ما مصری‌ها دیگر نمی‌ترسیم
<p>ناصر غیاثی- تحولات اخیر مصر در چند روز اخیر توجه‌ی عمیق مردم جهان به‌ویژه ایرانی‌ها را برانگیخته و پرسش‌های بسیاری را پیش رو قرار داده است. طبعاً وقتی که در جامعه، تحولاتی با ابعاد تحولات اجتماعی و سیاسی مصر روی دهد، نویسندگان بی‌تفاوت نمی‌مانند. شاید به همین دلیل روزنامه‌ی «دی سایت» آلمان گفت‌وگویی دارد با علاء الاسوانی نویسنده‌ی مشهور مصری درباره‌ی تحولات سیاسی و اجتماعی اخیر در این کشور.</p> <!--break--> <p> </p> <p> علاء الاسوانی، متولد ۱۹۵۷ دندان‌پزشک و یکی از شناخته شده‌ترین منتقدان رژیم حُسنی مبارک است. وی در سال ۲۰۰۲ به خاطر انتشار رمان «عمارت یعقوبیان» به شهرت رسید. نویسنده در این رمان، از منظر شخصیت‌هایی که در یک عمارت خیالی به نام «عمارت یعقوبیان» در قاهره زندگی می‌کنند، طرحی از جامعه مصر و شکاف طبقاتی و برخی موضوعات و تابو‌ها مانند هم‌جنسگرایی در مصر، فساد اداری و اخلاقی، و خشونت در زندگی روزانه‌ی مصری‌ها به‌دست می‌دهد.</p> <p> </p> <p>«عمارت یعقوبیان» در مصر با اقبال خوانندگان مواجه شد و به‌زودی به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی ترجمه و در غرب منتشر شد. در سال ۲۰۰۵، عبدالامام، کارگردان مصری بر اساس «عمارت یعقوبیان» فیلمی (The Yacoubian Building) ساخت و به نمایش درآورد. این فیلم گران‌ترین پروژه‌ی تاریخ سینمای مصر است. علاء الاسوانی در گفت‌وگویی که می‌خوانید از اهداف تظاهرکنندگان و خطاهای مبارک می‌گوید و غرب را متهم می‌کند که حمایت از دیکتاتور‌ها را به حمایت از دمکرات‌ها ترجیح می‌دهد.</p> <p><strong><br /> </strong></p> <p><strong>شما روز سه‌شنبه در نخستین «روز ِ خشم» در میدان التحریر قاهره بودید. در مصر چه خبر است؟</strong></p> <p> </p> <p>این روز‌ها، برای کشور ما روزهایی تاریخی هستند. داریم نقطه‌ی عطفی در تاریخ مصر را پشت سر می‌گذاریم. مردم دیگر نمی‌ترسند. بیش از همه این جوانان هستند که بسیار تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. آن‌ها تصورات و خواسته‌های روشنی دارند: اصلاحات دمکراتیک و یک جامعه‌ی باز می‌خواهند. بسیاری از آن‌ها دانش‌آموخته‌ی دانشگاه هستند، بیکارند یا شغل‌هایی اسفباری دارند، آینده‌ای برای خود نمی‌بینند، نمی‌توانند ازدواج کنند، تشکیل خانواده بدهند و با شرافت زندگی کنند. آن‌ها درک می‌کنند که وضع بدشان نه ساخته‌ی سرنوشت بلکه نتیجه‌ی رشوه‌خواری و دیکتاتوری است.</p> <p> </p> <p><strong>آیا رژیم حسنی مبارک سقوط خواهد کرد؟</strong></p> <p> </p> <p>در چنین وضعیت ملتهبی هیچ کس نمی‌تواند بگوید، چه اتفاقاتی خواهد افتاد. اما این روشن است دوران بسیار نادری است. سازمان‌دهندگان جوان صدهاهزار نفر را از طریق فیس‌بوک برای این اعتراضات تجهیز کرده‌اند. این نشان می‌دهد که در کشور چیزی از اساس تغییر کرده است.</p> <p> </p> <p><strong>پیام مردم به حسنی مبارک می‌رسد؟<img hspace="7" height="309" width="200" vspace="7" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/51c94nra85l__ss500__0.jpg" alt="" /></strong></p> <p> </p> <p>شاید هنوز این شانس آخر را داشته باشد که واکنش نشان داده و به خواسته‌های مردم کشور‌اش تن بدهد. اگر این‌کار را نکند، رژیم‌اش سقوط خواهد کرد.</p> <p> </p> <p><strong>مهم‌ترین مطالبات ِ تظاهرکنندگان چیست؟</strong></p> <p> </p> <p>آن‌ها خواستار اصلاحات عمیق برای دمکراسی بیشتر هستند. می‌خواهند آخرین انتخابات پارلمانی که سراپا همراه با تقلب باطل بشود. می‌خواهند حالت فوق‌العاده‌ای که ۳۰ سال است حاکم است، به پایان برسد. می‌خواهند مبارک بازنشسته بشود و نیز می‌خواهند رئیس‌جمهور تازه‌ای را از طریق انتخابات آزاد و عادلانه برگزینند.</p> <p> </p> <p><strong>محمد البرادعی می‌خواهد جمعه برای نخستین بار در تظاهرات شرکت کند. آیا ممکن است او رییس جمهور بعدی مصر بشود؟</strong></p> <p> </p> <p>البرادعی رهبر سیاسی ِ بسیار خوبی است اما مدت‌هاست که دیگر تنها فرد با این مشخصات نیست. هزاران آدم ِزبده در مصر هست که به خوبی می‌توانند کشور را هدایت کنند. اما ما مصری‌ها در طول ۳۰ سال گذشته هیچ‌وقت نتوانستیم به حقوق بشر عمل کنیم و دولت و نمایندگان پارلمانمان را آزادانه انتخاب کنیم. تظاهرکنندگان به خاطر البرادعی به خیابان نمی‌روند. آن‌ها فقط می‌خواهند در آینده‌ی انتخابات آزاد باشد.</p> <p> </p> <p><strong>نقش ارتش چیست؟ آیا به مبارک وفادار خواهد بود؟</strong></p> <p> </p> <p>مسئله نه وفاداری به مبارک بلکه وفاداری به کشور و مردم کشور است. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید، ارتش چه رفتاری خواهد داشت؟ ارتش مصرهمیشه یک نهاد ِبسیار مرموز بود و هیچ‌کس به طور واقعی نمی‌داند در درون‌اش چه می‌گذرد. معترضین نماینده‌ی مردم مصراند. بعد از ظهر سه‌شنبه بسیاری از افسران پلیس را در میدان التحریر دیدم که با تظاهرکنندگان همدلی می‌کردند. تظاهرات مسالمت‌آمیز و منظم بود. در مجموع نشانه‌های یک میهمانی عظیم را داشت. تازه شب وقتی فرامین دیگری به پلیس رسید، برخوردشان با مردم بسیار خشن شد.</p> <p> </p> <p><strong><img hspace="7" height="292" width="200" vspace="7" align="right" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/yacoubian-building-film.jpg" alt="" />غرب همواره از مبارک حمایت کرده است. حالا چه درسی باید بگیرد؟</strong></p> <p> </p> <p>من بین مردم غرب و دولت‌هایشان فرق قایلم. مردم و افکار عمومی مطمئناً طرفدار ما خواهند بود. چرا که ما خواستار ارزش‌های انسانی هستیم: آزادی، عدالت و زندگی در عزت. این ارزش‌ها متعلق به هسته‌ی اصلی ِ تمدن غرب هستند. اما وضع دولت‌های غربی فرق می‌کند. آن‌ها ترجیح می‌دهند، در جهان عرب سروکارشان بیشتر با دیکتاتورهای رشوه‌خوار باشد تا رهبری که آزادانه انتخاب شده است. یک دولت دمکرات باید به افکار عمومی توجه کند و این افکار عمومی اغلب نه می‌گوید. غرب و به‌ویژه ایالات متحده مجیز ِ وحشتناک‌ترین دیکتاتورهای جهان عرب را می‌گوید. اما وقتی این دیکتاتور‌ها سقوط می‌کنند، فورا به آن‌ها پشت می‌کنند. به سرنوشت بن‌‌علی نگاه کنید. او همیشه از نظر فرانسه یک دوست بزرگ بود. اما پس از سقوطش سارکوزی نمی‌خواست کاری به کار او داشته باشد و حتی منسوبین‌اش را از کشور بیرون انداخت. این درسی است برای دیکتاتورهای ما: اگر قدرت‌تان را از دست بدهید، همه چیزتان را از دست داده‌اید.</p> <p> </p> <p> </p> <p> </p> <p><strong>آیا مصر در هرج و مرج غرق خواهد شد؟</strong></p> <p> </p> <p>امیدوارم این‌طور نشود. ما مصری‌ها اهل خشونت نیستیم. همیشه سعی می‌کنیم مسالمت‌آمیز باشیم. فقط زمانی که دیگرهیچ امکانی برای مصالحه باقی نمانده باشد، قد علم می‌کنیم. کشته‌شدگان تاکنون نتیجه‌ی تاکتیک غلط پلیس بوده و عاملش به‌کارگیری افراطی خشونت از طرف پلیس، بیش از همه در شهر سوئز. ما مصری‌ها هنرمندان مصالحه هستیم. اگر مصالحه کردن یک علم بود، ما پرفسور این رشته بودیم. ما با کمال میل می‌خندیم، لطیفه تعریف می‌کنیم، م آرام و شادیم. فقط زمانی که ما را گوشه‌ی دیوار بگذارند، انقلاب می‌کنیم.<br /> </p>
ناصر غیاثی- تحولات اخیر مصر در چند روز اخیر توجه‌ی عمیق مردم جهان به‌ویژه ایرانی‌ها را برانگیخته و پرسش‌های بسیاری را پیش رو قرار داده است. طبعاً وقتی که در جامعه، تحولاتی با ابعاد تحولات اجتماعی و سیاسی مصر روی دهد، نویسندگان بی‌تفاوت نمی‌مانند. شاید به همین دلیل روزنامه‌ی «دی سایت» آلمان گفت‌وگویی دارد با علاء الاسوانی نویسنده‌ی مشهور مصری درباره‌ی تحولات سیاسی و اجتماعی اخیر در این کشور.
علاء الاسوانی، متولد ۱۹۵۷ دندان‌پزشک و یکی از شناخته شده‌ترین منتقدان رژیم حُسنی مبارک است. وی در سال ۲۰۰۲ به خاطر انتشار رمان «عمارت یعقوبیان» به شهرت رسید. نویسنده در این رمان، از منظر شخصیت‌هایی که در یک عمارت خیالی به نام «عمارت یعقوبیان» در قاهره زندگی می‌کنند، طرحی از جامعه مصر و شکاف طبقاتی و برخی موضوعات و تابو‌ها مانند هم‌جنسگرایی در مصر، فساد اداری و اخلاقی، و خشونت در زندگی روزانه‌ی مصری‌ها به‌دست می‌دهد.
«عمارت یعقوبیان» در مصر با اقبال خوانندگان مواجه شد و به‌زودی به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی ترجمه و در غرب منتشر شد. در سال ۲۰۰۵، عبدالامام، کارگردان مصری بر اساس «عمارت یعقوبیان» فیلمی (The Yacoubian Building) ساخت و به نمایش درآورد. این فیلم گران‌ترین پروژه‌ی تاریخ سینمای مصر است. علاء الاسوانی در گفت‌وگویی که می‌خوانید از اهداف تظاهرکنندگان و خطاهای مبارک می‌گوید و غرب را متهم می‌کند که حمایت از دیکتاتور‌ها را به حمایت از دمکرات‌ها ترجیح می‌دهد.
شما روز سه‌شنبه در نخستین «روز ِ خشم» در میدان التحریر قاهره بودید. در مصر چه خبر است؟
این روز‌ها، برای کشور ما روزهایی تاریخی هستند. داریم نقطه‌ی عطفی در تاریخ مصر را پشت سر می‌گذاریم. مردم دیگر نمی‌ترسند. بیش از همه این جوانان هستند که بسیار تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. آن‌ها تصورات و خواسته‌های روشنی دارند: اصلاحات دمکراتیک و یک جامعه‌ی باز می‌خواهند. بسیاری از آن‌ها دانش‌آموخته‌ی دانشگاه هستند، بیکارند یا شغل‌هایی اسفباری دارند، آینده‌ای برای خود نمی‌بینند، نمی‌توانند ازدواج کنند، تشکیل خانواده بدهند و با شرافت زندگی کنند. آن‌ها درک می‌کنند که وضع بدشان نه ساخته‌ی سرنوشت بلکه نتیجه‌ی رشوه‌خواری و دیکتاتوری است.
آیا رژیم حسنی مبارک سقوط خواهد کرد؟
در چنین وضعیت ملتهبی هیچ کس نمی‌تواند بگوید، چه اتفاقاتی خواهد افتاد. اما این روشن است دوران بسیار نادری است. سازمان‌دهندگان جوان صدهاهزار نفر را از طریق فیس‌بوک برای این اعتراضات تجهیز کرده‌اند. این نشان می‌دهد که در کشور چیزی از اساس تغییر کرده است.
پیام مردم به حسنی مبارک می‌رسد؟
شاید هنوز این شانس آخر را داشته باشد که واکنش نشان داده و به خواسته‌های مردم کشور‌اش تن بدهد. اگر این‌کار را نکند، رژیم‌اش سقوط خواهد کرد.
مهم‌ترین مطالبات ِ تظاهرکنندگان چیست؟
آن‌ها خواستار اصلاحات عمیق برای دمکراسی بیشتر هستند. می‌خواهند آخرین انتخابات پارلمانی که سراپا همراه با تقلب باطل بشود. می‌خواهند حالت فوق‌العاده‌ای که ۳۰ سال است حاکم است، به پایان برسد. می‌خواهند مبارک بازنشسته بشود و نیز می‌خواهند رئیس‌جمهور تازه‌ای را از طریق انتخابات آزاد و عادلانه برگزینند.
محمد البرادعی می‌خواهد جمعه برای نخستین بار در تظاهرات شرکت کند. آیا ممکن است او رییس جمهور بعدی مصر بشود؟
البرادعی رهبر سیاسی ِ بسیار خوبی است اما مدت‌هاست که دیگر تنها فرد با این مشخصات نیست. هزاران آدم ِزبده در مصر هست که به خوبی می‌توانند کشور را هدایت کنند. اما ما مصری‌ها در طول ۳۰ سال گذشته هیچ‌وقت نتوانستیم به حقوق بشر عمل کنیم و دولت و نمایندگان پارلمانمان را آزادانه انتخاب کنیم. تظاهرکنندگان به خاطر البرادعی به خیابان نمی‌روند. آن‌ها فقط می‌خواهند در آینده‌ی انتخابات آزاد باشد.
نقش ارتش چیست؟ آیا به مبارک وفادار خواهد بود؟
مسئله نه وفاداری به مبارک بلکه وفاداری به کشور و مردم کشور است. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید، ارتش چه رفتاری خواهد داشت؟ ارتش مصرهمیشه یک نهاد ِبسیار مرموز بود و هیچ‌کس به طور واقعی نمی‌داند در درون‌اش چه می‌گذرد. معترضین نماینده‌ی مردم مصراند. بعد از ظهر سه‌شنبه بسیاری از افسران پلیس را در میدان التحریر دیدم که با تظاهرکنندگان همدلی می‌کردند. تظاهرات مسالمت‌آمیز و منظم بود. در مجموع نشانه‌های یک میهمانی عظیم را داشت. تازه شب وقتی فرامین دیگری به پلیس رسید، برخوردشان با مردم بسیار خشن شد.
غرب همواره از مبارک حمایت کرده است. حالا چه درسی باید بگیرد؟
من بین مردم غرب و دولت‌هایشان فرق قایلم. مردم و افکار عمومی مطمئناً طرفدار ما خواهند بود. چرا که ما خواستار ارزش‌های انسانی هستیم: آزادی، عدالت و زندگی در عزت. این ارزش‌ها متعلق به هسته‌ی اصلی ِ تمدن غرب هستند. اما وضع دولت‌های غربی فرق می‌کند. آن‌ها ترجیح می‌دهند، در جهان عرب سروکارشان بیشتر با دیکتاتورهای رشوه‌خوار باشد تا رهبری که آزادانه انتخاب شده است. یک دولت دمکرات باید به افکار عمومی توجه کند و این افکار عمومی اغلب نه می‌گوید. غرب و به‌ویژه ایالات متحده مجیز ِ وحشتناک‌ترین دیکتاتورهای جهان عرب را می‌گوید. اما وقتی این دیکتاتور‌ها سقوط می‌کنند، فورا به آن‌ها پشت می‌کنند. به سرنوشت بن‌‌علی نگاه کنید. او همیشه از نظر فرانسه یک دوست بزرگ بود. اما پس از سقوطش سارکوزی نمی‌خواست کاری به کار او داشته باشد و حتی منسوبین‌اش را از کشور بیرون انداخت. این درسی است برای دیکتاتورهای ما: اگر قدرت‌تان را از دست بدهید، همه چیزتان را از دست داده‌اید.
آیا مصر در هرج و مرج غرق خواهد شد؟
امیدوارم این‌طور نشود. ما مصری‌ها اهل خشونت نیستیم. همیشه سعی می‌کنیم مسالمت‌آمیز باشیم. فقط زمانی که دیگرهیچ امکانی برای مصالحه باقی نمانده باشد، قد علم می‌کنیم. کشته‌شدگان تاکنون نتیجه‌ی تاکتیک غلط پلیس بوده و عاملش به‌کارگیری افراطی خشونت از طرف پلیس، بیش از همه در شهر سوئز. ما مصری‌ها هنرمندان مصالحه هستیم. اگر مصالحه کردن یک علم بود، ما پرفسور این رشته بودیم. ما با کمال میل می‌خندیم، لطیفه تعریف می‌کنیم، م آرام و شادیم. فقط زمانی که ما را گوشه‌ی دیوار بگذارند، انقلاب می‌کنیم.
نظرها
فاروق
سلام. خواستم متذکر شوم که ساختمان خیالی نیست. ساختمان یعقوبیان یکی از قدیمی ترین و معروف ترین ساختمان های قاهره است. با تشکر.