ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

ژان ژنه و نافرمانی مدنی

<p><span><span>ژان ژنه، نویسنده&zwnj;ی سرشناس فرانسوی که در سراسر زندگی&zwnj;اش از نافرمانی مدنی دفاع می&zwnj;کرد، یکشنبه&zwnj;ی گذشته صدمین زادروزش را سپری کرد. متأسفانه آثار ژنه در ایران چندان شناخته شده نیست. قابل&zwnj;تأمل&zwnj;ترین اثری که پس از انقلاب از ژنه به فارسی ترجمه شده، نمایش&zwnj;نامه&zwnj;ی &laquo;سیاه&raquo;&zwnj;هاست. این اثر را عاطفه طاهایی از فرانسه به فارسی ترجمه کرده و نشر اختران آن را منتشر کرده است. به&zwnj;تازگی مهبد مهرنوش، نویسنده و کارگردان تأتر کتاب &laquo;تحلیل و بررسی زندگی و آثار ژان ژنه&raquo; را توسط انتشارات کتاب زمان در دست انتشار دارد. نمایش&zwnj;نامه&zwnj;ی &laquo;کلفت&zwnj;ها&raquo;&zwnj;ی ژان ژنه هم در ایران اثری آشناست و بارها به روی صحنه رفته است. به مناسبت صدمین زادروز ژان ژنه ترجمه&zwnj;ی گفت و گو یک شبکه&zwnj;ی رادیویی با یورگن ریته، استاد ادبیات فرانسه در دانشگاه سوربن را می&zwnj;خوانیم:<br /> <br /> </span><strong><span>ژنه در نخستین رمان&zwnj;اش می&zwnj;نویسد: &laquo;من عاشق جنایتکاران هستم. برای همین می&zwnj;خواهم بر جنایت پیروز بشوم.&raquo; علاقه&zwnj;ی ژنه به جنایتکاران از کجا ناشی می&zwnj;شود؟</span></strong></span></p> <p><span><span><br /> می&zwnj;دانیم که ژان ژنه در چهارده سالگی با چند جنایتکار و خلاف&zwnj;کار آشنا شده بود و خودش هم به بزهکاری روی آورده بود. اما فراموش نکنیم که بیشتر دزدی می&zwnj;کرد. او بعدها توضیح داد که با روی آوردن به کارهای خلاف قصد داشته از جامعه انتقام بگیرد. ژنه می&zwnj;خواست به&zwnj;عنوان فردی که او را ترک کرده&zwnj; بودند؛ فردی که هرگز موفق نشد به نام پدرش پی ببرد از اجتماع انتقام بگیرد. علاقه&zwnj;ی او به جنایتکاران و خلافکاران از انگیزه&zwnj;ی او از انتقام از اجتماع ناشی می&zwnj;شود.</span></span></p> <p><span><span><br /> </span><strong><span>او بارها به زندان افتاده. حتی وقتی که یک نویسنده&zwnj;ی معروف بود هم زندانی شد. چگونه ممکن است یک بزهکار به نویسنده&zwnj;ای سرشناس بدل شود؟</span></strong></span></p> <p><span><span><br /> راز این موضوع هم البته تاکنون گشوده نشده است. سارتر در مقدمه&zwnj;ای از ژان ژنه به&zwnj;عنوان کسی که خودش را خلق کرده، و خودش را از خودش به&zwnj;دنیا آورده ستایش کرد و گمان می&zwnj;رود این مقاله باعث شد که یک بزهکار به نویسنده&zwnj;ای سرشناس تبدیل شود. ما اما امروز می&zwnj;دانیم که ژنه در مدرسه شاگرد بسیار خوبی بود. تا چهارده&zwnj;سالگی در درس بسیار موفق بود. حتی شاگرد ممتاز کلاس بود. او بیشتر کتاب می&zwnj;دزدید و بارها به خاطر دزدیدن کتاب محکوم شد و به زندان افتاد. کتاب&zwnj;هایی را هم که می&zwnj;دزدید، بعداً می&zwnj;فروخت. در هر حال او کتابخوان بود و از نوجوانی با آثار آندره ژید آشنایی داشت. ژید در سال&zwnj;های دهه&zwnj;ی ۲۰ و ۳۰ ستاره&zwnj;ی ادبیات فرانسه بود و همه می&zwnj;دانستند که ژید یک نویسنده&zwnj;ی دگرباش است. این&zwnj;ها ژنه را به ژید پیوند می&zwnj;دادند. نامه&zwnj;هایی از ژنه در دست داریم که تا سال&zwnj;ها کسی از وجود آنها اطلاعی نداشت. او این نامه&zwnj;ها را در ۳۶&ndash; ۳۷ &zwnj;سالگی نوشته. او در آن زمان در چکسلواکی معلم سرخانه بود. البته این&zwnj;که چگونه ژنه سر از چکسلواکی درآورد، خودش یک داستان جداگانه است. این نامه&zwnj;ها از نظر ادبی دارای ارزش بالایی هستند و نشان می&zwnj;دهند که ژنه با ادبیات معاصر فرانسه در آن زمان به&zwnj;خوبی آشنایی داشت.</span></span></p> <p><span><span><img width="200" height="300" align="left" alt="" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/genet2.jpg" /><br /> </span><strong><span>یکی از مهم&zwnj;ترین موضوعات رمان&zwnj;های ژان ژنه همجنسگرایی است. رویکرد به همجنسگرایی در آن زمان جنجال&zwnj;آفرین بود و به همین خاطر هم ژنه به&zwnj;تدریج به یکی از مهم&zwnj;ترین نویسندگان محبوب همجنسگراها تبدیل شد. ادموند وایت، نویسنده&zwnj;ی آمریکایی که بیوگرافی ژان ژنه را نوشته و منتشر کرده اعتقاد دارد که نوشته&zwnj;های ژنه مانند شمشیری است که مقابل چهره&zwnj;ی انسان گرفته باشند. آیا شما هم این&zwnj;گونه می&zwnj;اندیشید؟</span></strong></span></p> <p><span><span><br /> نه. کاملاً موافق نیستم. شمشیری که ژنه مقابل چهره&zwnj;ی خواننده می&zwnj;گیرد، در واقع نشانگر خشم اوست. طبعاً امروزه رویکرد ما نسبت به نویسنده&zwnj;ای که با خشم از همجنسگرایی&zwnj;اش سخن می&zwnj;گوید، تغییر کرده است. در زمانی که ژنه زندگی می&zwnj;کرد، همجنسگرایی هم&zwnj;ارز جنایت بود. در زمان حکومت ویشی (حکومت فاشیستی در زمان اشغال فرانسه) ژنه را به زندان انداخته بود و همه می&zwnj;دانند که حکومت ویشی - اگر بخواهیم مؤدبانه صحبت کنیم - میانه&zwnj;ی خوبی با دگرباشان نداشت. پس توجه داشته باشیم که آثار ژنه از خشم نشان دارد و از سویه&zwnj;های پورنوگرافی آشکاری برخوردار است، اما نوعی از پورنوگرافی و هرزه&zwnj;نگاری که آن را می&zwnj;توان نوعی استعاره&zwnj;ی ادبی در نظر گرفت. ژنه حتی هیتلر را هم با پورنوگرافی وصف می&zwnj;کند. این همان شمشیری است که از آن سخن به میان آمد. اما از سوی دیگر آثار ژنه نمایانگر جامعه&zwnj;ای است که به سرعت و زیاد از حد خودش را با قدرت مسلط هم&zwnj;سو می&zwnj;کند و در پی آن است که منافع مادی خود را از طریق سازش با قدرت تضمین کند.</span></span></p> <p><span><span><br /> </span><strong><span>یکی از مهم&zwnj;ترین دلایل شهرت ژان ژنه، آشنایی و دوستی او با ژان پل سارتر و سیمون دوبوار است. این دو روشنفکر طراز اول فرانسوی در ژنه چه چیز جذابی سراغ داشتند؟</span></strong></span></p> <p><span><span><br /> فکر می&zwnj;کنم سارتر و دوبوار هم مثل دیگر روشنفکران در ژنه چیزی را می&zwnj;دیدند که دوست داشتند ببینند. در نظر سارتر ژنه نمونه&zwnj; و مثالی بود از انسانی که مطابق نظریه&zwnj;ی او توانسته بود خودش را از نو بیافریند و آزادی&zwnj;اش را به&zwnj;دست بیاورد. تصویری که ژنه از خودش به&zwnj;دست داده بود، دقیقاً با روحیه&zwnj;ای که در سال&zwnj;های دهه&zwnj;ی ۴۰ و ۵۰ در پاریس وجود داشت تطبیق می&zwnj;کرد. دیگران در وجود او نویسنده&zwnj;ای را می&zwnj;دیدند که راه نویسندگان نفرین&zwnj;شده&zwnj;ی فرانسوی را که در این کشور از سنت دیرپایی برخوردار است ادامه می&zwnj;داد. نویسندگان نفرین&zwnj;شده که در تباهی و بدبختی زندگی می&zwnj;کنند، سنت درازی در فرانسه دارند. نویسندگانی که در حاشیه&zwnj;ی جامعه به&zwnj;سر می&zwnj;برند و حتی به جنایت و بزهکاری و کارهایی که در زمانه&zwnj;ی خودشان به&zwnj;عنوان جنایت و بزه شناخته می&zwnj;شد روی می&zwnj;آوردند. برای همین جامعه&zwnj;ی ادبی فرانسه با نویسندگان رادیکال و پیرامونی به&zwnj;خوبی آشنایی دارد.</span></span></p> <p><span><span><br /> </span><strong><span>از نظر سیاسی ژان ژنه به کمونیست&zwnj;ها تمایل داشت. بعدها هم از حقوق فلسطینی&zwnj;ها دفاع کرد. عقاید سیاسی ژنه را چگونه می&zwnj;توان توضیح داد؟</span></strong></span></p> <p><span><span><img width="250" height="254" align="left" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/14260tri58_zoom.jpg" alt="" /><br /> او بارها گفته بود من تا زمانی&zwnj;که حقوق فلسطینی&zwnj;ها پایمال می&zwnj;شود از آنها طرفداری می&zwnj;کنم. اما وقتی که آزاد شوند و به قدرت دست پیدا کنند، از آنها فاصله می&zwnj;گیرم. این رویه سیاسی را ژنه در تمام زندگی&zwnj;اش در پیش گرفته بود. او از اپوزیسیون جانبداری می&zwnj;کرد. در فرانسه، کمونیست&zwnj;ها در اپوزیسیون قرار داشتند. ژنه از طرفداران نافرمانی مدنی بود. در زمان جنگ الجزایر هم از نافرمانی مدنی دفاع می&zwnj;کرد. در آن زمان ۱۲۰ نویسنده&zwnj;ی فرانسوی در بیانیه&zwnj;ی معروفی مردم را به نافرمانی مدنی فراخواندند. با وجود آن&zwnj;که ژنه طرفدار سرسخت نافرمانی مدنی بود، اما فقط شفاهاً از این بیانیه دفاع کرد و آن را امضاء نکرد. ژنه اعتقاد داشت که شورش واقعی را نمی&zwnj;شود سازماندهی کرد.</span></span></p> <p><span><span><br /> </span><strong><span>سیمون دوبوار روحیه&zwnj;ی ژان ژنه را به این شکل وصف می&zwnj;کند: میل به آزادی، چنان&zwnj;که از هیچ چیز برای رسیدن به آزادی وحشت ندارد و نفرت از هر آن&zwnj;کس که بخواهد آزادی&zwnj;اش را سلب کند. در فرانسه ژنه از چه جایگاهی برخوردار است؟</span></strong></span></p> <p><span><span><br /> ژنه در فرانسه اکنون به&zwnj;عنوان یک نویسنده&zwnj;ی کلاسیک شناخته می&zwnj;شود. اگر امروز به یک کتابفروشی در پاریس برویم، بسیاری از کتاب&zwnj;های ژنه را می&zwnj;بینیم که تجدید چاپ شده، زندگی&zwnj;نامه&zwnj;هایی از او را می&zwnj;یابیم که به&zwnj;تازگی انتشار یافته و همچنین مجموعه&zwnj;ای از نامه&zwnj;هایش را که به&zwnj;تازگی کشف شده است. بسیاری از دست&zwnj;نوشت&zwnj;های ژنه از بین رفته. هر چه که از او به&zwnj;دست بیاید ویرایش و منتشر می&zwnj;شود. نشریات ادبی هم ویژه&zwnj;نامه&zwnj;هایی را به او اختصاص می&zwnj;دهند. در مجموع می&zwnj;توان گفت ژنه را پذیرفته&zwnj;اند و ژنه اگر زنده بود خیلی هم از پذیرش جامعه و این اقبال گسترده بدش نمی&zwnj;آمد. در دانشگاه&zwnj;ها ژنه تدریس می&zwnj;شود، اما رمان&zwnj;های او را در مدارس تدریس نمی&zwnj;کنند. چون از یک سویه&zwnj;ی خشن و همجنسگرایانه برخوردار است. ولی نمایش&zwnj;نامه&zwnj;هایش به کتاب&zwnj;های درسی مدارس راه یافته.</span></span> <meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"> <meta name="ProgId" content="Word.Document"> <meta name="Generator" content="Microsoft Word 12"> <meta name="Originator" content="Microsoft Word 12"> </meta> </meta> </meta> </meta> </p>

ژان ژنه، نویسنده‌ی سرشناس فرانسوی که در سراسر زندگی‌اش از نافرمانی مدنی دفاع می‌کرد، یکشنبه‌ی گذشته صدمین زادروزش را سپری کرد. متأسفانه آثار ژنه در ایران چندان شناخته شده نیست. قابل‌تأمل‌ترین اثری که پس از انقلاب از ژنه به فارسی ترجمه شده، نمایش‌نامه‌ی «سیاه»‌هاست. این اثر را عاطفه طاهایی از فرانسه به فارسی ترجمه کرده و نشر اختران آن را منتشر کرده است. به‌تازگی مهبد مهرنوش، نویسنده و کارگردان تأتر کتاب «تحلیل و بررسی زندگی و آثار ژان ژنه» را توسط انتشارات کتاب زمان در دست انتشار دارد. نمایش‌نامه‌ی «کلفت‌ها»‌ی ژان ژنه هم در ایران اثری آشناست و بارها به روی صحنه رفته است. به مناسبت صدمین زادروز ژان ژنه ترجمه‌ی گفت و گو یک شبکه‌ی رادیویی با یورگن ریته، استاد ادبیات فرانسه در دانشگاه سوربن را می‌خوانیم:

ژنه در نخستین رمان‌اش می‌نویسد: «من عاشق جنایتکاران هستم. برای همین می‌خواهم بر جنایت پیروز بشوم.» علاقه‌ی ژنه به جنایتکاران از کجا ناشی می‌شود؟


می‌دانیم که ژان ژنه در چهارده سالگی با چند جنایتکار و خلاف‌کار آشنا شده بود و خودش هم به بزهکاری روی آورده بود. اما فراموش نکنیم که بیشتر دزدی می‌کرد. او بعدها توضیح داد که با روی آوردن به کارهای خلاف قصد داشته از جامعه انتقام بگیرد. ژنه می‌خواست به‌عنوان فردی که او را ترک کرده‌ بودند؛ فردی که هرگز موفق نشد به نام پدرش پی ببرد از اجتماع انتقام بگیرد. علاقه‌ی او به جنایتکاران و خلافکاران از انگیزه‌ی او از انتقام از اجتماع ناشی می‌شود.


او بارها به زندان افتاده. حتی وقتی که یک نویسنده‌ی معروف بود هم زندانی شد. چگونه ممکن است یک بزهکار به نویسنده‌ای سرشناس بدل شود؟


راز این موضوع هم البته تاکنون گشوده نشده است. سارتر در مقدمه‌ای از ژان ژنه به‌عنوان کسی که خودش را خلق کرده، و خودش را از خودش به‌دنیا آورده ستایش کرد و گمان می‌رود این مقاله باعث شد که یک بزهکار به نویسنده‌ای سرشناس تبدیل شود. ما اما امروز می‌دانیم که ژنه در مدرسه شاگرد بسیار خوبی بود. تا چهارده‌سالگی در درس بسیار موفق بود. حتی شاگرد ممتاز کلاس بود. او بیشتر کتاب می‌دزدید و بارها به خاطر دزدیدن کتاب محکوم شد و به زندان افتاد. کتاب‌هایی را هم که می‌دزدید، بعداً می‌فروخت. در هر حال او کتابخوان بود و از نوجوانی با آثار آندره ژید آشنایی داشت. ژید در سال‌های دهه‌ی ۲۰ و ۳۰ ستاره‌ی ادبیات فرانسه بود و همه می‌دانستند که ژید یک نویسنده‌ی دگرباش است. این‌ها ژنه را به ژید پیوند می‌دادند. نامه‌هایی از ژنه در دست داریم که تا سال‌ها کسی از وجود آنها اطلاعی نداشت. او این نامه‌ها را در ۳۶– ۳۷ ‌سالگی نوشته. او در آن زمان در چکسلواکی معلم سرخانه بود. البته این‌که چگونه ژنه سر از چکسلواکی درآورد، خودش یک داستان جداگانه است. این نامه‌ها از نظر ادبی دارای ارزش بالایی هستند و نشان می‌دهند که ژنه با ادبیات معاصر فرانسه در آن زمان به‌خوبی آشنایی داشت.


یکی از مهم‌ترین موضوعات رمان‌های ژان ژنه همجنسگرایی است. رویکرد به همجنسگرایی در آن زمان جنجال‌آفرین بود و به همین خاطر هم ژنه به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین نویسندگان محبوب همجنسگراها تبدیل شد. ادموند وایت، نویسنده‌ی آمریکایی که بیوگرافی ژان ژنه را نوشته و منتشر کرده اعتقاد دارد که نوشته‌های ژنه مانند شمشیری است که مقابل چهره‌ی انسان گرفته باشند. آیا شما هم این‌گونه می‌اندیشید؟


نه. کاملاً موافق نیستم. شمشیری که ژنه مقابل چهره‌ی خواننده می‌گیرد، در واقع نشانگر خشم اوست. طبعاً امروزه رویکرد ما نسبت به نویسنده‌ای که با خشم از همجنسگرایی‌اش سخن می‌گوید، تغییر کرده است. در زمانی که ژنه زندگی می‌کرد، همجنسگرایی هم‌ارز جنایت بود. در زمان حکومت ویشی (حکومت فاشیستی در زمان اشغال فرانسه) ژنه را به زندان انداخته بود و همه می‌دانند که حکومت ویشی - اگر بخواهیم مؤدبانه صحبت کنیم - میانه‌ی خوبی با دگرباشان نداشت. پس توجه داشته باشیم که آثار ژنه از خشم نشان دارد و از سویه‌های پورنوگرافی آشکاری برخوردار است، اما نوعی از پورنوگرافی و هرزه‌نگاری که آن را می‌توان نوعی استعاره‌ی ادبی در نظر گرفت. ژنه حتی هیتلر را هم با پورنوگرافی وصف می‌کند. این همان شمشیری است که از آن سخن به میان آمد. اما از سوی دیگر آثار ژنه نمایانگر جامعه‌ای است که به سرعت و زیاد از حد خودش را با قدرت مسلط هم‌سو می‌کند و در پی آن است که منافع مادی خود را از طریق سازش با قدرت تضمین کند.


یکی از مهم‌ترین دلایل شهرت ژان ژنه، آشنایی و دوستی او با ژان پل سارتر و سیمون دوبوار است. این دو روشنفکر طراز اول فرانسوی در ژنه چه چیز جذابی سراغ داشتند؟


فکر می‌کنم سارتر و دوبوار هم مثل دیگر روشنفکران در ژنه چیزی را می‌دیدند که دوست داشتند ببینند. در نظر سارتر ژنه نمونه‌ و مثالی بود از انسانی که مطابق نظریه‌ی او توانسته بود خودش را از نو بیافریند و آزادی‌اش را به‌دست بیاورد. تصویری که ژنه از خودش به‌دست داده بود، دقیقاً با روحیه‌ای که در سال‌های دهه‌ی ۴۰ و ۵۰ در پاریس وجود داشت تطبیق می‌کرد. دیگران در وجود او نویسنده‌ای را می‌دیدند که راه نویسندگان نفرین‌شده‌ی فرانسوی را که در این کشور از سنت دیرپایی برخوردار است ادامه می‌داد. نویسندگان نفرین‌شده که در تباهی و بدبختی زندگی می‌کنند، سنت درازی در فرانسه دارند. نویسندگانی که در حاشیه‌ی جامعه به‌سر می‌برند و حتی به جنایت و بزهکاری و کارهایی که در زمانه‌ی خودشان به‌عنوان جنایت و بزه شناخته می‌شد روی می‌آوردند. برای همین جامعه‌ی ادبی فرانسه با نویسندگان رادیکال و پیرامونی به‌خوبی آشنایی دارد.


از نظر سیاسی ژان ژنه به کمونیست‌ها تمایل داشت. بعدها هم از حقوق فلسطینی‌ها دفاع کرد. عقاید سیاسی ژنه را چگونه می‌توان توضیح داد؟


او بارها گفته بود من تا زمانی‌که حقوق فلسطینی‌ها پایمال می‌شود از آنها طرفداری می‌کنم. اما وقتی که آزاد شوند و به قدرت دست پیدا کنند، از آنها فاصله می‌گیرم. این رویه سیاسی را ژنه در تمام زندگی‌اش در پیش گرفته بود. او از اپوزیسیون جانبداری می‌کرد. در فرانسه، کمونیست‌ها در اپوزیسیون قرار داشتند. ژنه از طرفداران نافرمانی مدنی بود. در زمان جنگ الجزایر هم از نافرمانی مدنی دفاع می‌کرد. در آن زمان ۱۲۰ نویسنده‌ی فرانسوی در بیانیه‌ی معروفی مردم را به نافرمانی مدنی فراخواندند. با وجود آن‌که ژنه طرفدار سرسخت نافرمانی مدنی بود، اما فقط شفاهاً از این بیانیه دفاع کرد و آن را امضاء نکرد. ژنه اعتقاد داشت که شورش واقعی را نمی‌شود سازماندهی کرد.


سیمون دوبوار روحیه‌ی ژان ژنه را به این شکل وصف می‌کند: میل به آزادی، چنان‌که از هیچ چیز برای رسیدن به آزادی وحشت ندارد و نفرت از هر آن‌کس که بخواهد آزادی‌اش را سلب کند. در فرانسه ژنه از چه جایگاهی برخوردار است؟


ژنه در فرانسه اکنون به‌عنوان یک نویسنده‌ی کلاسیک شناخته می‌شود. اگر امروز به یک کتابفروشی در پاریس برویم، بسیاری از کتاب‌های ژنه را می‌بینیم که تجدید چاپ شده، زندگی‌نامه‌هایی از او را می‌یابیم که به‌تازگی انتشار یافته و همچنین مجموعه‌ای از نامه‌هایش را که به‌تازگی کشف شده است. بسیاری از دست‌نوشت‌های ژنه از بین رفته. هر چه که از او به‌دست بیاید ویرایش و منتشر می‌شود. نشریات ادبی هم ویژه‌نامه‌هایی را به او اختصاص می‌دهند. در مجموع می‌توان گفت ژنه را پذیرفته‌اند و ژنه اگر زنده بود خیلی هم از پذیرش جامعه و این اقبال گسترده بدش نمی‌آمد. در دانشگاه‌ها ژنه تدریس می‌شود، اما رمان‌های او را در مدارس تدریس نمی‌کنند. چون از یک سویه‌ی خشن و همجنسگرایانه برخوردار است. ولی نمایش‌نامه‌هایش به کتاب‌های درسی مدارس راه یافته.






این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • مسعود چم آسمانی

    <p> زمانی که زان زنه در زندان بود. زان پل سارتر فیلسوف بزرگ فرانسوی مقاله ای در باره ی او بنام زان مقدس نوشت. واز او به عنوان نویسنده ای بزرگ یاد کرد و از زنرال دوگل و دولت فرانسه در خواست کرد تا او را آزاد کنند .و گفته بود فرانسه در پشت میله های زندان نویسنده ای برجسته دارد که باید قدرش را شناخت. </p>