بازآفرینی تاریخ رفورماسیون: پانورامای یادگار عزیزی
در پانصدمین سالگرد رفورماسیون، اثر هنری «لوتر ۱۵۱۷» در زمینی به مساحت ۱۷۰۰ متر مربع تاریکروشنای مهمترین نهضت اصلاح مذهبی در دنیای مسیحی را آشکار میکند.
نیمه اول قرن شانزدهم در شهری که از آن به عنوان «واتیکان اوانجلیستها» و مرکز کفر یاد میکنند. طوفان سهمگینی درگرفته. عده زیادی در اثر طوفان مردهاند و عدهای هم بیخانمان شدهاند. هیچکس به یاد ندارد که هرگز در این شهر چنین طوفانی آمده باشد. شرایط اقلیمی اروپا در حال دگرگونیست. اما علم هنوز آنقدر پیشرفت نکرده که دگرگونیهای اقلیمی را درک کند. کلیسای کاتولیک در شهر «ویتنمبرگ» در ایالت «زکسن آنهالت»، یک زن سالخورده به نام «پریستا فروبوتین» را که با حاشیهنشینان و رعیتهای روزمزد نشست و برخاست دارد و سه تن از آشنایان او را به این اتهام که در اثر سحر و جادو هوا را منقلب کردهاند، زنده زنده میسوزاند.
مارتین لوتر در چنین حال و هوایی، در شهر ویتنبرگ اعلامیهای با ۹۵ تز درباره نحوه اخذ مالیات توسط کلیسا و جایگاه پاپ منتشر کرد که از آن به عنوان سرآغاز جنبش رفرماسیون (اصلاحات) یاد میکنند.
پانصدمین سالگرد رفورماسیون
سال ۲۰۱۷ پانصدمین سالگرد رفورماسیون به عنوان ژرفترین جنبش اصلاح دینی در جهان مسیحیت است. به این مناسبت، یادگار عزیزی، هنرمند ایرانی در ویتنمبرگ، با پانورامایی ۳۶۰ درجهای که شهروندان میتوانند از میان آن عبور کنند، روز تاریخی اصلاح مذهبی در جهان مسیحی را بازآفرینی کرده است. این پانوراما در هسته قدیمی شهر ویتنمبرگ دایر شده است.
اثر هنری «لوتر ۱۵۱۷» در زمینی به مساحت ۱۷۰۰ متر مربع یکی از مهمترین فرازهای تاریخی قرون وسطی را بازآفریده است. یادگار عزیزی پیش از این در اثر مشابهی قتل عام مردم لایبزیگ را در این شهر بازآفرینی کرده بود. با اینحال «لوتر ۱۵۱۷» برای نشان دادن دستاورد مارتین لوتر و اصلاح مذهبی در اروپا برای او تجربه تازهای بود. یادگار عزیزی در گفتوگویی که دیتسایت با او انجام داده میگوید به خاطر اعتماد به نفس مارتین لوتر که کشیشی بیش نبود و با این حال میخواست بدون واسطه کلیسا با خدا ارتباط برقرار کند، به او علاقمند شده است.
یکی از دستاوردهای مهم مارتین لوتر ترجمه کتاب مقدس به زبان آلمانی بود. یادگار عزیزی میگوید: «هر بار که به ایران سفر کردهام تعجب کردهام که چرا قرآن به زبان عربی منتشر میشود، چنانکه کمتر کسی میتواند به معنای آیات آن پی ببرد.»
یادگار عزیزی در سال ۱۳۳۴ در ایران متولد شده است. پدر او از اعضای سازمان نظامی حزب توده بود که بعد از کودتای ۲۸ مرداد به جوخه اعدام سپرده شد. مادرش او را باردار بود که از ایران گریخت و به آلمان شرقی پناه آورد. او در راه، در شهر وین متولد شد و بعدها در شهر درسدن در آلمان شرقی معماری خواند و پس از پایان تحصیلاتش، در سال ۱۹۷۸ برای ادامه تحصیل در رشته نقاشی به برلین رفت. از ۴۰ سال پیش تاکنون او در پایتخت آلمان زندگی میکند.
دو سوی روشن و تاریک رفورماسیون
پانورامای ۳۶۰ درجهای «لوتر ۱۵۱۷» حاصل سه سال کار این هنرمند ایرانی – آلمانیست. او با استفاده از بازیگران و لباسهای مردم در قرون وسطی و با بازآفرینی دقیق صحنه بر اساس اسناد و مدارک تاریخی و با در نظر گرفتن نقشه تاریخی شهر ویتنبرگ در سال ۱۵۱۷ این اثر هنری را آفریده است. عزیزی برای به انجام رساندن این کار ۵۰ هزار طرح و عکس و سیاهقلم تهیه کرده است.
یادگار عزیزی در گفت و گو با دیتسایت میگوید: «تاریخ را معمولاً با داستانهایی نشان میدهم. حاصل کار صحنهایست که کل تاریخ را نمایان میکند. نیمی از پانوراما در نور است و نیمی در تاریکی که دو سوی روشن و تاریک رفرماسبون را میبایست نمادین کند.»
در صحنهای از «لوتر ۱۵۱۷» مارتین لوتر را در منزلش میبینیم که ردای کشیشها را از تن درآورده و به روی صندلی انداخته و لباس شهروندان عادی را به تن کرده. در همان حال همسرش به او نگاه میکند. ازدواج یک کشیش در آن زمان اقدامی کفرآمیز بود. در صحنهای دیگر دهقانانی را میبینیم که مقابل فرماندار شهر به زانو افتادهاند. در میان آنها یک رعیت جوان به دیواری تکیه داده. او در برابر ارباب زانو نمیزند. نور به روی او تابیده است عزیزی میگوید: «این رعیت در نظر من نماینگر روح رفورماسیون و اصلاح دینیست.»
او خداناباور است اما با اعتقاد مذهبی مشکلی ندارد. میگوید احترام به عقیده آری، اما سجده و ستایش هرگز. این یکی از دستاوردهای رفورماسیون است.
در صحنهای دیگر، کلیسا عدهای را به اتهام جادوگری به شعلههای آتش سپرده و در همان حال لوکاس کراناچ، نقاش سرشناس آلمانی در دوران رنسانس را میبینیم که این صحنه را نقاشی میکند. مارتین لوتر به سوزاندن جادوگران معترض نبود. او همچنین عقاید یهودیستیزانه داشت. این سویه تاریک رفورماسیون است.
«لوتر ۱۵۱۷» که چهار و نیم میلیون یورو هزینه ساخت آن بوده است، به مدت پنج سال در هسته تاریخی شهر ویتنمبرگ دایر است. پیشبینی شده است که تا پایان سال ۲۰۱۷ نیم میلیون نفر و از آن پس، هر سال ۱۵۰ هزار نفر از این اثر بازدید کنند.
نظرها
شهریار هندی
متوجه نشدم عزیزی بالاخره در ایران بدنیا آمد یا در وین !؟