جمهوری اسلامی درتنگنای مواجهه با دو ضربه اقتصادی- سیاسی
ایرج ادیب‌زاده- اقتصاد ایران در یک هفته با دو شوک بزرگ روبرو شد که ناشی از تداوم تحریم‌ها، بی‌نتیجه ماندن مذاکرات اتمی و سقوط بی‌سابقه قیمت نفت در بازارهای جهانی بود.
ایرج ادیب‌زاده
اقتصاد ایران در یک هفته با دو شوک بزرگ روبرو شد. تداوم تحریم‌ها و سقوط بی‌سابقه قیمت نفت در بازارهای جهانی. نرسیدن به توافق پایانی بر سر پرونده هسته‌ای با شش قدرت بزرگ جهانی در وین خوش‌بینی‌ها در محافل اقتصادی ایران را برهم زد.
ریال پول ملی ایران بازهم سقوط کرد و دلار آمریکا و دیگر ارزهای معتبر جهانی به مرزهای تازه‌ای رسید. بورس تهران هم که پیش از تمدید مذاکرات به طور مصنوعی رونق گرفته بود با اعلام تمدید گفت‌وگوها ۳/ ۵ درصد ارزش خود را ازدست داد.
شوک دوم اقتصادی برای جمهوری اسلامی سه روز پس از به نتیجه نرسیدن به توافق اتمی، باز در وین شکل گرفت. اوپک در صد و شصتمین نشست خود - که پرتنش بود - تصمیم گرفت تولید روزانه‌اش را در سطح سی میلیون بشکه نگهدارد. این تصمیم، بهای طلای سیاه را که از یکی دو ماه پیش به دلیل کاهش تقاضا آغاز شده بود، به کمترین میزان در چهار سال گذشته رساند.
سقوط ۴۰ درصدی بهای نفت موجی از نگرانی برای ایران و کشورهایی به وجود آورد که تنها به قیمت بالای نفت وابسته‌اند. کارشناسان اقتصادی می‌گویند: «اگر روند کاهش بهای نفت بر همین روال ادامه یابد رکود اقتصادی طولانی در انتظار ایران، الجزایر، ونزوئلا و روسیه خواهد بود.»
به نقل از بلومبرگ کارشناسان پیش‌بینی میکنند که قیمت نفت اوپک حتی در نیمه نخست سال ۲۰۱۵ میلادی - به کمترین میزان خود طی سال‌های گذشته یعنی به ۶۰ دلار و کمتر برسد. وبسایت «خبرآنلاین» می‌نویسد در صورتی که چنین اتفاقی بیفتد قیمت نفت ایران به کمتر از بشکه‌ای ۴۵ دلار سقوط میکند.
دولت حسن روحانی که بودجه سال کنونی را بر اساس نفت صد دلار پیش‌بینی کرده، با دو شوک اقتصادی با کسری شدید بودجه روبرو خواهد شد. روز شنبه ۸ آذر، ارسلان فتحی پور رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت «به دلیل کاهش قیمت نفت دولت با کسری بزرگ بودجه مواجه خواهد بود. »
به نوشته روزنامه «دنیای اقتصاد» چاپ تهران، پیام تمدید مذاکرات و سقوط بهای نفت «اختلال در فضای کسب و کار کشور است.»
رادیو زمانه پرسش‌های زیر را با شاهین فاطمی و پرویز مینا، دو کارشناس مسائل اقتصادی و انرژیایی در میان گذاشته است:
• جمهوری اسلامی که مدت هاست به دلیل برنامه هسته‌ای خود مورد تحریمهای همه جانبه قرار دارد حالا با سقوط بی‌سابقه قیمت فروش نفت هم روبرو شده است. این وضعیت چه پیامدهایی برای مردم ایران خواهد داشت؟
• قیمت نفت به پایین‌ترین سطح در ۵۰ ماه گذشته رسیده و همانند ایران تحریم‌ها و کاهش بهای نفت سالانه ده‌ها میلیارد به روسیه زیان وارد میکند. برخی سایت‌ها در تهران این وضعیت را ناشی از توطئه عربستان و آمریکا علیه رژیم تهران و روسیه دانسته‌اند. آیا چنین فرضی درست است؟
• سقوط بهای نفت یک نوع تجدید قوا یا به گفته فرانسوی‌ها« بوفه اکسیژن » برای اقتصاد و رونق کسب و کار شرکتهای اروپایی توصیف شده است. ارزان شدن بنزین و گازوئیل در پمپ‌ها هم برای اتومبیل‌داران خبر خوبی بوده. آیا این آغازی بر رونق اقتصادی در غرب خواهد بود؟
نظرها
فرزاد
"احسنت به ماتیاس کونتسل که ایرانیان را خوب شناخته است" و " دختران نازنین ایران " !! شما از یک طرف تمامی ملت ایران را مستحق مجازات میدانید چرا که ایرانیان همه طرفدار هیتلر بوده اند !! وحالا نیمی از آن جمعیت هیتلرپرست " دختران نازنین ایران" شدند. شما فردی مملو از اضداد نظری هستید که تصور میکنید که خوانندگان شما همچون شما پر کینه (حتی در سطحی **) و تهمت زن و ضداخلاق هستند. *** جایی در باب سخن با شما دیگر نیست.
Behrouz
احسنت به ماتیاس کونتسل که ایرانیان را خوب شناخته است. من ازقتل وعام بلوچ ها و کردها ، جهانی کردن ترورها و اسید و چاقو برای دختران نازنین ایران میگویم و هیهات چه خزعبلاتی میشنوم. عربها آمدند و ایران را اشغال کردند و کشتند و تجاوز و غارت کردند و ما از عربها، عرب تر شده ایم. اروپای شرقی کمونیسم را به زباله دانی تاریخ انداخته و ما هنوز شیفته لنین و مائو و کاسترو هستیم. افغانستان هم پادشاهی را به زباله دانی انداخته و ما میخواهیم دوباره آنرا بلای جان خود کنیم. وپایان این بحث با خرد باختگانی که قتل وعام بلوچ ها و کردها ، جهانی کردن ترورها و اسید و چاقو برای دختران نازنین ایران را فدای «فلسطین» کرده اند.
فرزاد
صهیونیزم همچون نازیسم, فاشیسم و آخوندیسم, نوع تفکری است که وجود انسانی (در بعد فردی و اجتماعی) را تک ساحتی میکند و آن شبهه انسان , خشونت (بیانی و رفتاری همچون دروغ و جنگ) را ابزار گسترش فکر خود میداند. آقای عزیز شما آنقدر شستشوی مغزی شده اید که تفاوتی (چه در متدولوژی نظری و شیوۀ عمل) با افسران اس اس و یا امروزاً بسیجیهای ایرانی یا وحشیان داعش ندارید. تاسف است که با شما همچون آنها نمیتوان بحث کرد چرا که شما خود را متقاعد کرده اید که ملت ایران حق اش است که نابود شود و قوم برگزیدۀ یهوه اجازه دارد اقیانوسی از خون راه بیاندازد ، از کودکان و مردمانی بیدفاع . تمامی مذاهب انسانهای حقیر, فرومایه, دگم و خشن تولید میکنند و شما نیز از همان چشمه خود را سیراب کرده اید.
Behrouz
از ماتیاس کونتسل آلمانی بپرسید چرا به محبوبیت نازیسم در آلمان و ایران پرداخته است. ملت شریفی که قتل و عام بلوچ ها و کردها را پیشینه خود کرده، ترور را جهانی کرده و با اسید و چاقو زندگی را برای دختران نازنین ایران به جهنمی تبدیل کرده نمی تواند درس اخلاق بدهد.
فرزاد
تفاوت بسیار است بین آن جنایتهایی که دولتها انجام میدهند با مردم آن کشور!! حتما شما معتقید که مردم ترکیه, نه دولت ترکیه ارامنه را یک قرن پیش قتل عام کردند. آیا شما بااین استدلالهای بی پایه خود را متقاعد کرده اید که ایرانیان هر بلایی( توسط این رژیم و یا بیگانگان همچون آن رژیم جنایتکار و نژادپرست که شما ازش دم میزنید) سرشان بیادحق اشان است. خصومت شما با ملت ایران چیست؟ در زمان نازیها آنها هوادار (انسانهایی حقیر، بیسواد، و میان تهی) در همۀ کشورها داشتند و در ایران نیز با تعدادی معدود. آیا وجود کاپوها در آشویتس و دیگر زندانهایی که مراکز قتل عام میلونها انسانها بودند(این کاپوها عمدتاً خود یهودیهای زندانی بودند و همیشه حتی از گاردهای نازی خشن تر با دیگر زندانیان یهودی و غیره رفتار میکردند)، برای اطلاع از این موضوع کتاب دکتر ویکتور فرانکل بنام « انسان در جستجوی مفهوم» , که ایشان ۴ سال در زندان نازیها بوده و اگثر اعضای خانواه اش را در هولوکست از دست داد. آیا آن معدود کاپوها و تعدادی ایرانی نازی نمایندۀ تمام یهودیان و ایرانیان هستند!! از شما که سواد خواندن و نوشتن دارید انتظار میرود که در پیرامون موضوعات مطرح شده کمی تحقیق کنید . و از این عادت دست بردارید که هر کی با شما موافق نبود تهمت نازی دوست بودن به وی نزنید این تهمتهای زشت فقط از طرف قاتل هایی همچون نتانیاهو و ارتش ضدبشری آن رژیم آپارتاید برمیاید.
Behrouz
ماتیاس کونتسل نویسنده آلمانی در کتاب «آلمانی ها و ایران» از سابقه نازیسم در ایران ودربین ایرانیان نوشته و «ملت شریف ایران» که خود دربلوچستان و کردستان قتل و عام میکند با فلسطینی ها که مانند ملت شریف از ستایشگران نازیسم هستند متحد شده است.
فرزاد
رژیم جمهری اسلامی در طی 36 سال گذشته همیشه با سیاستهای ضدانسانی و بحرانزای خود مشکلات غیر قابل تصوری برای ملت شریف ایران بوجود آورده است ولی بدین معنا نمی بایستی باشد که کسانی ادعا کنند یک کشور که موجودیتش بر مبنای جنایت و تجاوز به فلسطینی ها و حمایت تمام از وحشی ترین دولتها همچون افریقای جنوبی نژادپرست و رژیم صربها به رهبری اسلوبودان میلوسویچ و قوانین آپارتید در سرزمینهای اشغالی , یک رژیم دمکراتیک است. همانگونه تعفن رژیم بنیادگرای متحجر در ایرا ن میبایستی محکوم شود به همان میزان آنها که به بمب اتم مسلح هستند و در 50 سال گذشته در هنگامۀ باخت در جنگهایشان , جهان را تهدید به استفاده از آن بمبها کرده اند. این دمکراسی است که آنها در خاورمیانه در ذهن برای همه دارند.
منوچهر
حاشیه ای بر متن قیمت گزاری نفت چگونه انجام میشود . از بدو تولید وعرضه نفت در بازارهای جهان بهای نفت توسط شرکتهای تولید کننده و یا استخراج کننده تعیین میشد که بعنوان قیمت اعلان شده انرا میشناختیم ولی بعد ازتاسیس اوپک کشورهای تولید کننده نفت نظام قبلی قیمت گزاری را برهم زدند و نقطه اوج ان کنفرانس تهران بود که شرکتهای عامل تسلیم شدند و بهای نفت جهشی راه صعود را پیمود و معادلات سیاسی روسای دولتهاچه صنعتی و چه تولید کننده بر قیمت گزاری حاکم شد و این وضع تا کنفرانس 1977 دوحه ادامه داشت و منجر به تسلیم شاه ایران در مقابل صعودی ها شد (جان اشکرافت مشاور امنیت ملی در زمان نیکسون و فورد در خاطرات خود ضمن سرزنش دولتمردان امریکانوشته است کنار گذاشتن شاه ایران در این کنفرانس کلید خورد ) کشورهای صنعتی از این زمان بفکر مرکز دیگری برای قیمت گزاری نفت افتادند که بورس نفت متولد شد . 90 ملیون بشکه تولید روزانه نفت است که 40 ملیون ان مصرف داخلی دارد و 50 ملیون بشکه ان بکشورهای دیگر صادر میشود سهم اوپک 30 ملیون و500 هزار بشکه صادرات درروز است که سهم هریک از اعضا دران مشخص است که البته رعایت نمیشود . فروش نفت بکشورها ی مختلف تابع فراردادهای 3و یا 5 ساله و بیشتر است زیرا مشخصات نفتی هرتولید کننده بایستی با پالا یشگاه مصزف کننده از نظر فناوری تطبیق داده شود واگر به تحریمهای امریکا علیه ایران توجه کنیم مصرف کننده ها مجبور بودند هر 6 ماه بیست درصد از واردات خود بکاهند یعنی فرو شنده دیگری پیدا کنند و وقت کافی داشته باشند تا پالایشگاه را با مشخصات نفت تازه تطبیق بدهند . قیمت گزاری نفت از مجموع نفت صادراتی در جهان روزانه یک و یا دو کشتی بصورت تک محموله ای بفروش میرسد که انهم تابع قیمت بورس با تخفیف است ولی خرید و فروش اینده و یا سلف (futer)قیمت واقعی نفت است یعنی کسی که نفتکش دارد و یا صاحب پالایشگاه است و یا دلال نفتی و یابانکدار است ویا هرکس دیگری که صلاحیت او توسط بورس تائید شده باشد و سرمایه دار و دارای اعتبار بورسی باشد میتواند برای اینده مثلا سه ماه و یا شش ماه و یا بیشتر به هرمقدار که اعتبارش اجازه دهد نفت بخرد و یا بفروشد البته مبلغی که پرداخت میکند معادل 5 تا ده درصد مبلغ کل است و به کارگزار بورس اجازه میدهدکه درصورت زیان بقیه مبلغ را از حساب او برداشت کند و حتی موجودی اورا نقد نماید . اگر کسی خریدی برای اینده داشته باشد و قیمتها بالا رود روزانه مابه التفاوت را سود میکند و دریافت میدارد واگر قیمتها پائین امد زیان میکند و میپردازد . اگر کسی در بازار اینده نفت بفرو شد در صورت کاهش قیمت سود میکند و درحالت صعودی ضرر خواهد کرد . این خرید و فروش کاغذیست و کمتر تولید کننده و یا مصرف کننده در روند ان شرکت میکند . در ریاست جمهوری رفسنجانی در یک مورد برای تامین ارز وزارت نفت تقاضای فروش 500 هزار بشکه برای اینده داشت که در خاطرات او ثبت شده است . خرید و فروش کلیه کالاها در بورس طرفداران بسیاری دارد و سرمایه های زیادی توسط بورس بازان در ان فعال است و در مورد نفت بین ده تا سی برابر تولید جهان در روز نفت خرید و فروش میشود و مخصوصا زمانهائی که قیمتها بالا میرود حجم معاملات بالا میرود وزمانهای کاهش قیمت بازار ارامتر است. باید توجه داشت که نفت یک کالای استراتژیک است و هر زمان که پیش بینی جنگی و نزاعی منطقه ای بخصوص در کشورهای نفتخیز احتمال داده شود قیمتها بالا میرود و مثل طلا ترس سنج است وحساسیت بسیاری دارد . در شرائط کنونی اول دلار نسبت به ارزهای معتبر افزایش یافته است وچون بهای نفت بر اساس دلار است بنابرین پائین امدن قیمت نفت در بازار جهانی امری طبیعی است . دوم کاهش قیمت سبب شده است که بورس بازان حرفه ای بجای خرید وارد بازار فروش بلند مدت شوند و چون تعداد خریداران بدلیل ارام شدن بازار در مقابل فروشندگان بسیارکم شده شتاب سقوط افزایش یافته است. رشد7 درصدی چین مساوی افزایش مصرف انرژی در صنعت معادل 7 درصد و درجامعه چینی معادل 20 درصد است و بهمین ترتیب در هند وحتی امریکا که رشد سه ونیم درصدی را که دوبرابر تولید چین هست و حتی رشد نزدیک به صفر اروپا نمیتواند از مصرف کنونی جهان بکاهد بنابرین کاهش بهای نفت در بازار جهانی ناشی از عکس عمل سرمایه های کلان بورس در جهت فروش یا کاهش قیمت نفت است. ایران 30 درصد درامد نفت را درصندوق توسعه ملی میگذارد و با کاهش کنونی قیمت نفت برای یکسال و یا دوسال میتواند از این سپرده گزاری چشم پوشی کند . معاون مالیاتی وزارت اقتصاد امروز اعلام کرد که در بودجه سال اینده 72 هزار ملیارد تومان در امد مالیاتی پیش بینی شده که قسمتی از هزینه های دولت را پوشش میدهد . قیمت واقعی دلار بر مینای پذیرفته شده اقتصادی تفاوت تورم کشور امریکا و ایران ضربدر قیمت قبلی دلار است که اگر قیمت قبلی دلار 3200 تومان باشد مابه التفاوت تورم ایران طبق امار بانک مرکزی 18 و دو دهم درصدو امریکا طبق امار رسمی 2درصدرقمی معادل16و دو دهم بدست میاید که قیمت واقعی امروز دلاررا 5100 تومان تعیین میکند و واقعی کردن قیمت تا تنزل ارزش ریال دو تعریفی متفاوت است که باید بان توجه داشت . ضمنا قیمت تمام شده نفت عربستان 50 دلار نیست و حدود 5 دلار ردیف قیمت ایران است ولی نفت فراکینگ و یاشیل هر بشکه بین 50 تا 70 دلار هزینه میبرد و استدلال عربستان در اوپک هم همین امر بود که با قیمتهای کنونی تولید نفت فراکینگ اقتصادی نیست و متوقف خواهد شد که وزیر نفت ایران انرا طولانی مدت خواند .
Behrouz
فراموش نکنیم ما ملتی هستیم که ازدیوارسفارتخانه ها بالا میرویم وخواهان نابودی یکی ازپیشرفته ترین کشورهای جهان وتنها دمکراسی خاورمیانه بوده و شب و روز شعار مرگ بر جهان داده وحال افتخار اسید پاشی و دریدن شکم دختران نازنین ایران راهم یدک میکشیم. ما شایسته بدترین فلاکت ها هستیم.