و هرچند با تکیه بر املاک و موقوفات صاحب مال و مکنت و نفوذ فراوان است، به دولت حساب پس نمی‌دهد و تنها به واتیکان جوابگو است.

حقایق پشت پرده کلیسا از مردم پنهان است. تنها رسوایی‌های جنسی کشیشان که در یکی دوسال گذشته زبانزد خاص و عام شده بود، و رسوایی مالی مانند نمونه همین اسقف تجمل دوست آلمانی است که نوری به دنیای  تاریک اهل دین می‌اندازد و بعضی از زوایای آن را روشن می‌کند.

فساد دستگاه دین

این رسوایی‌ها تنها مال دین کاتولیک نیست و در اسلام و کشور خودمان هم شواهد فراوان دارد. بنیادهای عظیم شهید و مستضعفان و انواع صندوق‌های قرض‌الحسنه در کنار تولیت امامزاده‌ها و حوزه‌ها، امپراطوری مالی دستگاه روحانیت را تشکیل می‌دهند. تولیت آستان قدس رضوی یکی از اجزای این امپراتوری است که شامل موقوفات و شرکت‌ها و کارخانجات بزرگ است و با وجود چنین ثروتی به کسی حساب هم پس نمی‌دهد. ریخت و پاش و حیف میل هم زیاد می‌شود. این موضوع در میان خودی‌ها و باندهای  قدرت حل و فصل می‌شود.

تفاوت فقط در اینجاست که به علت سانسور در ایران خبر دزدی‌ها و ولخرجی‌ها در ساخت و اداره امور امامزاده‌ها و مدارس علمیه و غیره جایی منتشر نمی‌شود. انتشار چنین اخباری در آلمان به علت آزادی بیان و نفوذ رسانه‌هاست. در ایران اگر مردم جلوی مثلاً امامزاده جمکران جمع شوند و خواهان حسابرسی یا استعفای تولیت آن شوند، همگی دستگیر می‌شوند، اما در آلمان مردم هر روز دور کلیسا و اسقف‌نشین لیمبورگ جمع می‌شوند، اعلامیه پخش می‌کنند و اعتراض می‌کنند و اعتراض‌شان به طور وسیع در رسانه‌ها پخش می‌شود.

یک دلیل این جنجال‌ها این است که از دینداران رسماً انتظار حق و حقیقت می‌رود و دروغگویی نباید در بساط‌شان پیدا شود. آنها باید زهد و پارسایی را تبلیغ کنند و از آن مهم‌تر خود نیز زاهدانه زندگی کنند تا سر مشق دیگران باشند. زندگی لوکس و تجملی با رنج و درد مسیح که اینان خود را نمایندگان او می‌دانند هیچ سازگاری ندارد. رسوایی قاعدتاً مال اهل دنیا و سیاست است، اما اهل دین که خود را ورای ظواهر و دنیا می‌دانند، وقتی طشت رسوایی‌شان از بام می‌افتد بیشتر صدا می‌کند.

رسوایی مالی این اسقف افکار عمومی را به شدت تحریک کرده چون به ویژه در شرایطی که میلیون‌ها نفر بیکارند و اروپا با مشکلات عدیده مالی روبه‌رو است، مردم با این ولخرجی‌های کلیسا روبه‌رو شده‌اند.

این اسقف آلمانی ظاهراً هزینه‌ها را از کیسه خلیفه می‌بخشیده است: به گفته معماران او بارها و بارها نصب یا تعبیه چیزهایی را درخواست می‌کرده که مستلزم تغییر بنا، خراب کردن چندباره دیوارها و سقف‌ها و زیاد شدن سرسام‌آور هزینه شده است. اسقف مدعی است که اطلاعی از زیاد شدن هزینه‌ها نداشته. این ادعا را اما کمتر کسی باور می‌کند. به گفته معمار عمارت اسقف و همکارانش از همان ابتدا از میزان مخارج باخبر شده بودند.

ساده‌زیستی پاپ

زندگی لوکس و ریخت و پاش‌های این اسقف در تضاد با ساده زیستی پاپ جدید بیشتر جلب توجه می‌کند  .

پاپ فرانسیس بعد از استعفای پاپ بندیکت شانزدهم همین چندماه پیش به مقام پاپی رسید. او که اهل آرژانتین است اولین عضو فرقه یسوعی و اولین فرد غیر اروپایی و اهل قاره‌ آمریکاست که به این مقام می‌رسد.

فرانسیس کمتر از پیشینیان خود به تشریفات می‌پردازد و ساده و بی‌پیرایه رفتار می‌کند . برای نمونه در شب گزینش‌اش به عنوان پاپ به جای استفاده از اتومبیل ویژه پاپ با اتوبوس و به همراه دیگر کاردینال‌ها به هتل برگشت.

او خود در یک آپارتمان دواتاقه زندگی‌ می‌‌کند و اظهار ناراحتی‌ کرده که بعضی‌ کشیش‌ها ماشین‌های گران‌قیمت سوار می‌‌شوند. او در سخنرانی‌هایش هشدار داده است که کشیشان مراقب باشند تا عمارت اخلاقی کلیسا فرو نریزد. به گفته وی مردم پیشوای روحانی می‌خواهند٬ نه روحانی که مانند مقامات دولتی یا بوروکرات‌ها رفتار ‌کند.

پاپ فرانسیس چندی پیش در مراسم عشای ربانی در برزیل به ده‌ها هزار نفر از عبادت‌کنندگان هشدار داد که از "بت‌های گذران "پول، قدرت و لذت که جای خدا را در قلب‌های برخی از مردم گرفته‌اند، دوری کنند. او اغلب بر عدالت اجتماعی تاکید می‌کند و تقسیم ناعادلانه ثروت را "گناهی که فریاد شکایت از آن به آسمان می‌رسد" توصیف کرده  است.

چالش‌های پاپ

پاپ فرانسیس روی هم رفته با چالش های زیادی روبه‌رو است که  ترمیم چهره کلیسا پس از افشای تجاوز و آزار جنسی کودکان از سوی کشیش‌ها٬ ازجمله آنهاست: پرونده‌های متعدد تجاوز و آزار جنسی کودکان از سوی کشیش‌ها٬ تنها در آمریکا بیش از سه میلیارد دلار خرج روی دست کلیسا گذاشته است.

علاوه بر این پاپ باید برای شکاف عظیم نهاد کلیسا در ایالات متحده و رقابت با کلیساهای پروتستان در نیمکره جنوبی چاره‌ای بیاندیشد. پیشگیری از بارداری٬ ازدواج همجنسگرایان و ازدواج روحانیون مسیحی که با مذهب کاتولیک در تضاد بوده و چالش‌هایی جدی در جوامع مدرن ازجمله آمریکا پدید آورده، از دیگر مشکلات اوست.

در این میان از فساد مالی در واتیکان و نهادهای مالی وابسته به آن مانند بانک IOR هم نباید غافل ماند. این‌همه باورپذیری و وجهه اخلاقی کلیسا را خدشه‌دار کرده.است

گسترش روی‌گردانی از مذهب

در چنین زمینه‌ای ریخت و پاش‌های اسقف آلمانی بیشتر جلوه می‌کند و به بدبینی نسبت به کلیسا دامن می‌زند.

به علت رفتار مستبدانه و زندگی لوکس این اسقف، بسیاری از مردم از دین برگشته‌اند. به نوشته اشپیگل تا به حال معمولا هر دو، سه روز یکبار یکی از دین خارج می‌شد، اما بعد  از رسوایی این اسقف فقط در یک روز ٢٩ نفر از دین کاتولیک خارج شده‌اند.

گسترش روی‌گردانی شهروندان از مذهب٬ به علت فساد روحانیون فقط مشکل کلیسای کاتولیک و شخص پاپ نیست. هاشمی رفسنجانی نیز از بدبینی مردم نسبت به‌‌ قشر روحانی شکوه کرده است .به‌‌ گفته او عده‌ای از روحانیون به‌‌ وی مراجعه و شکایت  کرده‌اند که: "ما را مسخره می‌کنند، در اتوبوس و در اماکن عمومی مجبوریم لباس شخصی بپوشیم".

هر چند او این همه را صرفاً به‌‌ عملکرد دولت دهم نسبت داده٬ اما همه شواهد حاکی‌ است که ریشه این امر بسیار عمیق و سابقه آن  خیلی‌  طولانی‌تر از دولت دهم است.