مرگ تدریجی رویاها: هر روز در تهران سه تا چهار کودک معتاد به دنیا می‌آیند

شارمین میمندی نژاد، موسس جمعیت امام علی در مراسم یادبود رویا، نوزاد چهارماهه‌ای که چند روز قبل به دلیل اعتیاد و سوءتغذیه در بیمارستان درگذشت، گفته که روزانه در تهران سه تا چهار کودک با اعتیاد به دنیا می‌آیند و نزدیک به دو میلیون کودک کار در کشور وجود دارد. او این آمار را بر مبنای گفته‌های مسوولان در ایران بیان کرده است.

این فعال اجتماعی گفته که در چنین شرایطی، کژدار و مریض کار کردن در مقوله اعتیاد، شرم آور است: «هیچ سازمان و ارگانی درخصوص مسئولیت حل معضل اعتیاد نوزادان و کودکان فکری نمی کند و ما همیشه شاهد به دنیا آمدن کودکان معتاد از مادران معتاد و همچنین شاهد فروش و مرگشان هستیم و خواهیم بود.»

آمار دقیق نوزادان معتاد در دست نیست اما منابع غیررسمی از وجود حدود ۱۵۰ هزار مصرف‌کننده مواد مخدر زیر پنج سال در کشور خبر می دهند.

سال گذشته، فاطمه دانشور، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران گفته بود که گزارش ولادت سه تا چهار نوزاد معتاد در هر ماه به دست آنها می‌رسد و آمار ولادت نوزادان کارتن خواب به شدت افزایش یافته و به طور میانگین دو تولد در هر روز گزارش می‌شود.

او این آمار را تنها آمار موجود معرفی کرده بود که از مراجعات زایمان زنان کارتن خواب به بیمارستان‌ها و مصاحبه با مسوولان برخی بیمارستان‌های تهران به دست آمده است.

در مقابل اما پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر، در واکنش به سخنان دانشور درباره تولد روزانه دو معتاد در شهر تهران، گفته بود: «متولی موالید کشور و کنترل سلامت زنان وزارت بهداشت است و متاسفانه اطلاع دقیقی از آمار به دنیا آمدن نوزاد متولد شده از زنان معتاد در کشور نداریم.»

افشار همچننی به آمار ارائه شده از سوی یکی از مسئولین وزارت بهداشت درباره تولد سالانه ۷۰ هزار نوزاد از زنان معتاد، گفته بود: «سهم زنان از جمعیت معتادان کشور ۱۰ درصد است و گرچه این زنان بیشتر در سن باروری و زاد و ولد قرار دارند اما محاسبات ما با آمار ولادت سالانه ۷۰ هزار نوزاد در کشور، اختلاف دارد.»

سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر البته اصل ولادت نوزاد معتاد از زنان معتاد را موضوعی قطعی دانسته بود اما گفته بود این آمارها، نیازمند بررسی های جدی است.

او همچنین گفته بود که سیاست ستاد مبارزه با مواد مخدر، غربالگری زنان معتاد نیست.

عقیم‌سازی یا کنترل؟

به دنبال انتشار آمار تولد کودکان معتاد، بحث کنترل بارداری زنان معتاد و کارتن‌خواب در جامعه مطرح شده و موافقان و مخالفان استدلال‌های خود را در این زمینه مطرح می‌کنند.

از آنجا که سقط جنین قانونی و انتخابی برای زنان معتاد و کارتن‌خواب ممکن نیست، معمولا بارداری این زنان ادامه پیدا می‌کند. آنها نه فقط به امکان سقط جنین بهداشتی و امن دسترسی ندارند، بلکه بسیاری از آنها به نوزاد به عنوان منبع درآمد خود نگاه می‌کنند: یا او را در بدو تولد می‌فروشند، یا برای گدایی اجاره‌اش می‌دهند.

زنان معتاد، پیش از بارداری، به دلیل عوارض اعتیاد در معرض آسیب‌های جسمی گوناگونی هستند و در زمان بارداری هم، از ترس تحت تعقیب قرار گرفتن، به مراکز درمانی مراجعه نمی‌کنند.

به دلیل احتمال روابط متعدد جنسی، احتمال آلودگی آنها به اچ‌‌آی‌وی بسیار است و چون در محل‌های غیربهداشتی نوزاد خود را به دنیا می‌آورند و از روش زایمان طبیعی استفاده می‌کنند، اگر مبتلا به اچ‌آی‌وی باشند، از این طریق به سادگی نوزاد خود را مبتلا می‌کنند.

برخی کارشناسان عقیم سازی آنان و جلوگیری از بارداری زنان معتاد و کارتن‌خواب را عامل جلوگیری آسیب‌های آینده می‌دانند اما بعضی دیگر می‌گویند که این کار سلب آزادی این زنان است. سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت ایران از این طرح حمایت نمی‌کنند.

سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر اما پیش‌تر گفته بود: «آنچه مد نظر ما است عقیم‌سازی زنان کارتن خواب نیست بلکه طرح کنترل موالید در جمعیت های پرخطر است.»

معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته بود: «اگر از یک جمعیت پرخطر نوزادی متولد شود، تبعات و عوارضی متوجه نوزاد می شود که برخی جبران ناپذیر است؛ کارشناسان معتقدند خانم معتادی که مبتلا به HIV ایدز یا دیگر بیماری‌های واگیر است و یا آن قدر در آخر خط اعتیاد قرار دارد که امکان حمایت و نگهداری از نوزادش را ندارد، تا زمانی که موالید آنان تحت پوشش قرار نگرفته و درمان نشده و خود آنان تبدیل به مادری که قادر به انجام وظایف مادرانه خود نشده است، به تعویق بیفتد.»

پرویز افشار، اجرای  این طرح را شامل ارائه خدمات پیشگیرانه و توزیع وسایل پیشگیری یا روش‌های دیگر مانند توزیع قرص‌ها و آمپول‌ها دانسته بود.

سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته بود که باید این اطمینان حاصل شود که از زنان معتادی که به انواع بیماری های HIV ایدز، هپاتیت و یا دیگر بیماری های عفونی مبتلا هستند، فرزندان ناسالم و یا کودک مبتلا به دنیا نمی‌آید؛ بر این اساس اگر مرد یا زنی به بیماری ایدز یا دیگر بیماری های عفونی خطرناک مبتلا است باید نخست زیر پوشش رمان داروهای خاص با دُز مناسب قرار گیرد تا از صحت نوزاد متولد شده اطمینان حاصل شود. این نوع کنترل اکنون در دنیا و ایران در حال اجراست.

به گفته افشار، هزینه‌ها، عوارض و تبعات اجتماعی به دنیا آمدن یک نوزاد مبتلا به HIV ایدز، آن قدر سنگین است که حتی یک خانواده عادی نیز نمی‌تواند از پس آن برآید چه برسد به خانواده ای که خودش ابتلا به بیماری و اعتیاد دارد.

نوزادانی که از مادران معتاد به مواد مخدر سنتی متولد می شوند، مبتلا به سندروم محرومیت نوزادی می‌شوند که این سندروم باعث بدحالی شدید این نوزادان می‌شود. این نوزادان را در بخش مراقبت های ویژه نوزادان بستری کرد.

برای نگهداری از آن‌ها میزان دوز انتقالی از جفت در رحم مادر به این نوزاد تعیین می‌شود و با در نظر گرفتن مصرف مادران، دوز مورد نیاز مرفین یا اپیوم از طریق سرم به این نوزادان منتقل شود.