روز زن از نوع ایرانی اسلامی: روز طلا و قابلمه
هر سال در ایران روز تولد دختر پیامبر مسلمانان به عنوان روز زن جشن گرفته میشود. شیوه برگزاری این روز اما کلیشههای جنسیتی را تقویت میکند.
از سال ۱۳۵۹ که بنیانگذار جمهوری اسلامی روز تولد دختر پیامبر اسلام را به عنوان روز زن نامید، تا امروز ۳۶ سال میگذرد و حالا این مناسبت به عنوان مناسبتی عمومی برای بزرگداشت زن و مقام مادر در ایران جا افتاده است و بیشتر مردم ایران آن را به عنوان روزی برای هدیه دادن به مادران و زنان پذیرفتهاند.
گرچه فعالان برابری طلب همواره تلاش کردهاند تا روز جهانی زن یعنی ۸ مارس را به عنوان روزی برای طرح مطالبات زنان ایرانی جا بیندازند و معرفیکنند، اما حاکمیت تاکید فعالان زنان بر این روز را برنمیتابد و بزنامههایی که به این مناسبت تدارک دیده میشود، اغلب به بهانههای مختلف متوقف میشود و جلوی برگزاری آنها گرفته میشود.
۸ مارس به دلیل این فشارها، به عنوان روز زن برای عموم مردم جا نیفتاده و این مناسبت با شور و هیجان هم از سوی نهادهای رسمی برگزار میشود، هم مردم آن را بر پا میکنند.
یک روز برای عزیز شدن
ویترین مغازهها پر میشود از آگهیهای تخفیف به مناسبت روز زن و مادر. بوتیکهای لباس فروشی، مغازههای لوازم خانگی و گلفروشیها برای جذب مشتری بیشتر در این روز با هم رقابت میکنند. کانالهای تلگرام و جعبه پیام تلفنهای همراه پر میشود از آگهیهایی به همین مناسبت که «بهترین هدیه» را برای مادران و زنان ایرانی پیشنهاد میدهند. این پیشنهادها اغلب امتداد همان نگاه و تصویر غالب جامعه به زن است: قابلمه و جارو برقی، کریستال و طلا و جواهر.
وحید ۱۵ ساله به همراه پدرش برای خرید هدیهای برای روز مادر از تعطیلات نوروزی استفاده کرده و به خیابان ولیعصر تهران رفته است: «برای مادر یک گردنبند خریدیم. پدرم میگوید طلا بهترین هدیه برای زن است. مادرم هم طلا دوست دارد.» مادر وحید خانهدار است و پدر وحید به او گفته این طلاها میتواند سرمایه او برای روز مبادا باشد.
کیوان ۲۶ ساله است و مجرد. هنوز با پدر و مادرش زندگی میکند و مادرش را خیلی دوست دارد. امسال میخواهد برای مادرش یک دسته گل زیبا بخرد. توی پاکت مقداری پول هم به مادرش میدهد تا به سلیقه خودش و بر اساس نیازش چیزی برای خودش بخرد. میگوید: «مادرم به این روز خیلی حساس است و توقع دارد که برایش هدیه بخریم. اما مطمئن نیستم که از پول هدیه برای خودش چیزی بخرد. معمولا این پول را یک طوری توی خانه خرج میکند یا بر میگرداند به خودم؛ مثلا در قالب هدیه.»
پدر کیوان اما چیزی برای همسرش نمیخرد. کیوان به یاد ندارد که پدرش هدیهای به مادرش داده باشد.
برای کیوان و وحید و بسیاری از مردان و فرزندان ایرانی، روز زن روز هدیه دادن و گل خریدن برای مادر، همسر و حتی نامزد و دوست دختر است؛ بهانهای برای یک روز یادآوری زنان اطرافشان، اما بسیاری از آنها در طول سال به موقعیت و جایگاه زنان اطرافشان در جامعه و خانواده توجهی نمیکنند.
برای بسیاری از زنان ایرانی که به حقوق خود آشنا نیستند اما، همین مناسبتها غنیمت است و آن را نشانهای از توجه به خود تعبیر میکنند. نیلوفر، ۲۵ ساله است و تازه ازدواج کرده: «این روزها بین همه زنهای فامیل رقابت است سر اینکه شوهر کی، چه کادویی میدهد. از آن طرف بین خواهر و برادرها و عروس و دامادها هم سر هدیه دادن به مادر زن و مادرشوهر و مادر رقابت هست. همه سعی میکنند گرانترین هدیهها را بگیرند.»
نیلوفر میگوید که در رابطه خانوادگی آنها، زنها همین یکی دو روز عزیزند: «مردهای فامیل ما احترام خاصی به زنها نمیگذارند. جاریام از برادرشوهرم کتک میخورد. زن برادر خودم با شوهرش اختلاف زیاد دارند و پدرم هم اجازه نداده که هیچکدام ما بعد از دیپلم درس بخوانیم. با این حال، همهشان روز زن و سر زایمان کادو میدهند. ما هم میدانیم که این کار خیلی مسخره است اما دلمان به همین خوش است.»
بهیه خانم ۶۸ ساله است و صاحب سه فرزند. او روز مادر را دوست دارد: «بچهها میآیند خانهام، غذایی میخوریم و دور هم جمع میشویم در طول هفته و سال خیلی وقت ندارند که همه با هم یک جا جمع شویم. به عنوان هدیه اغلب به من پول میدهند یا لباس و کفشی برایم میخرند. من جز حقوق شوهرم مرحومم درآمدی ندارم و زندگیام سخت میگذرد. این هدیهها کمک زندگیام است.»
آزاده، روزنامهنگار و ساکن تهران است. در پاسخ به این پرسش که درباره روز زن ایرانی چه نظری دارد میگوید: «به این موضوع فکر نکردهام راستش. به نظرم شاید به روز مادر حسی داشته باشم اما به روز زن اصلا حس خوبی ندارم. چون من کلا با دیدگاهی که در مورد زن در جامعه وجود دارد مشکل دارم، دیدگاهی که فقط مختص ایران نیست. بیشتر جاها همینطور به زن نگاه میکند. زن به عنوان یک آدم تعریف نمیشود؛ زن در نقش هایش تعریف میشود، در همسری، مادری. درصورتی که زن حق دارد زندگی کند. یک روز در سال به زن اختصاص داده میشود در ایران و جهان و در آن روز قیل و قال و تبریک فراوان است و بعد از آن روز دوباره همان آش و همان کاسه.»
نظرها
a
مطلب نفرت انگیز خوبی بود. به امید روزی که یک کره پیدا کنیم و همه عوامل نابرابری را بفرستیم آنجا خودشان تکثیر شوند.