انتخابات اتحادیه کاغذفروشان، بحران کاغذ و سانسور هوشمند

در روز ۴ خرداد (۲۵ مه) انتخابات اتحادیه کاغذفروشان بی‌سر‌و‌صدا انجام شد و اعضای هیأت مدیره‌ و همچنین اعضای بازرسی آن اعلام شدند.

خبرگزاری کار ایران، ایلنا گزارش داد که در انتخابات اتحادیه کاغذفروشان تهران ۲۰۹ رأی برای گزینش هشت نفر از اعضای هیأت مدیره اتحادیه و دو نفر بازرس اخذ شده است. در این انتخابات حسین میرباقری با ۱۶۵ رأی به عنوان نفر نخست هیأت مدیره اتحادیه کاغذفروشان تهران و احمد شریفیان به عنوان نائب رئیس معرفی شده‌اند.

اتحادیه کاغذفروشان تهران در سال‌های گذشته نه تنها با بحران‌های داخلی مواجه بوده، بلکه اکنون وارث یکی از ژرف‌ترین بحران‌های کاغذ در تاریخ صد سال گذشته ایران است.

احمد شریفیان، نائب رئیس اتحادیه کاغذفروشان، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری کار ایران، ایلنا به بحران‌های این اتحادیه اشاره کرده و گفته است به دلیل شیوه مدیریت تمامیت‌خواهی که در دوره پیشین وجود داشت، بسیاری از کاغذفروشان در این انتخابات شرکت نکردند.

اکنون هدف هیأت مدیره جدید در وهله نخست این است که کدورت‌ها را از بین ببرد و بین اعضاء آشتی ایجاد کند.

فرسودگی کارخانه‌های کاغذسازی و بحران کاغذ

۹۰ درصد کاغذ مورد نیاز کشور از کشورهای اندونزی، کره جنوبی، روسیه، برزیل، ژاپن، چین و هندوستان وارد می‌شود. به دلیل تعلل در ترخیص کاغذ و نوسانات قیمت ارز، قیمت کاغذ در بازار بی‌ثبات است.

ناشران به بیش از ۶۵ هزار تن کاغذ در سال نیاز دارند و در این میان، دولت پیشین به جای بازسازی کارخانه‌های کاغذسازی، به قصد سوداگری، ترجیح می‌داد کاغذ را از خارج وارد کند. کارخانه کاغذسازی «پارس» که بیش از ۴۰ سال از ساخت آن می‌گذرد، می‌بایست ۱۰۵ هزار تن کاغذ در سال تولید کند، اما عملاً فقط به میزان ۳۰ درصد از تولید اسمی خود کار می‌کند.

با توجه به تحریم‌ها و کمبود مواد اولیه، گاهی بازدهی این کارخانه از این میزان هم کمتر است. شرکت «صنایع چوب و کاغذ مازندران» هم نیاز به نوسازی دارد. ایران که تا پیش از انقلاب دومین تولیدکننده کاغذ در جهان بود، اکنون یکی از مهم‌ترین واردکنندگان کاغذ در جهان است.

یک بام و دو هوا

بحران کاغذ موجودیت ناشران مستقلی را که از حمایت‌های نهادهای وابسته به دولت، سپاه پاسداران یا بیت رهبری بی‌بهره مانده‌اند، به خطر انداخته است.

افزایش قیمت کتاب، شمارگان کتاب‌ها را در برخی موارد به ۱۰۰ نسخه کاهش داده. برخی کتاب‌های علمی فقط با شمارگان ۵۰۰ نسخه به چاپ می‌رسند.

با این‌حال ایران از نظر تعداد کتاب‌های منتشر شده در سال، از جایگاه دهم در بین کشورهای جهان برخوردار است. ظاهراً برخی ناشران با برخورداری از وام‌های دولتی و تخصیص اعتبارات مالی می‌توانند فعالیت گسترده‌ای داشته باشند، در حالی‌که کمر آن‌هایی که از این امکانات بی‌نصیب مانده‌اند در بازار شکسته می‌شود.

یوسف علیخانی، مدیر نشر آموت و یکی از ناشران برگزیده در نمایشگاه کتاب تهران گفته بود بیشتر ترجیح می‌داد برای تهیه یک دفتر کار از وام کم‌بهره دولت برخوردار شود تا به او به عنوان ناشر برگزیده نشان افتخار بدهند. کارشناسان بحران کاغذ را به عنوان بخشی از سانسور هوشمند ارزیابی می‌کنند.

اسرافیل عبادتی، رئیس انجمن مدیران مسئول روزنامه‌های غیردولتی هم گفته بود: «قیمت کاغذ خام روزنامه‌های دولتی، بسیار بیشتر از قیمت فروش آن‌ها است. به عبارت دیگر قیمت تمام شده بعضی از روزنامه‌های کثیرالانتشار دولتی، چند ده برابر روی صفحه آن‌ها است.»

اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، در تیر ماه سال ۱۳۹۲ در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، از افزایش ۳۰۰ درصدی قیمت کاغذ در بازار، و همزمان افزایش قیمت کتاب تنها در طی یک سال خبر داد و از دولت خواست با تخصیص ارز با نرخ مرجع به تعاونی‌های تشکل‌های صنفی برای واردات کاغذ مورد نیاز ناشران به حل بحران کمک کند.

دولت اما به دلیل بحران مالی نتوانست به این تعهدات عمل کند.

اکنون هیأت مدیره اتحادیه کاغذفروشان می‌بایست با همکاری دولت و در تعامل با اتحادیه کتابفروشان بحران کاغذ را مهار کند.