• دیدگاه
الهام چرخنده: کالایی از جنس نوستالژی و حجاب بر‌تر
لیلا سامانی - «الهام چرخنده» که نخستین نقش‌آفرینی‌اش با چادر را در سریال «حانیه» تجربه میکند، یکی از بارز‌ترین نمودهای یک زن محجبه به عنوان یک کالای بسته‌بندی‌شده است.
لیلا سامانی
نمایی از سریال «حانیه»: زن به عنوان کالای بسته‌بندی‌شده در حجاب اسلامی
مادرهای مهربان مهمان‌نواز، پدرهای دیندار تسبیح به دست، دخترکان دلربای چادر بر سر، چای تازه‌دم، نذری‌پزان هیأتی و خانه‌هایی با معماری سنتی و حوض‌هایی پر از آب؛ این‌ها کلیشه‌های همیشگی سریال‌هایی‌ست که به برخی مناسبت‌ها از تلویزیون دولتی ایران پخش می‌شود. «حانیه» به کارگردانی سید جلال دهقانی اشکذری و با بازی الهام چرخنده یکی از این مجموعه‌های تلویزیونی‌ست که به مناسبت دهه موسوم به «دهه فجر» از شبکه دو تلویزیون دولتی ایران پخش شد.
سازندگان سریال‌هایی مانند «حانیه»، بازنمایی تصاویر زندگی سنتی ایرانی را به‌عنوان کارآمد‌ترین صورت روایی آثارشان برمی‌گزینند و با این تمهید، خاطرات سال‌های دور مخاطبان و دلتنگی آنها برای سویه‌های روشن گذشته را به ابزاری برای بازتولید ایدئولوژی حاکمان تبدیل میکنند. آنها برگ‌های گذشته را ورق می‌زنند و در آن میان نماهایی را برمی‌گزینند که انسان شهری‌شده آرزومند دیدن دوباره‌شان است. آنها داستان‌های مستعمل عاشقانه را در هم می‌آمیزند و آن را بر بستر این تصاویر می‌گسترانند. در نهایت دستورالعمل‌های سیاسی و فرهنگی را در آن می‌تنند تا محصولی هماهنگ با الگو‌ها و اهداف حکومت خلق کنند.
امسال اما به گواه آنچه گذشت و بنا به اذعان رسانه‌های داخلی، صدا و سیما - که گویا با چالش بودجه و بحران مخاطب روبروست- تنها یک سریال را از شبکه دو روی آنتن برد و باقی شبکه‌ها یا به پخش سریال‌های معمولشان ادامه‌دادند و یا سریال‌های ساخته‌شده سال‌های پیش را بازپخش کردند.
«حانیه» محل فیلمبرداری را به یزد برده است تا عرصه برای نقش زدن کلیشه‌های همیشگی در آن گسترده‌تر باشد و گذشته‌گرایی این‌بار با سیمایی قوم‌نگارانه و لهجه بومی خودش را نمایش دهد.
داستان فیلم، مانند دیگر آثار این‌چنینی بر پایه «درام» بنا شده است و در همان حال، با افزودن یک مثلث عشقیِ ممیزی‌شده می‌کوشد بر جذابیت آن بیفزاید: ستوانی جوان، دیندار و عاشق‌پیشه، دلداده «حانیه»، دختر شهلاچشمی می‌شود که پدرش از مریدان محمد صدوقی، روحانی شیعه مخالف با سلطنت پهلوی‌‌ست و پیرمردی مردم‌دار و دلسوز و از کاسبان خوشنام بازار است. سوی دیگر قصه سرهنگ مافوق اوست که به خاطر تعلقش به رژیم پهلوی در نقش «دیو» داستان ظاهر می‌شود، او از همسرش به دلیل ناهمخوانی عقاید سیاسی‌اش جدا شده، دخترش را از دیدار مادر محروم و در خانه زندانی کرده است و خدمتکار و همسر دومش را کتک می‌زند.
داستان «حانیه» مثل همه «سریال‌های مناسبتی» صدا و سیما، برخلاف ادعاهای مردم‌شناسانه‌اش در تعارض کامل با بستر شکل‌گیری آن قرار دارد، کپی ناشیانه و ناهمگونی از داستان‌ها و فیلم‌های کلاسیک و عاشقانه است و از این جنبه قابل بررسی نیست.
اما انتراعی‌ترین بخش این سریال، بازنمایی کالاوارگی تن زن است که این‌بار خودش را نه به شکل برهنگی بلکه در مستوری به تصویر می‌کشد. «الهام چرخنده» که به گفته خودش نخستین نقش‌آفرینی‌اش با چادر را تجربه میکند، یکی از بارز‌ترین نمودهای یک زن محجبه به عنوان یک کالای بسته‌بندی‌شده است، او از همان سکانس اول حضورش در فیلم، با یک بازی هیستریک، بیننده را به توجه به چادرش دعوت میکند و در سراسر فیلم، تحول یکباره و همسو شدنش با پروپاگاندای حکومتی را با کنایه به رخ مخاطب می‌کشد، تا به این ترتیب استفاده ابزاری از تن زن این‌بار با ترفندی دگرگونه رخ بنماید و از تندیس زن پوشیده، برای القا دستورالعمل‌های حکومتی استفاده شود.
نام سریال هم سویه دیگری از الگوهای جنسیتی مورد تأیید حکومت را آشکار میکند. استفاده از عنوان‌های زنانه که پیش از این هم در سریال‌های حکومتی سابقه داشته، تلاشی‌ست برای تصویر کردن زن آرمانی در جمهوری اسلامی. این زن که در این سریال با نام «حانیه» خوانده می‌شود، هم به لحاظ معنی لغوی اسم و هم به لحاظ رفتاری الگوسازی می‌شود.
«حانیه» به معنای زنی مهربان است که حتی پس از مرگ همسرش هم به او وفادار می‌ماند و عمرش را وقف پرورش فرزندان به جا مانده از او میکند. این تصویر از زن اما در لایه‌هایی چندگانه معرفی می‌شود، چنانکه مؤلفه‌هایی نظیر زیبایی، تدبیر و عشوه‌گری با چادر، اطاعت محض و حیای زنانه همراه می‌شوند تا ضمن حفظ مخاطب عام، تصویری از زن همسو با الگوهای اسلامی هم ارائه شود.
تصاویر و برنامه‌های تلویزیونی همیشه قادرند درک مخاطبان را «شرطی» کنند. آنها می‌توانند با ترفندهایی نظیر سفر در زمان و مکان، بازی با خاطره، سخن گفتن با زبان عشق و عاطفه و بهره گرفتن از زنان زیبا، دستگاه حافظه بشر را به بازی بگیرند و الگوهای فرهنگی، نگرش سیاسی و حتی سبک زندگی او را دگرگون کنند. اگر چنین باشد، آیا به‌راستی می‌توان از کنار محصولات دستگاه تبلیغاتی حکومت اسلامی به‌سادگی گذشت؟
نظرها
یک منتظر
سلام. هر جه دلتان میخواهدبدو بیراه بگویید این نظام زیر بار زور نمیرود
mo
این آقا منتشر کرد ن شما خارج هستید و بهانه یی برای ساسنور ندارید http://saeedjafari.com/1393/11/22/%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%9F/#comments در مورد اون لاشی طرفدار جمهوری اسلامی شیعی/نظام منحوس و فاسد و جنایتکار ولایت فقیه و شرکایش از جمله چین ور وسیه و دیکتاورهای جنایتکار چون خاندان اسد... امثال شما حرام لقمه ها خون مردم تو شیشه کردید. حداقل آزادی مردم گرفتید. حریم خصوصی نابود کردید. مردم دیگه امنیت ندارن از نظر رحیم خصوصی. از شدت سرکوب جنسی کار پسرها و مردهای مسلمون زاده به خودارضایی و همجنس بازی کشیده. و بدتر تجاوز و کوکدک ازاری. خانواده ها بخاطر مشکلات جنسی از هم می پاشند. پدر و برادر به پسر و دخترهای بچه خانواده هاشون تجاوز میکنند. شما لاشیها چیز از اخلاقیات و انسانیت بر آحاد مردم ایران نگذاشتید. با اوناع سرکوب و مرحومیت سکس و معاش و معلومات سکولار دمورکاسی این کشور و رمدم نگون بختش رو قرنها به عقب بردید و اندک پیشرفتهای سکولار دموکراسی دوران پهلوی رو به باد دادید. بله پهلویها دیکتاتر بودند ولی به برکت نظام سکولاری حداقلهایی زا زندگی انسانی و شرافتمندانه مردم داشتند و امید به سکولار دمورکاسی بود. ولی حالا دیگه ایمدی نیست. نسلی بیمار روحی و کج اندیش بوجود آورید که همچنان باز تولید جهل و ظلم خواهد کرد. حرام خوری، بدگورییف دروغ، دزدی، اختلاس، پارتی بازیف قاون شکنی، تجاوز، قتل به رفترا روزمره شده کثافتها خودم اطلاع موثق دارم اطلاعاتیهیا شما دارند توی تجارت سکس فعالیت میکنن. لاشیهیا نامرد دخترهای یارونی دارید به عربها خلیج تقدیم میکنید. شما ناموس و کشور و همه چیز ایرون به باد فنا دادید. همین قدر ناحقی شما رو گواهی میدهد. ولی من بیشتر سرزنشم سمت مردمان ایرون هستش که به نظر در انحطاط و تحجر کامل هستن اکثرن و به همین لایق چننی حکومت ننگینی شده اند. مردمان ایران چیزی که لایقش بودن رسیدن. حکومت ولایت فقیه جمهوری اسلامی همون چیزی هست که لایق این مردمان هست.
hasani
بابا قرن ۲۱ است . ازدوران صفوی و قاجار قرنها گذشته ... نمیتوانید مردم ایران را بزور و با مداحگرایی و چاقو کشی و سم دادن و اسیدپاشی و گروگانگیری و تهدید و دروغ بقرون وسطی برگردانید...
Majid
تظاهر زننده مذهبی الهام چرخنده = نمایش چرنده عریانگری گلشیفته فراهانی و هر دو عمل بخشی از خودشیفتگی و این منم که منم فرهنگ پوسیده ایرانی!
فریبرز
ای منتظر انقدر منتظر بمان تا علف زیر پایت سبز شود مگس هایی که روی گثافات می نشینند شما هستید و این کثافات نیز حاصل کار جمهوری اسلامی است که 36 سال است مملکت و دنیارا به لجن کشیده است.
یک منتظر
سلام همزبانان.ایران آنچیزی نیست که شما در این سایتهامیبینیدیا میخوانید.ایران پس از انقلاب واقعأرشد کرده یک مقایسه اجمالی بین ماوکشورهای همسایه این ادعاراثابت میکند.اکثر سایتهامثل مگس فقط روی کثافات مینشینند فقط پلیدیهارامیبینند.همه جا زشتی وبدی هست.اما ایران نمیخواهدزیر بار زور برود.مادلمان میخواهد زیربیرق الله باشیم.والسلام
بهنام
پس از نامه ی سید علی خامنه ای به جوانان امریکا و اروپا که بازتاب جهانی بسیار گسترده ای در صراط نیوز و شیعه آنلاین داشت یک دختر جوان آمریکایی در پاسخ به آن نامه ای بدین گونه به رهبر جمهوری اسلامی نوشت : با سلام به رهبر جمهوری اسلامی ایران, نام من " الی ترنر " است. یک دختر جوان آمریکایی ساکن اورنج کانتی در ایالت کالیفرنیا هستم. نامه ی بسیار زیبای شما درباره ی اسلام و حکومت اسلامی را خواندم . زمینه ی آشنایی من با اسلام و شهروندان ایرانی هوادار شما باز می گردد به زمانی که یک خانواده خانه ای گران قیمت در همسایگی ما خریدند . مردان این خانواده چند نفر آدم ریشو بودند و با وجودی که قیافه آنها به حلبی سازها شبیه بود اما پولدار بودند. دو سه نفر از افراد خانواده آنها موهای خود را زیر پارچه پنهان کرده بودند که ابتدا گمان کردم پسران تازه بالغ با سبیل های کرکی هستند اما بعدن فهمیدم که زن ودختران خانواده آنها هستند . یک روز دیدم که پارچه ای ۳ رنگ که عنکبوتی در میان آن بود را جلوی خانه آویزان کرده اند . من نیز که دانشجوی رشته حشره شناسی بودم گمان کردم آنها در زمینه رشته ی من کار می کنند برای همین روزی جلوی خانه از آنها پرس و جو کردم و فهمیدم که ایرانی هوادار شما و مهاجر به امریکا هستند و آن نیز پرچم جمهوری اسلامی است. یک روز دختر خانواده مرا برای مراسم عاشورا به مسجد المهدی اورنج کانتی که با پول ایران ساخته شده است دعوت کرد. چند خانم دم در خوشامد گفتند و با لبخند پارچه ای به من دادند و خواهش کردند روی سرم بیاندازم . وارد که شدیم یک مرد با ریش بلند که دور سرش شبیه لاستیک اسپورت ماشین بود از پله های یک جایگاه بالا رفت و آواز سر داد . زنان و دختران که تا پیش از آن مشغول حرف و بگو و بخند بودند ناگهان با صدای بلند زیر گریه زدند که بعدن فهمیدم برای امام حسین ( ع ) که بتازگی در ۱۳۴۳ سال پیش مرده است عزاداری می کنند . سپس دو نفر به نام های عبدالعلی بازرگان و محسن کدیور که می گفتند جزو اپوزیسیون هستند سخنرانی کردند و از خدمات اسلام به ایران سخنها گفتند. آنها توضیح دادند که پیش از اسلام در دولت های اشکانی و ساسانی به درازای هزار سال هیچ کس پایش به ایران باز نشده بود و مردم ایران منزوی بودند اما با ورود اسلام بحمدالله همه درها به روی مردم فلات ایران باز شده است و تاکنون مغول و تاتار و روس و انگلیس چندین بار از بلخ تا شوشتر را شخم زده اند . پس از پایان مراسم چند رقم خوراک از کباب و فسنجان و زرشک پلوی زعفرانی با مرغ و شله زردی که روی آن بوسیله دارچین با حروف انگلیسی نوشته بود " حسین "دادند و مقداری نیز در ظرف کردند تا با خود به خانه ببرم. در راه از دختر خانواده پرسیدم شغل شما چیست ؟ گفت : همین که امشب دیدی ! شب هنگامی که به رختخواب رفتم با خود اندیشیدم یک خانواده ایرانی با این شکل و شمایل که کار هم نمی کنند آن قدر پولدار هستند پس آدم های درست و حسابی ایران و تحصیل کردگان آن باید در رفاه صد چندانی باشند . تازه در سایه درایت و رهبری شما حتی اپوزیسیونی که از دستتان گریخته است مجذوب شماست و در تحکیم پایه های حکومت مقدس اسلامی می کوشد . پس از آن از من خواستند که مسلمان شوم و تنها در چند برنامه برای تبلیغات تلویزیونی شرکت کنم و تا پایان زندگی حقوق بگیرم . من نیز همین کار را کردم و اکنون زندگی خوبی دارم. نام کوچک خود را از "الی " به" الهام" تغییر دادم و نام فامیلم نیز که " ترنر " به معنای " چرخنده " است را به " زهرایی" تغییر داده ام و قرار است در سفری به ایران از حاج آقا طائب و سردار رادان نشان افتخار ولایتمداری بگیرم. در پایان نیز چند خواسته از دولت امریکا دارم : - دو حزب جمهوری خواه و دموکرات بر چیده شود زیرا حزب فقط حزب الله. - زندانهای پر از خشونت امریکا بر چیده شود و به جای آن کهریزک بنا شود. - صادق لاریجانی به دادستانی کل امریکا برگزیده شود. - پول نفت تگزاس غربی را مانند محمود احمدی نژاد به سفره ی مردم امریکا بیاورند. - کارخانه جات را مصادره نموده و تمام سرمایه داران بی درد را اعدام کنند و اموال آنان را مانند جمهوری اسلامی میان مستضعفین تقسیم نمایند. - سیستم ولایت فقیه که بهترین نوع حکومت است در امریکا اجرا شود. منبع : http://iranstrongmemory.blogspot.com/2015/02/blog-post_14.html
negar
خانم سامانی نوشته های شما خیلی خوب هستن دقیق پرمایه علمی . من سایت رادیو زمانه رو بخاطر انتخاب مقاله های برگزیده اش هست که دوست دارم
ساعد
اینطوری باشه اون زنهایی که با لباسهای کوتاه و لختی بر روی فرش قرمز و استیج می خرامند هم کالاهایی با بسته بندی های شکیل و مدرن هستند :|
tarsnak
تازه فهمیده لذتی که در چرخیدن گرد *** آقا است در سکون نیست
rozbeh
بعضی ها اسمشون کلا به شون میخوره نمیدونم چرا عوض میکنند. الهام چرخنده با چرخشی ۱۸۰ درجه. در میدان انقلاب بسمت بیت رهبری رفت.... حالا چند سال دیگه که انقلاب بشه ایشون عوض چه طوری میخواد چخش کنه برگرده.