ائتلاف بین المللی علیه بمب‌های خوشهای
لیلا علی کرمی − ایران از جمله کشورهایی است که هنوز به کنوانسیون مهمات خوشهای که کاربرد این گونه سلاح کشتار جمعی را ممنوع می‌کند، ملحق نشده است.
لیلا علی کرمی ـ وکیل دادگستری
هم اکنون ششمین نشست کشورهای عضو کنوانسیون مهمات خوشهای در ژنو برپاست. نمایندگان ۱۱۹ کشور جهان در مقر سازمان ملل متحد در ژنو گرد هم آمده‌اند تا اقدامات خود در چارچوب کنواسیون مهمات خوشهای را بررسی کرده و برای انجام کارهای موثرتر در آینده تبادل نظر کنند.
آرزوی جهانی عاری از سلاح‌های کشنده همواره دغدغه بسیاری از بشر دوستان بوده است. در این راستا، اقدامات گسترده‌ای طی دو قرن گذشته جهت خلع سلاح و کنترل تسلیحات صورت گرفته که منجر به انعقاد کنوانسیون‌های متعددی در زمینه ایجاد ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌هایی در توسعه، تولید، انباشت، انتقال و کاربرد برخی از سلاحها شده‌اند. در حال حاضر و با توجه به اصول مورد قبول در سطح بین المللی، دیگر دولت‌ها در به کارگیری سلاحها آزادی عمل کامل ندارند، چرا که بنا بر تعهدات خود در مقابل جامعه جهانی پاسخگو هستد.
هم اکنون ششمین نشست کشورهای عضو کنوانسیون مهمات خوشهای در ژنو برپاست. نمایندگان ۱۱۹ کشور جهان در مقر سازمان ملل متحد در ژنو گرد هم آمده‌اند تا اقدامات خود در چارچوب کنوانسیون مهمات خوشهای را بررسی کرده و برای انجام کارهای موثرتر در آینده تبادل نظر کنند.
مهمات خوشهای به انواع وسایل انفجاری گفته می‌شود که هنگام انفجار به صدها بمب کوچک تبدیل و در منطقه وسیعی پراکنده می‌شوند. بسیاری از قطعات بمب‌های خوشهای بلافاصله پس از پرتاب منفجر نمی‌شوند و ممکن است سالها عمل نکرده باقی بمانند که پیدا کردن و خنثی سازی آنها کار بسیار دشواری است. از این رو بمب‌های خوشهای خطرات جدی تر را متوجه جان شهروندان می‌کنند چرا که پس از پایان درگیری‌ها همچنان امکان کشته و معلول شدن غیر نظامیان بر اثر انفجار این بمب‌های کوچک وجود دارد. به علاوه بمب‌های خوشهای منطقه‌ای وسیع‌تر از یک هدف کوچک را پوشش می‌دهند.
کنوانسیون بمب‌های خوشهای در پی یک دوره کنفرانس‌هایی که به پروسه اسلو معروف هستند، در ۳۰ مه ۲۰۰۸ به تصویب رسید و تا کنون ۱۱۹ کشور عضو آن هستند. کنوانسیون بمب‌های خوشهای در ماده ۱ خود کاربرد بمب‌های خوشهای را ممنوع اعلام کرده است. کنوانسیون در مقدمه خود به اصول بنیادین تفکیک، احتیاط و انسانیت اشاره کرده و از این رو مباحث حقوقی تازه‌ای را در زمینه هنجارهای حقوق بین الملل بشردوستانه ایجاد کرده است. مواد کنوانسیون به گونه‌ای تنظیم شده که حمایت جامعی از قربانیان بمب‌های خوشهای به عمل می‌آورد. در واقع این کنوانسیون بستر مناسبی برای تعهدات بشردوستانه خصوصاً در مقوله کمک به قربانیان ایجاد کرده است. علاوه بر این، کنوانسیون کشورهای عضو را متعهد به انهدام ذخایر و انباشتها و پاک سازی بقایای بمب‌های خوشهای می‌کند. پس از تصویب این کنوانسیون اقدامات چشمگیری از طرف کشورهای عضو برای امحا این سلاحها صورت گرفته است.
ایران از جمله کشورهایی است که هنوز به کنوانسیون مهمات خوشهای ملحق نشده است. ایران در کنار آمریکا، ترکیه، چین، اسرائیل، روسیه، مصر، هندوستان، برزیل، یونان، کره شمالی، کره جنوبی، پاکستان، هلند، رومانیا و سنگاپور، از جمله شانزده کشوری است که مهمات خوشهای تولید کرده و یا حق تولید آن را برای خود محفوظ داشته‌اند.
طبق گزارش سال ۲۰۱۵ «مانیتور»، نهاد تحقیقی و نظارت کمپین مبارزه با مین‌های زمینی و مهمات خوشه ای، که اخیرا منشر شده هیچ یک از کشورهای عضو کنوانسیون از زمان تصویب این سند در سال ۲۰۰۸ تا کنون از این سلاح‌های مرگبار استفاده نکرده‌اند.
اما از ۱ ژوئن ۲۰۱۵ استفاده از بمب‌های خوشهای در سوریه و یمن گزارش شده است که تلفات انسانی ناشی از این بمب‌ها توجه جامعه جهانی را به خود جلب کرده و عکس العمل آنها را در محکومیت استفاده از این سلاحها برانگیخته است. در سال ۲۰۱۵ بیشترین تعداد تلفات ثبت شده یعنی ۹۷ در صد از بین شهروندان بوده است. در این سال در مجموع ۴۱۷ انسان قربانی این سلاحها شده‌اند که بیش از یک سوم از آنها کودک بوده‌اند. از این تعداد ۲۴۸ نفر در سوریه، ۱۰۴ نفر در یمن و ۱۹ نفر در اوکراین بوده‌اند. البته هیچ یک از این کشورها از امضا کنندگان کنوانسیون منع مهمات خوشهای نیستند.
بیش از ۲۰۳۰۰ تلفات انسانی در سراسر جهان از زمانی که آمریکا برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ از این سلاحها استفاده کرد تا پایان سال ۲۰۱۵ ثبت شده است. این در حالی است که تعداد زیادی از تلفات ثبت نشده است و تعداد تلفات در ۳۳ کشور و سه منطقه بیش از ۵۵۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود.
تا کنون ۲۹ کشور از ۴۰ کشوری که دخایر مهمات خوشهای داشته اندِ، انبارهای خود را منهدم کرده‌اند.
در ۷ دسامبر ۲۰۱۵ مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه‌ای صادر کرد و از کشورهای عضو خواست که کنوانسیون را به نحو کامل اجرا کنند. این قطعنامه همچنین از کشورهای غیر عضو خواست که هر چه زودتر به کنوانسیون مهمات خوشهای بپیوندند. در سال ۲۰۱۵، کلمبیا، ایسلند، پائولا، رواندا و سومالی این کنوانسیون را تصویب کرده و کوبا و موریس به آن ملحق شدند.
ایران از جمله کشورهایی است که هنوز به این کنوانسیون ملحق نشده است. ایران در کنار آمریکا، ترکیه، چین، اسرائیل، روسیه، مصر، هندوستان، برزیل، یونان، کره شمالی، کره جنوبی، پاکستان، هلند، رومانیا و سنگاپور، از جمله شانزده کشوری است که مهمات خوشهای تولید کرده و یا حق تولید آن را برای خود محفوظ داشته‌اند.
در جنگ ایران و عراق گزارش شده که عراق از مهمات خوشهای استفاده کرده است. بدیهی است پیوستن ایران به این کنوانسیون گامی موثر در کمک به جامعه جهانی برای عاری کردن جهان از این سلاح‌های مرگبار است.درست است که دولتهای جهان در روند امحای بمب‌های خوشهای پیشرفتهای قابل ملاحظه‌ای بدست آورده‌اند ولی هنوز هم میلیونها سلاح مرگبار خوشهای در زرادخانه‌های سراسر جهان ذخیره سازی شده است که باید نابود شوند. بدون شک پیوستن همه کشورها به کنوانسیون مهمات خوشهای و عزم جهانی برای از بین بردن این سلاحها ادای دین به بشریت است.
نظرها
نظری وجود ندارد.