تخریب محله قدیمی شهر صنعا در بمباران نیروهای ائتلاف

بخش‌هایی از محله قدیمی شهر صنعا در حمله هوایی نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری عربستان سعودی تخریب شد. محله قدیمی شهر صنعا از سال ۱۹۸۶ تاکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان به شمار می‌آید.

این نخستین بار است که محله قدیمی شهر صنعا در جنگ بین شیعیان حوثی و طرفداران عبدربه منصور هادی، رییس جمهور مخلوع یمن هدف حملات هوایی نیروهای ائتلاف بین‌المللی قرار می‌گیرد. خبرگزاری فرانسه گزارش داده است که دست‌کم پنج نفر در بمباران محله قدیمی صنعا کشته شده‌اند و برخی از عمارت‌های قدیمی نیز خسارت دیده‌اند.

خبرنگار خبرگزاری فرانسه گزارش داده است که به چشم خود دیده چگونه در اثر اصابت یک بمب، سه خانه قدیمی تخریب شد. ساکنان این محله قدیمی در شهر صنعا روایت‌های متناقضی ارائه داده‌اند. برخی گفته‌اند که ستیزه‌جویان حوثی در این عمارت‌های قدیمی پناه گرفته بودند.

ایرینا بوکووا، دبیرکل سازمان یونسکو بمباران محله قدیمی شهر صنعا را محکوم کرد. او از این محله به عنوان «کهن‌ترین گوهر فرهنگ اسلامی در خاورمیانه» نام برد.

ایرینا بوکووا (به خبرگزاری فرانسه):

«بمباران محله قدیمی شهر صنعا به بحران یمن دامن می‌زند. من از طرف‌های درگیری یک بار دیگر می‌خواهم که به میراث فرهنگی یمن احترام بگذارند و در جهت حفظ آن بکوشند.»

شهر پسر نوح

صنعا در مرکز کشور یمن قرار دارد و به اعتبار محله قدیمی آن، یکی از زیباترین شهرهای خاورمیانه به شمار می‌آید. از سال ۱۹۸۶ تاکنون محله قدیمی شهر صنعا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

شهرت محله قدیمی صنعا به خاطر بناهایی است که ۲۵۰۰ سال قدمت دارند. این بناهای پنج الی شش طبقه به لحاظ تذهیب نمای زردرنگ و قرمزرنگ‌شان از نمونه‌های منحصر به فرد معماری در خاورمیانه به شمار می‌آیند. صنعا هشت دروازه داشت که از این دروازه‌ها فقط دروازه «باب الیمن» به جای مانده است.

در میدان تحریر صنعا موزه‌ای هم قرار دارد که در آن آثار پیش از تمدن اسلامی یمن به نمایش گذاشته شده است.

در صنعا همچنین ۵۰ مسجد وجود دارد که از آن میان مسجد ابهر با قدمتی بیش از ۶۰۰ سال از آثار تمدن اسلامی به شمار می‌آید. افزون بر این، مسجد جامع صنعا نیز در فرهنگ اسلامی اهمیت زیادی دارد. دو سال پیش یونسکو با همکاری تعدادی از باستان‌شناسان، دیرینه‌شناسان و حکاکان مسجد جامع صنعا را بازسازی کرد. در این عملیات قرآنی کشف شد که قدمت آن به قرن اول هجری بازمی‌گردد.

شهر صنعا ۳۰۰ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. در افسانه‌ها آمده است که پسر نوح این شهر را بنیان نهاده.

تخریب آثار تاریخی و شعله‌ور شدن اختلافات

طبق معاهدات جهانی، میراث فرهنگی به هنگام درگیری‌های مسلحانه و جنگ از مصونیت برخوردار است. در دیوان کیفری بین‌المللی نیز تخریب عمدی میراث فرهنگی به عنوان جنایت جنگی طبقه بندی شده است.

در سال ۲۰۰۶ و با بالا گرفتن درگیری‌های قومی و مذهبی در عراق، حرم عسکرین در شهر سامراء مورد حمله قرار گرفت و آسیب‌های جدی دید. حرم عسکرین آرامگاه امامان شیعه، هادی و حسن عسکری است. تخریب این مکان مذهبی آتش اختلافات را در عراق تندتر کرد.

بیژن روحانی، کارشناس میراث فرهنگی:

تخریب آثار مذهبی یا آثاری که پیوندهایی با احساسات ملی و قومی دارند یا دارای ارزش‌های نمادین هستند می‌تواند آتش اختلافات و جنگ را شعله‌ور‌تر کند. این دقیقاً اتفاقی است که در عراق رخ داد. در برخی مناطق شمال آفریقا نیز در یکی دو سال اخیر شاهد چنین وقایعی بوده‌ایم، مانند تخریب‌های عمدی آثار صوفیان در لیبی، تونس و به شکل گسترده‌تر در مالی. یونسکو و سازمان‌های همکار آن از جمله ایکوموس اکنون حساسیت ویژه‌ای روی این مکان‌ها دارند. نگرانی‌‌ها فقط برای محوطه‌‌ها و تپه‌های باستانی نیست، بلکه سئوال اصلی آن است که چگونه نگذاریم گروه‌های مسلح با تخریب عمدی آثار فرهنگی و مذهبی، گروه‌های دیگر را به تلافی‌جویی ترغیب کنند تا جنگ گسترده‌تر شود.

بر اساس آماری که سازمان ملل متحد منتشر کرده است، در جنگ یمن تاکنون بیش از ۲۳۰۰ نفر کشته شده‌اند. قرار است یکشنبه ۱۴ ژوئن تحت نظارت سازمان ملل در ژنو طرفین درگیری یکدیگر را ملاقات کنند و مذاکرات صلح آغاز شود.