ایران از عضویت در سازمان همکاری‌ شانگهای بازماند

یک بار دیگر درخواست دولت جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای پذیرفته نشد. این اولین بار نیست که ایران تلاش می‌کند به عضویت این سازمان درآید.

جلسه نوبتی سازمان همکاری‌های شانگهای در روزهای ۲۳ و ۲۴ ماه ژوئن در شهر تاشکند، پایتخت ازبکستان برگزار شد. در روز دوم نشست‌ این سازمان در تاشکند درخواست عضویت کشورهای هند و پاکستان بررسی شد.

گفته می‌شود درخواست جمهوری اسلامی ایران رد نشده، بلکه این تقاضا به «دلایل فنی» و در اولویت قرار دادن درخواست کشورهای هند و پاکستان، به تعویق افتاده است.

با این‌که تا کنون، هیچ کشور عضو همکاری‌های شانگهای علیه عضویت ایران رای نداده، اما تاجیکستان تنها کشوری است که علنا از پیوستن ایران به این سازمان حمایت کرده است. روسیه نیز با تکیه بر سبک‌تر شدن تحریم‌های غرب علیه ایران، در نشست امسال از درخواست ایران پشتیبانی کرد. با این حال باز هم درخواست ایران به تعویق انداخته شد چون موافق قوانین این سازمان، درخواست عضویت باید اکثریت رای سایر اعضا را داشته باشد.

یکی از مسائل اصلی مورد علاقه این سازمان، امنیت در آسیای میانه و مبارزه با و همکاری بر ضد تروریسم در منطقه است. موضوعی که در نشست سال ۲۰۰۴ در شهر تاشکند بررسی شد و طی آن «ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم» طراحی و به تصویب رسید.

در جلسه پنجشنبه ۲۳ ژوئن این سازمان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه گفت این نهاد باید برای تامین امنیت در همه مناطق کشورهای عضو این سازمان فعالیت کند و نقشه دقیقی برای مبارزه علیه افراطگرایی و جدایی‌طلبی طراحی کند. او افزود این سازمان باید بتواند در همکاری با دولت افغانستان از هر تهدید امنیتی که از خاک افغانستان به کشورهای عضو این سازمان می‌رسد جلوگیری کند.

به گزارش خبرگزاری تاس روسیه، پوتین در سخنرانی خود همچنین گفت که باید مرزهای اقتصادی بین کشورهای عضو سازمان شانگهای برداشته شود.

چین و روسیه در طول فعالیت این سازمان برنامه‌های تحکیم دوستی بین مردم کشورهای عضو این سازمان برگزار کرده‌اند. اعلام سال تبادل جوانان، سال زبان روسی، سال زبان چینی و تبادل گردشگر از جمله این برنامه‌ها بوده که به منظور آشنا کردن شهروندان این کشورها با زندگی و فرهنگ همدیگر و ایجاد همبستگی بیشتر طراحی شده است.

در ماه مه سال ۲۰۰۵، همزمان با شروع تحریم‌های غرب علیه ازبکستان، پس از رویداد خونین فرغانه، کشورهای عضو این سازمان بر سر تشکیل شورای مشترک بانکی به توافق رسیدند.

ماه اکتبر ۲۰۰۵، در نشست مسکو، دبیر کل سازمان اعلام کرد که پروژه‌های مشترک سازمان در زمینه انرژی را در اولویت قرار می دهند. بر اساس این پروژه کشف، استخراج و بهره‌برداری از حوزه‌های نفت و گاز و استفاده مشترک اعضا از منابع آب به تصویب رسید. این تصمیم در سالی اتخاذ شد که سازمان‌های غربی ازبکستان را ترک کرده بودند و فضا برای وارد شدن کشور چین فراهم شده بود. همان سال روسیه قیمت گاز انتقالی خود را چند برابر کرد و زمستان سال ۲۰۰۵ در یاد مردم اکراین به عنوان سردترین سال باقی ماند. گرچه حل بحران اکراین و روسیه از موضوع‌های دیگری بود که در نشست روز دوشنبه، ۲۳ ماه مه، بررسی شد.

سازمان همکاری شانگهای از موفق‌ترین سازمان‌های امنیتی و اقتصادی در کشورهای سابق اتحاد شوروی به شمار می‌رود.

تا کنون زبان‌های رسمی این سازمان چینی و روسی بوده و ممکن است با عضویت کشورهای جدید، زبان انگلیسی را به عنوان یکی از زبان‌های رسمی این سازمان بپذیرند. هر چند بین نمایندگان چین و روسیه نظرهای ضد و نقیض در باره عضویت کشورهای هند و پاکستان وجود دارد.

چین اعلام کرده بود که درخواست این دو کشور در روز دوم نشست پذیرفته خواهد شد، در حالی که روسیه خواستار به تعویق انداختن درخواست این دو کشور به نشست سال ۲۰۱۷ شده است. درخواست ایران از سال ۲۰۰۸ تا کنون به دلیل تحریم‌های بین‌المللی معلق مانده است.

سازمان همکاری‌های شانگهای برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در سال ۲۰۰۱ و با عضویت کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان آغاز به کار کرده است. این سازمان در سال ۱۹۹۶ با عنوان "شانگهای ۵" و با محوریت چین و روسیه اعلام حضور کرده بود و پس از قبول درخواست عضویت ازبکستان این سازمان به خود عنوان جدید «سازمان همکاری‌های شانگهای» گرفت. دیرتر در سال ۲۰۰۴، مغولستان، ایران، پاکستان، هند و افغانستان به عنوان کشورهای ناظر به این سازمان همراه شدند و کشورهای ترکیه و بلاروس از همکاران در حال گفت‌وگوی این سازمان هستند.