با اعلام نوبل پزشکی هفته جوایز نوبل فرارسید

جایزه نوبل پزشکی در سال ۲۰۱۴ به «جان اوکیف»، پژوهشگر مغز و اعصاب آمریکایی و به یک زن و شوهر دانشمند نروژی به نام «مای بریت موزر» و «ادوارد موزر» رسید. پژوهشکده کارولینسکا در سوئد اعلام کرده است که این پژوهشگران به خاطر شناسایی سلول‌هایی در مغز که وظیفه جهت‌یابی را به عهده دارند، نوبل پزشکی در سال ۲۰۱۴ را به‌دست آورده‌اند.

ارزش نوبل پزشکی هشت میلیون کرون سوئد (۸۷۰ هزار یویرو) است. نیمی از این مبلغ به جان اوکیف و نیمی دیگر به مای بریت موزر و ادوارد موزر تعلق می‌گیرد.

این سه پژوهشگر مغز و اعصاب در پژوهش‌هایی که مستقل از هم انجام دادند، تلاش کرده‌اند پاسخی بیابند برای این پرسش که انسان چگونه می‌تواند جهت‌ها را تشخیص دهد؟ مغز او چگونه اطلاعات مربوط به جهت‌یابی را ذخیره می‌کند، چنان‌که انسان می‌تواند نشانی‌هایی را که به خاطر سپرده به یاد بیاورد؟ آن‌ها موفق شده‌اند «سیستم جهت‌یابی» مغز را کشف کنند. این سیستم از سلول‌هایی تشکیل شده که به ما کمک می‌کند مکان‌ها را درک کنیم و جای خودمان در مکان را تشخیص بدهیم.

برندگان نوبل پزشکی در سال ۲۰۱۴ از این خبر به وجد آمده‌اند. پژوهشکده کارولینسکا در سوئد گزارش می‌دهد که هیچ‌کدام از این سه پژوهشگر گمان نمی‌بردند نوبل پزشکی را به خاطر پژوهش‌هایشان از آن خود کنند.

پس از پیر و ماری کوری، این نخستین بار است که یک زوج دانشمند جایزه نوبل را به دست می‌آورند.

مای بریت موزر می‌گوید: «من بی‌اندازه افتخار می‌کنم و سپاسگزارم از کسانی که به من در پژوهش‌هایم کمک کردم. بهترین اتفاق در زندگیم افتاده. همکاران خیلی خوبی در آزمایشگاه دارم و کار علمی لذت‌بخش و شادی‌آفرین است.»

مای بریت موزر، یازدهمین زنی است که در صد سال گذشته جایزه نوبل را از آن خود کرده است.

نخستین بار در سال ۱۹۷۱ جان اوکیف، پژوهشگر مغز و اعصاب آمریکایی که در حال حاضر در دانشگاهی در لندن تدریس می‌کند، از طریق آزمایش‌هایی که روی موش‌ها انجام داد، سلول‌های شناسایی مکان در بخش هیپوکامپ مغز را یافت. او متوجه شد هنگامی که موش‌ها در حال جهت‌یابی بودند، سلول‌های هیپوکامپ مغز آن‌ها فعال است.

سپس در سال ۲۰۰۵ مای بیت و ادوارد موزر که در دانشگاه تروند‌هایم نروژ تدریس می‌کنند، متوجه شدند که هنگام جهت‌یابی، سلول‌های هیپوکامپ به شکل یک شبکه فعال می‌شوند و به درک ما از مکان شکل می‌دهند.

انتظار می‌رود که پژوهش‌های این دانشمندان به درمان بیماری آلزایمر کمک کند.

جایزه نوبل

آلفرد نوبل، کارخانه‌دار و پژوهشگر سوئدی (۱۸۳۳-۱۸۹۶) دینامیت را اختراع کرد و به خاطر خاصیت ویرانگر آن از احساس عذاب وجدان رنج می‌برد. او به امید جبران این اختراع ویرانگر، وصیت کرد که پس از او بنیادی به نام «نوبل» به پژوهشگرانی که دستاورد آنان برای بشریت مفید بوده است، جایزه‌ای به همین نام اهدا کند. آلفرد نوبل در زمان حیاتش ۳۵۰ اختراع را به نام خود ثبت کرده بود.

جوایز نوبل از سال ۱۹۰۱ اهدا می‌شوند. ارزش این جایزه از ۱۵۰ هزار کرون به تدریج به ده میلیون کرون افزایش پیدا کرده است. در سال ۲۰۱۲ به خاطر بحران اقتصادی ارزش این جایزه به هشت میلیون کرون کاهش پیدا کرد.

هر سال سه دانشمند می‌توانند این جایزه را بین خود تقسیم کنند. جایزه صلح نوبل نیز، هم به اشخاص و هم به نهاد‌ها اهدا می‌شود.

۱۰ دسامبر هر سال در سالگرد درگذشت آلفرد نوبل این جوایز در مراسم باشکوهی به برندگان تقدیم می‌شود.

آکادمی نوبل برندگان جایزه نوبل شیمی، فیزیک، ادبیات را برمی‌گزیند. برندگان نوبل پزشکی اما از سوی پژوهشکده کارولینسکا در سوئد انتخاب می‌شوند.

کمیته‌ای در پارلمان نروژ در اسلو برنده نوبل صلح را برمی‌گزیند.