مذاکرات هسته‌ای هفت ماه دیگر تمدید شد

در پی هفت روز مذاکره پشت درهای بسته در وین، مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای گروه ۱+۵ در مهلت تعیین‌شده به توافق نهایی نرسید و بار دیگر مذاکرات تمدید و به اول ژوئیه ۲۰۱۵ / ۱۰ تیر ۹۴ موکول شد.

به‌گزارش خبرگزاری فرانسه، این خبر در حالی منتشر شد که مذاکرات وزرای امور خارجه ايران و شش کشور اروپايی و کاترين اشتون در جریان بود. این مذاکرات حدود يک ساعت‌ونيم به درازا کشید و تاکنون خبری درباره محتوای آن منتشر نشده است.

وزیران خارجه ایران و گروه ۱+۵، شامل آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان، به‌همراه کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا، سوم آذرماه سال گذشته در شهر ژنو به توافقی با عنوان «برنامه اقدام مشترک» در مورد برنامه هسته‌ای ایران دست یافتند که این توافقنامه ۳۰ دی‌ماه وارد مرحله اجرا شد. بهمن‌ماه نیز مذاکرات هسته‌ای برای دستیابی به یک توافق جامع آغاز شد که وین میزبان هفت دور این مذاکرات بوده و یک دور نیز در نیویورک و آخرین دور (نهمین دور) نیز چندی پیش در شهر مسقط پایتخت عمان برگزار شد.

با اینکه طرفین در وین کار نگارش متن پیش‌نویس توافقنامه جامع هسته‌ای را آغاز کردند و حتی گفته شد که ۶۰ تا ۶۵ درصد متن نوشته شده، ولی محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران اعلام کرد که هنوز متن پرانتزهای (جاهای خالی) زیادی دارد و اختلافات عمده کماکان به قوت خود باقی است.

ایران و گروه ۱+۵ پس از آن برای ششمین دور در وین گرد هم آمدند و در حدود دو هفته به رایزنی‌های دو و چندجانبه پرداختند تا ۲۹ تیرماه امسال (فرصت شش ماهه از زمان اجرای توافقنامه ژنو) به توافق جامع دست یابند ولی در آخرین روزهای تیرماه، اختلافات، دستیابی به نتیجه را امکان‌پذیر نکرد و این مذاکرات تا ۲۴ نوامبر / سوم آذر ماه ۱۳۹۳ تمدید شد.

هیچ چیز حل و فصل نشد

کشورهای گروه ۱+۵ می‌خواهند توانایی غنی‌سازی ایران را کاهش دهند زیرا نمی‌خواهند که ایران با بالا بردن درصد غنی‌سازی اورانیوم بتواند به سلاح هسته‌ای دست یابد. به همین منظور اختلاف آن‌ها با ایران بر سر کاهش تعداد سانتریفوژها و موجودی اورانیوم غنی‌شده این کشور است. به‌گفته کارشناسان غربی، کاهش کمیت آن‌ها، «زمان برک‌آوت» یا زمانی که برای جمهوری اسلامی لازم است تا به بمب هسته‌ای دست یابد را افزایش خواهد داد. غربی‌ها معتقدند «زمان برک‌آوت» قابل قبول باید بیش از یک سال باشد.

از سوی دیگر ایران نیز بر سر رفع تحریم‌های جهانی با کشورهای گروه ۱+۵ اختلاف نظر دارد. جمهوری اسلامی خواهان لغو یک‌جای همه تحریم‌ها، از جمله تحریم‌های سازمان ملل، آمریکا و اروپاست. این تحریم‌ها از سال ۲۰۰۶ علیه ایران اعمال شدند و در سال‌های اخیر تأثیرات منفی بسیاری بر اقتصاد آن گذاشتند. با اين حال، از آن‌جا که هم کنگره آمريکا با اکثریت جمهوری‌خواهان و هم شورای امنيت سازمان ملل و کشورهای گروه ۱+۵ خواهان حفظ ابزار فشار بر جمهوری اسلامی برپایه تمام سفارش‌های آژانس بين‌المللی انرژی اتمی هستند، امکان لغو یک‌باره همه تحریم‌ها ناممکن می‌نماید و نمایندگان ایران از این بابت ناراضی‌اند.

هیچ‌کدام از این موارد در مذاکرات یک هفته اخیر حل و فصل نشد.

از آن‌جا که دولت‌های ایران و آمریکا به‌دلیل وضعیت ویژه‌شان نیازمند دستیابی به یک توافق جامع بودند اکنون تمدید این مذاکرات می‌تواند برای آن‌ها مشکل‌زا باشد چرا که گذشت زمان می‌تواند به زیان دو دولت تمام شود. دولت ایران از یک سو همچنان با مشکلات اقتصادی بر اثر تحریم‌ها روبه‌روست و از سوی دیگر با مخالفان دولت حسن روحانی در مجموعه نیروهای حکومتی در این کشور. دولت آمریکا نیز با کنگره جدیدی مواجه خواهد بود که از ژانویه آغاز به‌کار خواهد کرد و بیشتر اعضای آن را جمهوری‌خواهانی تشکیل می‌دهند که با هرگونه توافق با ایران مخالف‌اند.

واکنش نتانیاهو به عدم دستیابی به توافق جامع اتمی

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، در واکنش به عدم دستیابی به توافق جامع اتمی با ایران ظرف مدت تعیین شده تا روز دوشنبه ۲۴ نوامبر، اعلام کرد دست نیافتن به توافق بهتر از یک توافق بد است. او معامله‌ای را که ایران به دنبال آن بود «وحشتناک» توصیف کرد و گفت در این معامله ایران توانایی غنی کردن اورانیوم لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را حفظ می‌کرد اما از سوی دیگر تحریم‌های بین‌المللی از مقابل ایران برداشته می‌شد.

نخست‌وزیر اسراییل در گفت‌وگو با شبکه بی‌بی‌سی گفت توافق درست آن است که توانایی ایران برای ساخت سلاح اتمی به‌طور کامل باید خنثی شود و تنها پس از آن می‌توان از رفع تحریم‌‌ها سخن گفت.

به‌گفته نخست‌وزیر اسراییل، از آن‌جا که دستیابی به چنین نتیجه‌ای در افق نزدیک قرار ندارد، بنابراین به نتیجه نرسیدن مذاکرات در وین و تمدید آن بهتر است.