وضع وخیم موزه علی اکبر صنعتی در تهران؛ آثار او به تاراج رفته یا گم شده؟

در دیدار احمد مسجد جامعی، رییس شورای شهر تهران از موزه علی اکبر صنعتی، از مهم‌ترین مجسمه‌سازان و نقاش تاریخ معاصر ایران، معلوم شد که تعدادی از آثار این هنرمند فقید گم شده یا به تاراج رفته است.

روز گذشته، ۲۷ دی‌ماه احمد مسجد جامعی، رییس شورای شهر تهران در ادامه تور تهران‌گردی‌اش از موزه علی اکبر صنعتی در میان توپخانه بازدید کرد. مهری صنعتی، دختر علی اکبر صنعتی رییس شورای شهر تهران را همراهی می‌کرد.

درِ موزه علی اکبر صنعتی واقع در میدان توپخانه به مدت چهار سال کاملاً بسته بود. روی بسیاری از مجسمه‌ها غبار نشسته و به گفته فرهاد علی‌اکبری گاوزن، مسئول موزه برخی از مجسمه‌ها نیز به دلیل جنس گچی آن، از درون آسیب دیده‌اند. طبقه دوم موزه نیز که به دلیل گذر مترو از زیر آن مقاومت بسیار ضعیفی داشت، به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) هنگام بازدید رئیس شورای شهر و همراهانش به دلیل عبور مترو پی‌ در پی می‌لرزید. این بخش از موزه از بسیاری از آثار استاد صنعتی تخلیه شده بود و به‌جز چند تندیس اثر دیگری در طبقه دوم موزه دیده نمی‌شد.

مهری صنعتی از رئیس شورای شهر تهران درخواست کرد به وضعیت وخیم موزه صنعتی پایان داده شود و گفت ‌اگر این موزه هم از بین برود سومین موزه صنعتی نابود شده است.

در ۲۸ مرداد تمام مجسمه‌های علی اکبر صنعتی توسط کودتاگران تخریب شد. نمایشگاهی که در میدان راه آهن از آثار او به طور دایم برپا بود در انقلاب ۵۷ نابود شد. علی اکبر صنعتی طی چند دهه فعالیت هنری بیش از دو هزار تابلوی رنگ و روغن، آبرنگ، موزاییک از سنگ و حدود ۴۰۰ مجسمه پدید آورده که در دو موزه به نام وی در کرمان و تهران و سایر موزه‌های داخل و خارج از کشور و مجموعه‌های خصوصی نگهداری می‌شود.

مهری صنعتی، دختر مرحوم علی اکبر صنعتی هم امروز، ۲۸ دی‌ماه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از مسئولان وزارت ارشاد خواست برای موزه علی اکبر صنعتی در تهران تدبیری بیندیشند. او گفت: «دلیل تعطیل شدن موزه استاد صنعتی را مرمت ساختمان اعلام کردند. بعد از تعطیلی که چند بار به موزه رفتیم کسی بود که در را برایمان باز می‌کرد، اما به تدریج موزه متروکه شد. همسرم تعریف می‌کرد که یک بار وقتی از کنار موزه می‌گذشته دیده که آنجا به محل تجمع افراد معتاد تبدیل شده و وضع آشفته‌ای پیدا کرده است. اینگونه رفتار با هنرمندان و آثار هنری نوعی ناشکری و ناسپاسی است.»

علی اکبر صنعتی از نخستین نقاشان و مجسمه‌سازان پیشگام ایرانی و از مهم‌ترین وارثان مکتب کمال‌الملک در دوران معاصر محسوب می‌شود.

او در سال ۱۲۹۵ در کرمان به دنیا آمد. شش ماهه بود که پدرش در پی ابتلا به بیماری طاعون درگذشت. مادرش به‌رغم تنگدستی، سرپرستی او را بر عهده گرفت، اما ناگزیر در هشت‌سالگی وی را به پرورشگاه یا یتیم‌خانه صنعتی سپرد که حاج اکبر صنعتی‌زاده، نیکوکار کرمانی آن را اداره می‌کرد. علی اکبر که فاقد شناسنامه و نام خانوادگی بود، همچون شماری دیگر از کودکانی که در پرورشگاه صنعتی زندگی می‌کردند با درخواست حاج اکبر صنعتی‌زاده و موافقت اداره ثبت احوال، نام خانوادگی صنعتی یافت.

فقر، رنج، محرومیت، کار و تلاش مفاهیم اصلی نقاشی‌ها و مخصوصاً مجسمه‌های علی اکبر صنعتی هستند که در چهره زنان، کودکان و مردان طبقات فرودست جامعه تجلی پیدا می‌کنند و با نام‌هایی چون «عائله مرد بیکار»، «مرد زندانی در زنجیر»، «زن بینوا»، «حاجی در نوازش یتیم»، «سوته‌دلان»، «سرمازدگان بی‌خانمان»، «‌کودکان یتیم»، «بزم درد بینوایان»، «جمعی از زندانیان»، «مادر تنها» و... ثبت می‌شوند.

علی اکبر صنعتی همچنین مجسمه شماری از نام‌آوران و نامداران ایران و جهان را ساخته است از جمله: فردوسی‌، سعدی‌، علی اکبر خان دهخدا، کمال‌الملک‌، کریم‌خان‌ زند، ملک‌الشعرای بهار، شاه عباس، مجسمه عظیم نادرشاه افشار، لویی پاستور، گاندی، مهاتما گاندی و...

این هنرمند بزرگ ۱۳ فرودرین ماه ۱۳۸۵ در تهران درگذشت.