زنان و مردان تنها در چرتکه سیاست‌های جمعیتی

در روزهای اخیر، شمار گزارش‌ها و خبرها درباره موضوعاتی چون «ازدواج زنان سرپرست خانوار»، «کاهش تعداد سربازان»، «افزایش سن ازدواج»، «شمار زنان و مردان مجرد»، «سالمندی جامعه ایران» و «آمار سقط جنین قانونی و غیر قانونی» در خبرگزاری‌های داخل ایران افزایش یافته است. این اخبار نیز در پیوند با سیاست افزایش جمعیت جمهوری اسلامی قرار دارند.

در تازه‌ترین خبرها، چرتکه دولت متوجه زنان و مردانی شده که در پی مرگ همسر خود تنها شده‌اند.

محمداسماعیل مطلق، مدیر دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، اعلام کرده است که اگر شمار کسانی که در اثر فوت همسر خود تنها زندگی می‌کنند، ۱۰ درصد کاهش یابد، میزان باروری در ایران به ۱/۸۷ می‌رسد.

مطلق روز دوشنبه در نشست کشوری ارتقای علم باروری که در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، در ادامه تلاش دولت برای افزایش جمعیت و ضرورت ازدواج مردان و زنانی که همسر خود را به دلیل مرگ از دست داده‌اند، گفت: «اگر تعداد افراد بدون همسر در اثر طلاق را نیز کاهش دهیم میزان باروری به ۱/۸۸ می‌رسد.»

به گفته این مقام مسئول، میزان باروری زنان و مردانی که دارای همسر هستند ۱/۸۵ است. در در ادامه با اشاره به کل افراد مجرد گفت: «اگر تعداد افراد مجرد را ۱۰ درصد کاهش دهیم میزان باروری به ۳/۶ می‌رسد و اگر همه موارد گفته شده را ۱۰ درصد کاهش دهیم میزان باروری به ۲/۶۵ خواهد رسید.»

بر اساس این گزارش، نرخ باروری در سال‌های ۵۱ تا ۵۳،‌ ۵/۹ تا ۶ بوده که در سال‌های ۶۰ تا ۶۲ به ۶/۸ رسید که بیشترین نرخ باروری در این سال‌ها بوده است. در سال‌های ۸۷ تا ۱۳۸۹ اما نرخ باروری کاهش یافته و  به ۱/۸ رسیده است.

افزایش سن ازدواج از چالش‌های پیش روی جمهوری اسلامی در افزایش نرخ باروری است. «بحران اقتصادی»، «نبود امنیت شغلی  و اجتماعی»، «کاهش امید به زندگی» و در عین حال گرایش جوانان و به ویژه زنان به «افزایش توانمندی‌های فردی»شان، ازجمله دلایل پرهیز آنان نخست از «ازدواج زودهنگام» و سپس «فرزندآوری» است.

به گزارش دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، بیش از ۱۱ میلیون دختر و پسر در آستانه ازدواج در کشور وجود دارد که «بخش قابل توجهی از آنان در حال پشت سرگذاشتن سن مناسب ازدواج و باروری هستند».

مدیر این مرکز دولتی، فاصله سن ازدواج تا تولد فرزند اول و فاصله طولانی بین تولدهای بعدی را از دیگر چالش‌های پیش روی افزایش نرخ باروری در کشور اعلام کرده است.

مطلق میانگین فاصله بین ازدواج تا فرزند اول در زنان ایرانی در سال ۸۸ را ۳/۵ سال اعلام کرده و گفته است: «فاصله بین فرزند اول و دوم ۵/۴ سال، فاصله بین فرزند دوم و سوم ۵/۳ سال، بین فرزند سوم و چهارم ۵ سال،‌ بین فرزند چهارم و پنجم ۴/۶ سال و بین فرزند پنجم و ششم ۴ سال بوده است.»

وی همچنین به «سه میلیون زوج نابارور در کشور» اشاره کرد که بیشتر آنان هیچ فرزندی ندارند. از سوی دیگر خدمات ناباروری در ایران نیز زیر پوشش بیمه قرار ندارد.

تلاش دولت برای افزایش جمعیت در حالی صورت می‌گیرد که سال گذشته ۱۲۰ هزار سقط غیر قانونی در کشور صورت گرفته است.

به گفته  مدیر دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت، در سال گذشته ۲۲۰ هزار سقط جنین صورت گرفته که ۱۰۰ هزار مورد آن به دلایل پزشکی بوده و ۱۲۰ هزار مورد آن غیرقانونی بوده است. این در حالی است که تعداد مجوزهای صادره از پزشکی قانونی کمتر از هفت هزار مورد بوده است.

 سیاست‌های افزایش جمعیت

با آغاز سال جدید خورشیدی، اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت در ایران سرعت بیشتری گرفته است و به نظر می‌رسد دولت ایران می‌‌خواهد از همه امکانات موجود برای بالابردن نرخ باروری استفاده کند.

در این مسیر محدود کردن وسایل پیشگیری از بارداری مانند کاندوم و قرص‌های ضد بارداری از اولین اقداماتی بوده که در خانه‌های بهداشت انجام شده است.

بر اساس گزارش‌هایی که در ایران منتشر می‌شود، این وسایل که پیش‌تر رایگان در اختیار زوج‌های جوان قرار می‌گرفتند، اکنون دیگر ارائه نمی‌شوند و خدمات مشاوره‌ای که قبلاً برای کنترل تعداد زایمان‌ها داده می‌شد، تبدیل به سیاست‌های تشویق به بارداری بیشتر شده است.

در جلسه یکشنبه ۲۴ فروردین مجلس، ۱۳۱ نماینده به یک فوریت «طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت» رای موافق و ۴۳ نفر رای مخالف دادند.

در این طرح پیش‌بینی شده است کسانی که از موارد ذکر شده در این طرح تخلف کنند، مطابق ماده ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی با آنها رفتار می‌کنند.

سیاست‌های جمعیتی در ایران در پی سخنرانی معروف رهبر حکومت ایران در جمع گروهی از مردم شهر بجنورد به طور کلی تغییر یافته است.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، ۱۹ مهرماه سال گذشته در سخنانی موضعگیری سال‎های قبل خود را در قبال کنترل جمعیت در ایران اشتباه خوانده و از خداوند خواسته بود او را به خاطر این سیاست ببخشد.