مذاکرات هسته‌ای ايران وارد مراحل "حساس" و "پيچيده" شده است

در پی افزایش خوش‌بینی در مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای گروه ۱+۵، وزیران امور خارجه آمریکا، فرانسه، بریتانیا و آلمان روز جمعه ۱۷ آبان‌ماه (هشتم نوامبر) به ژنو رفتند تا با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود و کاترين اشتون، مسئول سياست خارجی اتحاديه اروپا، دیدار و گفت‌وگو کنند.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا به‌هنگام ورود به ژنو گفت هنوزتوافق مشخصی صورت نگرفته و کسی نباید در مورد نتایج این مذاکرات دچار سوء تفاهم شود.

وی گفت هنوز در برخی مسائل مهم ميان دو طرف اختلاف وجود دارد که بايد درباره آن‌ها گفت‌وگو کرد.

از سوی ديگر ویلیام هیگ، لوران فابيوس و گيدو وستروله، وزيران امور خارجه بريتانيا، فرانسه و آلمان نيز به ژنو رفتند تا از نزديک در مذاکرات حساس امروز حضور داشته باشند.

از میان کشورهای گروه ۱+۵ وزیران امور خارجه چین و روسیه به ژنو نرفته‌اند.

جان کری و محمدجواد ظریف شامگاه امروز به وقت محلی با کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار می‌کنند.

عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران و عضو تیم مذاکره‌کننده این کشور، از ديدار امروز ظريف و اشتون خبر داد و گفت: "اين ديدار يک ساعت به طول انجاميد و درباره نحوه ادامه مذاکرات در سطح کارشناسی و رسيدن به توافق درباره متن نهايی رايزنی شد."

عراقچی با بيان اين‌که مذاکرات به مراحل "حساس" و "پيچيده" خود رسيده است، افزود: "با توجه به حساسيت مذاکرات، اشتون از ظريف خواست که درباره متن تفاهم مشترک جلسه‌ای سه جانبه با حضور وزير خارجه آمريکا برگزار شود تا بر روی مطالب باقی مانده در متن تفاهم گفت وگو شود."

به‌گفته عراقچی مذاکرات کارشناسی "پيشرفت خوبی" داشته است اما ممکن است مذاکرات تا نيمه‌های شب يا روز شنبه ادامه يابد.

معاون وزیر امور خارجه ایران گفت نمی‌تواند وارد جزئيات مذاکرات شود اما در همين حال افزود: "متنی مشترک به‌طور بيانيه شامل طرح سه مرحله‌ای ايران (اهداف مشترک، گام اول و گام آخر) در حال مذاکره است و چارچوب اين متن همان چارچوب طرح پيشنهادی ايران است که در ژنو يک ارايه شد."

وی درباره اين که گفته می‌شود توافق ميان ايران و کشورهای گروه ۱+۵ درباره حذف غنی‌سازی ۲۰ درصد است، گفت:"هيچ کدام از اخباری که در مورد جزئيات توافق ميان ايران و۱+۵ منتشر شده است را تأييد نمی‌کنم. غنی‌سازی از اصول و حقوق ماست اما درباره اندازه، ابعاد و سطح آن می‌توان مذاکره کرد."

از سوی دیگر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هرگونه توافق بر سر پرونده هسته‌ای ایران در ژنو را رد کرد.

نتانیاهو در آغاز دیدار امروز خود با جان کری در فرودگاه تل‌آویو گفت: “این توافق بسیاری بدی است. اسرائیل آن را به‌طور کامل رد می‌کند.”

نتانياهو همچنين پس از پایان روز نخست مذاکرات ژنو و افزايش احتمال توافق دو طرف، در شبکه اجتماعی توئیتر نوشت: "اگر خبرهايی که از ژنو می‌رسد درست باشد ایران به معامله قرن دست یافته است."

چه مواردی می‌تواند مورد توافق دو طرف قرار گيرد

اشپيگل آنلاين نوشته است هدف از توافق احتمالی کوتاه‌مدت ميان دو طرفِ گفت‌وگو، به‌دست آوردن زمان بيشتر برای رسيدن به توافق نهايی است.

اگر ايران برنامه هسته‌ای خود را به‌طور موقت متوقف نکند، دريچه مذاکرات به‌زودی بسته خواهد شد.

اسرائيل بر اين نظر است که ايران اگر بخواهد به سلاح هسته‌ای دست يابد، تنها چند ماه با آن فاصله دارد. نزديک شدن به سلاح هسته‌ای خط قرمز اورشليم است و دولت اسرائيل گفته است اين اجازه را به ايران نخواهد داد.

بنا به نوشته اشپيگل آنلاين، برای اطمينان بخشيدن به غرب، ايران مجبور به دادن امتيازهايی در ژنو است.

اين امتيازها در زمينه‌های زير خواهد بود:

غنی‌سازی: ايران موظف خواهد بود غنی سازی ۲۰ درصد اورانيوم را متوقف کند، ميزانی که برای يک برنامه صلح‌آميز هسته‌ای لازم نيست اما به ميزان اورانيوم مورد نياز برای ساخت سلاح هسته‌ای نزديک است.

اورانيوم ۲۰ درصد: ايران می‌تواند به اعلام اين‌که چه ميزان ذخاير اورانيوم ۲۰ درصدی دارد و يا در تدارک آن است تن در دهد.

سانتريفوژ: از گسترش بيشتر سانتريفوژهای نصب شده دست بکشد.

پلوتونيوم: تهران ممکن است بر سر راکتور آب سنگين اراک که در آن پلوتونيوم به‌دست آمده و می‌تواند برای ساخت سلاح هسته‌ای به‌کار رود نيز توافق کند.

شفاف‌سازی: برای کنترل اين‌که ايران برنامه هسته‌ای خود را متوقف می‌کند کارشناسان آژانس بين‌المللی انرژی اتمی دسترسی بهتری به تأسيسات اتمی ايران خواهند داشت تا فعاليت‌های هسته‌ای شفافيت بيشتری يابد.

تهران پيش از اين اعلام کرده است که به پروتکل الحاقی آژانس بين‌المللی انرژی اتمی عمل خواهد کرد. اين پذيرش امکان آن را فراهم خواهد ساخت که کارشناسان آژانس به‌طور سرزده از تأسيسات هسته‌ای ايران بازديد کنند.

این بالاترین سطح شفاف‌سازی است که می‌تواند زير پوشش پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای انجام شود. ايران اين پيمان را در سال ۱۹۶۸ امضا کرده است. پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای به ايران اجازه استفاده صلح‌آميز از انرژی اتمی را می‌دهد اما همزمان استفاده از سلاح هسته‌ای را منع کرده است.

در برابر اين اقدامات، غرب نيز برای دستيابی به توافق بايد در مورد کاهش تحريم‌ها عليه ايران اقدام کند.

واشنگتن اعلام کرده است که می‌توان کاهش "محدود" و "بی‌بازگشت" برخی تحريم‌ها را در نظر گرفت. با اين حال دامنه مانور کشورهای گروه ۱+۵ بسيار محدود است. سخت‌ترين تحريم‌ها عليه ايران بر اساس قوانين کنگره آمريکا وضع شده‌اند. تنها اين قوانين می‌توانند تحريم‌ها را لغو کنند و کنگره آمريکا نيز همگرايی کمی با دولت اين کشور در مورد ايران دارد.

در حال حاضر کنگره آمريکا تحريم‌های تازه‌ای را عليه ايران در نظر دارد و سخنی از کاهش تحريم‌ها به ميان نياورده است.

تحريم‌های سبک‌تر ايران به آيين‌نامه اجرايی رياست جمهوری آمريکا برمی‌گردند و باراک اوباما می‌تواند اين تحريم‌ها را کاهش دهد.

دارايی‌های مسدود شده: طلاهای ايران که در آمريکا يا کشورهای ديگر مسدود شده‌اند می‌توانند آزاد شوند. اين ميزان طلا تا ۵۰ ميليارد دلار ارزش دارد.

تحريم‌های درجه دو: اروپا و آمريکا می‌توانند محدوديت‌ها در مورد تجارت طلا، فلزات گرانبها، سنگ‌های قیمتی و محصولات پتروشیمی را کاهش دهند.

اروپا و آمريکا پيش از اين بارها اعلام کرده‌اند زمانی به کاهش اساسی تحريم‌ها دست خواهند زد که به يک توافق نهايی معتبر با ايران برسند.