پیری و هزار تنهایی

پیری، با انزوا و تنهایی ناخواسته همراه است. این تنهایی ممکن است با از دست دادن شریک زندگی شروع شود و خیلی وقت‌ها دلیل آن کاهش توانایی‌های جسمی مثل ضعف بینایی، شنوایی و ناتوانی‌های حرکتی است. علاوه بر اینها، پیری سرآغاز از دست دادن دوستان هم سن و سال هم هست. بعد از میانسالی فرصت و امکان پیدا کردن دوستان تازه محدود است. قبل از آغاز دوره پیری سال‌هاست که بازنشستگی شروع شده و همه این‌ها ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای انزواطلبی ایجاد می‌کنند.

خیلی از افراد سالمند ترجیح می‌دهند در خانه بمانند و این، با خطر انزوای اجتماعی و محدودیت روابط همراه است. آنها حتی اگر پرستار داشته باشند باز هم کمبود  سرگرمی، هیجان و ارتباط با هم سن و سال‌هایشان را احساس می‌کنند. تنها زندگی کردن در یک خانه برای فرزندانی که از والدین‌ دور هستند مساله‌ساز است. در این شرایط فرزندان نمی‌دانند چطور باید دورادور مراقب حال والد/والدین‌شان باشند.

سالمدان تنها می‌مانند، نه به این دلیل که تنهایی را واقعا دوست دارند. اتفاقا آنها تمایل زیادی به روابط اجتماعی دارند و دوست دارند وقت‌شان را با چیزی پر کنند اما معمولا دور و بر آنها از آدم‌ها، فعالیت‌ها و سرگرمی‌ها خالی می‌شود.

به خصوص، سالمندان ایرانی در پر کردن وقت مشکلات زیادی دارند چون امکانات رفاهی ویژه سالمندان یا فراهم نیست یا در دسترس نیست یا بسیار پرهزینه و گران است. در دسترس‌ترین راه سرگرم شدن سالمندان ایرانی، رفتن به پارک است یا تماشای تلویزیون. اما همین هم فقط برای کسانی مفید است که سالمند سالم و سرحالی باشند در غیر این‌صورت افراد پیر جامعه به راحتی در انزوا و محدودیت‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. این برای پیرمرد یا پیرزنی که روزگاری را در جمع گذرانده و بسیار پر مشغله بوده است بسیار دردناک است.

همه ما می‌دانیم که تنهایی در دوران پیری شرایط حساس و شکننده‌ای ایجاد می‌کند. اگر این دغدغه شماست و می‌خواهید بدانید چطور باید والد/ والدین تنها و به حاشیه رانده شده را از شرایط انزوا و افسردگی در بیاورید، این چند پیشنهاد را بخوانید.

وظیفه شما چیست؟

اگر خیلی نگران تنهایی والدین‌تان هستید، اولین قدم را خودتان بردارید. والد پیر را تنها نگذارید. با او در تماس باشید. اینکه ماهی یک یا دوبار با پدر یا مادرتان تماس تلفنی بگیرید و یا سر بزنید اصلا کافی نیست. شما باید ارتباط نزدیک‌تر و بیشتری با والد داشته باشید. به  مرور زمان، دلایل تنهایی والدین‌تان بیشتر می‌شود. اگر یکی از آنها بمیرد یا یکی از دوستانش را از دست بدهد، توانایی حرکتی را از دست بدهد یا هر اتفاق دیگری، می‌تواند والد را در تنهایی بیشتری فرو ببرد. این یعنی شما باید بیشتر در ارتباط با والد قرار بگیرید. برای اینکه به مادر یا پدرتان زنگ بزنید یا به دیدارش بروید دنبال دلیل نگردید. حتی اگر او آدم مستقل، سالم و توانایی باشد باز هم به چنین ارتباطی نیاز دارد. او هرگز از شنیدن صدای شما بی نیاز نمی‌شود.

در بازه‌های زمانی معینی به او سر بزنید. دیدار حضوری بهتر از تماس تلفنی است. شما باید از وضعیت جسمی و روحی او با خبر باشید و این کافی نیست که تلفن بزنید و بپرسید حالت خوب است یا نه. او از دیدار شما بیشتر خوشحال می‌شود تا اینکه یک تماس تلفنی کوتاه برقرار کنید. یک آغوش و حضور فیزیکی برای او باعث شادی و شور زیادی است. اگر از والد دور هستید و یا از نظر زمانی مشکل دارید تماس‌های ویدئویی مثل اسکایپ از تماس‌های تلفنی عادی برای هر دوی شما بهتر است. اگر به هر دلیلی دیدار با والد برایتان سخت است و نمی‌توانید از این کار لذتی ببرید به جای حذف دیدارها، آن را به دیدارهای کوتاه اما منظمی تبدیل کنید اما هرگز آن را قطع نکنید.

چه چیزهایی مناسب است

مشخص است که شما نمی‌توانید همه خلا تنهایی والدین‌تان را پر کنید. آنها برای تنها نماندن به جز شما به چیزهای دیگری نیاز دارند. متاسفانه برنامه‌های گروهی ویژه سالمندان در فضاهای شهری بسیار کم و محدود هستند. با این حال شما می‌توانید از والدتان بخواهید تا در کنار دوستان، با همسایه‌ها یا اعضای فامیل گروه‌های تازه دوستی بسازد. آنها می‌توانند فعالیت‌های خودشان را داشته باشند. با هم ورزش کنند یا به سینما بروند و یا دور هم جمع شوند، بازارچه خیریه راه بیندازند و فعالیت‌های مورد علاقه خودشان را بسازند. البته ممکن است والد شما تمایلی به برقراری چنین ارتباطاتی نشان ندهد و از پیشنهادهای شما امتناع کند. تسلیم نشوید به جای توصیه دست به عمل بزنید. دستش را بگیرید و او را در این جمع‌ها همراهی کنید. به مرور زمان او جای خودش را در این رابطه‌ها پیدا می‌کند.

در عین حال، فعالیت‌های اجتماعی دیگری هست که شما می‌توانید او را در بسیاری از مواقع همراهی کنید یا از او بخواهید در کنار شما باشد. به کنسرت یا تئاتر می‌روید؟ چرا او را هم با خود نمی‌برید؟ به رستوران می‌روید؟ از او بخواهید تا همراه شما شام بخورد. شما باید او را به کارهایی وادار کنید که هرگز حاضر نیست خودش به تنهایی انجامش بدهد، حتی اگر از آنها لذت می برد. از مواردی شروع کنید که می‌دانید او همیشه به آن علاقه‌مند بوده است؟ مادرتان اهل سینما بوده؟  با هم به سینما بروید. چیزی که باید یادتان باشد این است که نباید سعی کنید ذائقه او را در این سن و سال تغییر بدهید. اگر او هیچ وقت اهل رستوران رفتن نبوده مجبورش نکنید که با شما رستوران بیاید.

در مورد سالمندی که نیاز به پرستار دارد، خوب است علاوه بر مهارت در مراقبت از والد، پرستار ویژگی‌های دیگری داشته باشد که بتواند به ویژه تنهایی والد را پر کند. ممکن است پرستاری پیدا کنید که در مراقبت از بیماری خاص  بسیار حاذق باشد اما آدمی بسیار ساکت و وظیفه گرا باشد یعنی فقط به کار خودش توجه کند در حالی که یک مراقب می‌تواند همدم خوبی هم باشد. موقع پیدا کردن پرستار به ویژگی‌های روحی و فردی نیز توجه کنید کسی که بتواند در همان دوره محدود پرستاری ارتباط خوبی با والدتان برقرار کند.

دنیای تکنولوژی و مساله پیری

یک گوشی هوشمند یا یک تبلت برای همه آدم‌ها جذاب است. یک کودک یک ساله جذابیت این ابزارها را درک می‌کند چطور ممکن است والد شما به این ابزارها علاقه‌مند نشود؟ حتی پدری که هرگز به یک کامپیوتر دست نزده‌ می‌تواند به راحتی از ابزارهای فن آوری استفاده کند. برای وارد شدن به دنیای ارتباطات مجازی هیچ وقت دیر نیست و نیاز به توانایی خاصی نیز وجود ندارد.

استفاده از فن آوری‌ها و وارد شدن به شبکه‌های مجازی حتی برای سالمندان یک ضرورت است چون فرصت زیادی برای سرگرمی، مطالعه، برقراری ارتباط و آموزش فراهم می‌کند. با وارد شدن به این دنیای بی اندازه بزرگ بخشی از تنهایی والد شما پر می‌شود. او را تشویق کنید که به این جهان گسترده بپیوندد. در این صورت برقراری ارتباط روزمره برای خود شما هم آسان می‌شود. یک اشتراک اینترنتی تهیه کنید، گوشی هوشمند خوب و با کیفیت بخرید و او را  به دنیای تازه پیوند بزنید.

تنهایی محدوده سنی ندارد، کودک، جوان، میانسال و سالمند تنهایی را تجربه می‌کنند اما خیلی فرق می‌کند که یک جوان ۳۰ ساله تنها باشید یا یک پیرزن ۸۵ ساله.  دوران پیری، توان روحی آدم‌ها را کم می‌کند. آدم‌ها شکننده و حساس تر هستند و زودتر تحت‌تاثیر شرایطی که به انها تحمیل شده قرار می‌گیرند. تنهایی برای والد پیر شما می‌تواند به یک درد و بیماری روحی جدی تبدیل شود. وارد این دنیای تنهایی شوید و جلوی پیشرفت بیماری را بگیرید. این کار نیاز به صبر و حوصله زیادی دارد اما من فکر می‌کنم مهم‌ترین کاری است که می‌توانید در سال‌های پایانی عمر یک انسان انجام بدهید.