سرنوشت بافت‌های فرسوده تهران در زلزله احتمالی

تهران شهری است با  یک میلیون پلاک رسمی که بیش از یک پنجم آن‌ در برابر وقوع زلزله بسیار آسیب‌پذیر و تقریباً ناتوان است.

رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اعلام کرد که بیش از ۲۰ درصد از ساختمان‌های تهران در بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهرداری قرار دارند و درصورت وقوع زلزله در تهران، تنها در چهار منطقه این شهر دست‌کم ۸۰۰ هزار نفر جان خود را از دست خواهند داد.

به گفته محمد شکری زاده از کل مساحت ۷۰ هزار هکتاری شهر تهران شش درصد آن در بافت‌های ناکارآمد شهری و ۳۰ درصد در بافت‌های ناپایدار شهری قرار دارد.

علاوه بر این و آن‌طور که آمارها نشان می‌دهند حدود ۱۸ میلیون نفر از مردم ایران در بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهری زندگی می‌کنند و این رقم در برخی از شهرها به ۴۰ درصد هم می‌رسد.

همچنین تحقیقات انجام شده حاکی از وجود ۶۱ هزار هكتار بافت ناكارآمد شهری در ایران است.

محمد شکری زاده درباره وقوع زلزله در تهران گفت: «انتظار ما این است برای بهسازی بافت‌های ناکارآمد شهری و کاهش میزان خطرپذیری در این بافت‌ها اقدامات مؤثری به عمل آید زیرا هنوز هم گسل‌های تهران بالقوه فعال هستند و علم مهندسی و عقلانیت حکم می‌کند آن را به عنوان یک خطر بزرگ برای تهران تلقی کنیم.»

به گفته او، استان تهران و اطراف تهران در وضعیت ناآرامی قرار دارند و در هر ماه شاهد وقوع زلزله به بزرگی سه ریشتر هستیم و لذا این نشان می‌دهد که ساختمان‌ها باید با تمام ملاحظات لرزه‌ای احداث شوند.

از سوی دیگر، در طرح جامع شهری تهران باید گسل‌های آن در حوزه ساخت و ساز مورد توجه قرار گیرد تا شهرداری تهران ساخت و ساز را در اطراف این گسل‌ها با ایمنی کامل انجام دهد.

علاوه بر بافت‌های فرسوده شهری که در برابر زلزله بسیار ناتوان هستند در برخی از مناطق تهران ساختمان‌های غیرمجاز فراوانی احداث می‌شوند. به طورمثال و به گفته مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی از ۶۳ هزار ساختمان در منطقه ۱۶ تهران، ۲۱ هزار ساختمان بدون مجوز ساخته شده و این خطر بزرگی را در این مناطق به وجود آورده است.

در واقع بر روی گسل‌ها، مجوزهای ساخت‌‌وساز صادر می‌شود که هر چقدر هم ساختمان‌ها محکم ساخته شوند، توان مقاومت در برابر زلزله را نخواهند داشت.

تهران بر روی ۱۲ گسل اصلی و چندین گسل فرعی قرار دارد و احتمال وقوع زمین‌لرزه شدید در آن می‌رود. برآورد می‌شود که حدود هشت میلیون نفر از جمعیت تهران در ناحیه بسیار خطرناک به لحاظ زلزله زندگی می‌کنند.

بر پایه بررسی آماری و زمین‌لرزه‌هایی که پیش از این در ناحیه ری و تهران ثبت شده، به طور میانگین هر ۱۵۸ سال، زمین‌لرزه‌ای ویرانگر در این ناحیه رخ داده است. بر اساس برخی آمارها تهران هفتمین شهر زلزله‌خیز دنیا محسوب می‌شود.

مدیر بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی چندی پیش اعلام کرد، اگر یک زلزله هفت ریشتری حتی در مجاورت شهر تهران رخ دهد، دست‌کم یک میلیون نفر کشته و مجروح برجا خواهد گذاشت.

آخرین زلزله مرگبار در تهران، ۱۷۲ سال پیش در شهرری اتفاق افتاد. استان تهران در حال حاضر بیش از ۱۳ میلیون جمعیت دارد.