ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

«شبیه عطری در نسیم»، داستان بلند، نوشته‌ی رضیه انصاری

<p>شهرنوش پارسی&zwnj;پور-رضیه انصاری، متولد سال ١٣٥٣ از نویسندگان پس از انقلاب به شمار می&zwnj;آید.او در لحظه&zwnj;ی انقلاب اسلامی چهارساله بوده است و لاجرم نمی&zwnj;تواند خاطره&zwnj;ی روشنی از این رویداد در ذهن داشته باشد. رمان او به نام &laquo;شبیه عطری در نسیم&raquo; نقد گونه&zwnj;ای&zwnj;ست درباره&zwnj;ی ایرانیان مقیم خارج از کشور. در خواندن کتاب متوجه می&zwnj;شویم که او به نسبت قابل تاملی فرم&zwnj;گراست و از طایفه&zwnj;ی نویسندگانی&zwnj;ست که هوشنگ گلشیری برجسته&zwnj;ترین آنها به چشم می&zwnj;آید. او در آغاز کتاب از کارگاه داستان نوواژ نام می&zwnj;برد به سرپرستی فرهاد فیروزی.</p> <p><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20110109_Ravayat_Shahrnush_213_ansari.mp3" target="_blank" rel="noopener"><img height="31" width="273" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon.jpg" alt="" /></a></p> <p>برای من روشن نشد که این کارگاه در ایران است یا خارج از کشور. بر این پندارم که باید در داخل کشور باشد. باید پذیرفت که کار نوشتن برای این کارگاه جدی است. &laquo;شبیه عطری در نسیم&raquo; از دو جهت ممتاز می&zwnj;نماید: یکی به جهت سبک کار و دوم به دلیل آن که نویسنده زن است و از زبان مردان سخن می&zwnj;گوید. در نتیجه باید باور کنیم که زنان ما در مردشناسی آن&zwnj;قدر مهارت پیدا کرده&zwnj;اند که بر مبنای اصل این&zwnj;همانی از زبان آنها سخن بگویند که البته راوی گاهی در جمله&zwnj;سازی&zwnj;هایش به گونه&zwnj;ای گفتار در میان می&zwnj;آورد که به کمال زنانه است. به بخش آغازین داستان، &laquo;چهارپایه لق زندگی&raquo;، توجه فرمایید:</p> <p><br /> &laquo;انگار همین بغل است. یا اصلاً دیروز بود. خب بگذار باشد. بیاید، برود، چرا جاخالی بدهی؟ این نامه&zwnj;ها، آن عکس&zwnj;ها، آن&zwnj;همه جوک، متلک، حرف قشنگ، فحش رکیک ... یاد است دیگر. عمری که بگذرد و آلبوم&zwnj;ها که ورق بخورد و فیلم&zwnj;ها و سی&zwnj;دی&zwnj;ها که تو درتو بیفتند، نامه&zwnj;های موج&zwnj;دار دست&zwnj;نویس یا پرینت&zwnj;های تمیز لیزری که از سر خوانده شوند یادت می&zwnj;آید که &quot;اون شب چقدر حالمون گرفته بود&quot; یا &quot;این&zwnj;جا تولد کیه که همه کلاه بوقی سرشونه؟&quot; &quot;چه ماتیک قرمزی زده این!&quot; لحظه&zwnj;ای به یاد وطن بغض می&zwnj;کنی و آنی به این غربت آشنا می&zwnj;خندی. &quot;کی این&zwnj;همه برف اومده بود؟!&quot; &quot;این شوهر سابق فلانی نیست که حالا با زن سابق اون یکی ازدواج کرده؟&quot; &quot;آخ این یکی رو هم که خدا بیامرزش...&quot; خوب زندگی همین است. مثل همین امروز عصر ساعت هفت.&raquo;</p> <p><br /> فطعه&zwnj;ای که در بالا نقل شد به طور قطع دارای سبک است، اما لزوماً روش بیانی مردانه نیست. البته هر مردی می&zwnj;تواند در جریان تک&zwnj;گویی ذهنی از این جمله&zwnj;بندی&zwnj;ها استفاده کند، اما من وسوسه می&zwnj;شوم که فکر کنم این بیشتر یک حالت زنانه&zwnj;ی اندیشه&zwnj;ورزی&zwnj;ست. مشکلی که با این کتاب داشتم این بود که چگونه در ایران جواز چاپ گرفته، اما حالت بی&zwnj;دریغ ریشخندآمیز کتاب نسبت به جامعه&zwnj;ی ایرانیان خارج از کشور ظاهراً باید توجیه این امر باشد. در &laquo;شبیه عطری در نسیم&raquo; با گروهی از ایرانیان مقیم آلمان روبه&zwnj;رو هستیم که در چرخش در درون جامعه&zwnj;ی ایرانی مقیم آلمان دچار مسائل و مشکلات مختلف می&zwnj;شوند. روشن است که ایرانیان خارج از کشور، در هر نقطه&zwnj;ی زمین که زندگی می&zwnj;کنند انگار که ساکن یک دهکده&zwnj;ی کوچک هستند. آنها همگی به صورت اقلیت زندگی می&zwnj;کنند و در دریای اکثریت مجبور به تکیه کردن به یکدیگر هستند. پس ایرانیان اغلب پیش می&zwnj;آید که با زن یا شوهر طلاق گرفته&zwnj;ی دوست&zwnj;شان ازدواج کنند. گاهی حقایق تلخ&zwnj;تری این جامعه را ویژگی می&zwnj;بخشد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>شمار مجردها بالاست این نشان می&zwnj;دهد که انتخاب زوج از میان ایرانی&zwnj;ها کار بسیار مشکلی بوده و حق انتخاب محدود. &laquo;شبیه عطری در نسیم&raquo; ترکیب شدن ایرانی&zwnj;ها با کسانی را که متعلق به جامعه&zwnj;ی میزبان هستند نیز پی می&zwnj;گیرد. تا همین اواخر تنها مردان بودند که همسر &laquo;خارجی&raquo; می&zwnj;گرفتند. حالا زنان نیز به خیل مردان پیوسته&zwnj;اند و این مسئله در مجموع به زحمت تحمل می&zwnj;شود. این مسئله نیز در این کتاب به نحوی مورد بازبینی قرار می&zwnj;گیرد. کتاب به جهت آن که سعی کرده است از دید مردانه نوشته شود مجبور به اختراع زبانی شده که جالب و قابل توجه است. به آغاز فصل دوم، &laquo;بگذار بر زمین خود بایستم&raquo; توجه کنید. این بخش از شعرهای شاملو نیز مدد گرفته است که با حروف کلفت&zwnj;تر نشان داده می&zwnj;شود:</p> <p><br /> &laquo;سکه یکی یورویی را که می&zwnj;اندازد توی شکاف یک چرخ دستی از زنجیر دراز چرخ&zwnj;دستی&zwnj;های فروشگاه زنجیره&zwnj;ای آزاد می&zwnj;شود. در این شبکه مورگی پس کوچه و بن&zwnj;بست کاهلانه راه می&zwnj;افتد، از کنار انواع و اقسام نان&zwnj;های غلات، بیسکویت، آب نبات و شکلات رد می&zwnj;شود و به قرابه&zwnj;های زهرماری می&zwnj;رسد. یک بسته هینکن برمی&zwnj;دارد و یک بسته بکس برای شب&zwnj;های هجرانی خودش جلو تلویزیون، این هم یک زکت و چند شیراز برای جمع شبانه دوستان که احیاناً پایان جهان را در نبضی بی&zwnj;رویا جشن بگیرند. چند قدم عقبگرد می&zwnj;کند، چند بسته شکلات هم برمی&zwnj;دارد و همه را می&zwnj;گذارد توی چرخ&zwnj;دستی. از قسمت شوینده&zwnj;ها و مواد بهداشتی یک مایع ظرفشویی بریل برمی&zwnj;دارد و چند اسکاچ، پودر ماشین لباسشوئی کالگون، از یخچال مواد غذایی هم چندجور پنیر، پنج پاکت شیر بیو، فرانکفورتر و چندجور کالباس، هنوز دستش می&zwnj;رود که مثل سال&zwnj;های عصب&zwnj;کشی و زرد زخم زندگی مشترک پنیر فیلادلفیا بردارد... صدای خطیب حرفه&zwnj;ای را می&zwnj;شنود که &laquo;سوسیس موسیسو بذاری کنارا! همین لیستی رو که نوشتم می&zwnj;خری می&zwnj;یاری&raquo; و فهرست شیندلر را می&zwnj;داد دستش. اگر بهزاد با دلش کنار نمی&zwnj;آمد و چشم دیبا می&zwnj;افتاد به یک بسته فرانکفورتر شش&zwnj;تایی ته کیسه خرید، می&zwnj;شنید که &quot;گفتند زن و زنک و انک! واسه یک همچین مردایی همون انک&zwnj;ها خوبن!&quot;&raquo;</p> <p><br /> من اما در خواندن کتاب شخصیت&zwnj;ها را با هم عوضی می&zwnj;گرفتم. تلاش در جست&zwnj;وجوی فرم انبوهی شخصیت را در کنار هم قرار می&zwnj;داد، در نتیجه نمی&zwnj;فهمیدم کی با کی&zwnj;ست و رابطه&zwnj;ها به کدامین سو می&zwnj;روند. اکنون نیز که کتاب را به پایان رسانده&zwnj;ام همین مشکل برایم وجود دارد. هیچکدام از شخصیت&zwnj;ها روشن و آشکار نیستند. همه در هم تنیده&zwnj;اند. این نشان می&zwnj;دهد که این نوع کتاب&zwnj;ها را باید چندبار خواند تا هرچیز سرجای خود قرار و آرام بگیرد. بدبختانه ما در عصری هستیم که نسبت خواندنی و شنیدنی آنقدر زیاد است که به هر کتابی تنها یک بار می&zwnj;توان فرصت عرضه اندام داد. آیا اما این عیب و نقص کتاب است؟ به هیچ عنوان. شبیه عطری در نسیم کار کامل و درستی&zwnj;ست که حداقل دوبار باید خوانده شود. من بدبختانه به دلیل کار زیاد تنها یک&zwnj;بار آن را خواندم و دیگر هم آن را نخواهم خواند. دلیل این امر بسیار ساده است: باید کتاب&zwnj;های دیگران را هم بخوانم، اما به همه توصیه می&zwnj;کنم این کتاب را بخوانید. &laquo;شبیه عطری در نسیم&raquo; کار با ارزشی&zwnj;ست و رضیه انصاری نویسنده&zwnj;ی خوبی&zwnj;ست. با بخش دیگری از این داستان این گفتار را به پایان می&zwnj;رسانم:</p> <p><br /> &laquo;بعد چشمش به جمال شاپور نیک نام و حسین و روزبه- این رهبران شرق و غرب جهان- روشن می&zwnj;شود که سه&zwnj;تایی نشسته&zwnj;اند آن ته، رو یک کاناپه نیمدار آجری و معلوم که نمی&zwnj;کند، حتماً دارند بر عرشه این ناو جنگی باز راجع به تئوری&zwnj;های انقلاب و حتماً دستگیری و اعدام احتمالی صدام حسین بحث و تبادل اندیشه&zwnj;های تکراری می&zwnj;کنند. نگاهشان که می&zwnj;کنی انگار همین چند دقیقه پیش از هواپیمای ایران ایر پیاده شده&zwnj;اند. با آن کراوات&zwnj;های عتیقه، افسار تمدن! چندسال است همین لباس&zwnj;ها را می&zwnj;پوشند و همین حرف&zwnj;ها را می&zwnj;زنند و رفتارشان همین است که هست؟ اصلاً چقدر حرف؟ این&zwnj;همه تئوری که قبل از ما صادر شده بس نیست؟ هنوز فکر می&zwnj;کنند تقی به توقی می&zwnj;خورد و این&zwnj;ها برمی&zwnj;گردند و ملت براشان فرش قرمز پهن می&zwnj;کنند و هرکدامشان می&zwnj;شوند وزیری از کابینه دولت جدید...&raquo;</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>برای معرفی داستان&zwnj;ها و کتاب&zwnj;هایتان توسط خانم شهرنوش پارسی&zwnj;پور، با آدرس اینترنتی ایشان تماس بگیرید:</strong><br /> <strong>shahrnush.parsipur@googlemail.com</strong></p>

شهرنوش پارسی‌پور-رضیه انصاری، متولد سال ١٣٥٣ از نویسندگان پس از انقلاب به شمار می‌آید.او در لحظه‌ی انقلاب اسلامی چهارساله بوده است و لاجرم نمی‌تواند خاطره‌ی روشنی از این رویداد در ذهن داشته باشد. رمان او به نام «شبیه عطری در نسیم» نقد گونه‌ای‌ست درباره‌ی ایرانیان مقیم خارج از کشور. در خواندن کتاب متوجه می‌شویم که او به نسبت قابل تاملی فرم‌گراست و از طایفه‌ی نویسندگانی‌ست که هوشنگ گلشیری برجسته‌ترین آنها به چشم می‌آید. او در آغاز کتاب از کارگاه داستان نوواژ نام می‌برد به سرپرستی فرهاد فیروزی.

برای من روشن نشد که این کارگاه در ایران است یا خارج از کشور. بر این پندارم که باید در داخل کشور باشد. باید پذیرفت که کار نوشتن برای این کارگاه جدی است. «شبیه عطری در نسیم» از دو جهت ممتاز می‌نماید: یکی به جهت سبک کار و دوم به دلیل آن که نویسنده زن است و از زبان مردان سخن می‌گوید. در نتیجه باید باور کنیم که زنان ما در مردشناسی آن‌قدر مهارت پیدا کرده‌اند که بر مبنای اصل این‌همانی از زبان آنها سخن بگویند که البته راوی گاهی در جمله‌سازی‌هایش به گونه‌ای گفتار در میان می‌آورد که به کمال زنانه است. به بخش آغازین داستان، «چهارپایه لق زندگی»، توجه فرمایید:

«انگار همین بغل است. یا اصلاً دیروز بود. خب بگذار باشد. بیاید، برود، چرا جاخالی بدهی؟ این نامه‌ها، آن عکس‌ها، آن‌همه جوک، متلک، حرف قشنگ، فحش رکیک ... یاد است دیگر. عمری که بگذرد و آلبوم‌ها که ورق بخورد و فیلم‌ها و سی‌دی‌ها که تو درتو بیفتند، نامه‌های موج‌دار دست‌نویس یا پرینت‌های تمیز لیزری که از سر خوانده شوند یادت می‌آید که "اون شب چقدر حالمون گرفته بود" یا "این‌جا تولد کیه که همه کلاه بوقی سرشونه؟" "چه ماتیک قرمزی زده این!" لحظه‌ای به یاد وطن بغض می‌کنی و آنی به این غربت آشنا می‌خندی. "کی این‌همه برف اومده بود؟!" "این شوهر سابق فلانی نیست که حالا با زن سابق اون یکی ازدواج کرده؟" "آخ این یکی رو هم که خدا بیامرزش..." خوب زندگی همین است. مثل همین امروز عصر ساعت هفت.»

فطعه‌ای که در بالا نقل شد به طور قطع دارای سبک است، اما لزوماً روش بیانی مردانه نیست. البته هر مردی می‌تواند در جریان تک‌گویی ذهنی از این جمله‌بندی‌ها استفاده کند، اما من وسوسه می‌شوم که فکر کنم این بیشتر یک حالت زنانه‌ی اندیشه‌ورزی‌ست. مشکلی که با این کتاب داشتم این بود که چگونه در ایران جواز چاپ گرفته، اما حالت بی‌دریغ ریشخندآمیز کتاب نسبت به جامعه‌ی ایرانیان خارج از کشور ظاهراً باید توجیه این امر باشد. در «شبیه عطری در نسیم» با گروهی از ایرانیان مقیم آلمان روبه‌رو هستیم که در چرخش در درون جامعه‌ی ایرانی مقیم آلمان دچار مسائل و مشکلات مختلف می‌شوند. روشن است که ایرانیان خارج از کشور، در هر نقطه‌ی زمین که زندگی می‌کنند انگار که ساکن یک دهکده‌ی کوچک هستند. آنها همگی به صورت اقلیت زندگی می‌کنند و در دریای اکثریت مجبور به تکیه کردن به یکدیگر هستند. پس ایرانیان اغلب پیش می‌آید که با زن یا شوهر طلاق گرفته‌ی دوست‌شان ازدواج کنند. گاهی حقایق تلخ‌تری این جامعه را ویژگی می‌بخشد.

شمار مجردها بالاست این نشان می‌دهد که انتخاب زوج از میان ایرانی‌ها کار بسیار مشکلی بوده و حق انتخاب محدود. «شبیه عطری در نسیم» ترکیب شدن ایرانی‌ها با کسانی را که متعلق به جامعه‌ی میزبان هستند نیز پی می‌گیرد. تا همین اواخر تنها مردان بودند که همسر «خارجی» می‌گرفتند. حالا زنان نیز به خیل مردان پیوسته‌اند و این مسئله در مجموع به زحمت تحمل می‌شود. این مسئله نیز در این کتاب به نحوی مورد بازبینی قرار می‌گیرد. کتاب به جهت آن که سعی کرده است از دید مردانه نوشته شود مجبور به اختراع زبانی شده که جالب و قابل توجه است. به آغاز فصل دوم، «بگذار بر زمین خود بایستم» توجه کنید. این بخش از شعرهای شاملو نیز مدد گرفته است که با حروف کلفت‌تر نشان داده می‌شود:

«سکه یکی یورویی را که می‌اندازد توی شکاف یک چرخ دستی از زنجیر دراز چرخ‌دستی‌های فروشگاه زنجیره‌ای آزاد می‌شود. در این شبکه مورگی پس کوچه و بن‌بست کاهلانه راه می‌افتد، از کنار انواع و اقسام نان‌های غلات، بیسکویت، آب نبات و شکلات رد می‌شود و به قرابه‌های زهرماری می‌رسد. یک بسته هینکن برمی‌دارد و یک بسته بکس برای شب‌های هجرانی خودش جلو تلویزیون، این هم یک زکت و چند شیراز برای جمع شبانه دوستان که احیاناً پایان جهان را در نبضی بی‌رویا جشن بگیرند. چند قدم عقبگرد می‌کند، چند بسته شکلات هم برمی‌دارد و همه را می‌گذارد توی چرخ‌دستی. از قسمت شوینده‌ها و مواد بهداشتی یک مایع ظرفشویی بریل برمی‌دارد و چند اسکاچ، پودر ماشین لباسشوئی کالگون، از یخچال مواد غذایی هم چندجور پنیر، پنج پاکت شیر بیو، فرانکفورتر و چندجور کالباس، هنوز دستش می‌رود که مثل سال‌های عصب‌کشی و زرد زخم زندگی مشترک پنیر فیلادلفیا بردارد... صدای خطیب حرفه‌ای را می‌شنود که «سوسیس موسیسو بذاری کنارا! همین لیستی رو که نوشتم می‌خری می‌یاری» و فهرست شیندلر را می‌داد دستش. اگر بهزاد با دلش کنار نمی‌آمد و چشم دیبا می‌افتاد به یک بسته فرانکفورتر شش‌تایی ته کیسه خرید، می‌شنید که "گفتند زن و زنک و انک! واسه یک همچین مردایی همون انک‌ها خوبن!"»

من اما در خواندن کتاب شخصیت‌ها را با هم عوضی می‌گرفتم. تلاش در جست‌وجوی فرم انبوهی شخصیت را در کنار هم قرار می‌داد، در نتیجه نمی‌فهمیدم کی با کی‌ست و رابطه‌ها به کدامین سو می‌روند. اکنون نیز که کتاب را به پایان رسانده‌ام همین مشکل برایم وجود دارد. هیچکدام از شخصیت‌ها روشن و آشکار نیستند. همه در هم تنیده‌اند. این نشان می‌دهد که این نوع کتاب‌ها را باید چندبار خواند تا هرچیز سرجای خود قرار و آرام بگیرد. بدبختانه ما در عصری هستیم که نسبت خواندنی و شنیدنی آنقدر زیاد است که به هر کتابی تنها یک بار می‌توان فرصت عرضه اندام داد. آیا اما این عیب و نقص کتاب است؟ به هیچ عنوان. شبیه عطری در نسیم کار کامل و درستی‌ست که حداقل دوبار باید خوانده شود. من بدبختانه به دلیل کار زیاد تنها یک‌بار آن را خواندم و دیگر هم آن را نخواهم خواند. دلیل این امر بسیار ساده است: باید کتاب‌های دیگران را هم بخوانم، اما به همه توصیه می‌کنم این کتاب را بخوانید. «شبیه عطری در نسیم» کار با ارزشی‌ست و رضیه انصاری نویسنده‌ی خوبی‌ست. با بخش دیگری از این داستان این گفتار را به پایان می‌رسانم:

«بعد چشمش به جمال شاپور نیک نام و حسین و روزبه- این رهبران شرق و غرب جهان- روشن می‌شود که سه‌تایی نشسته‌اند آن ته، رو یک کاناپه نیمدار آجری و معلوم که نمی‌کند، حتماً دارند بر عرشه این ناو جنگی باز راجع به تئوری‌های انقلاب و حتماً دستگیری و اعدام احتمالی صدام حسین بحث و تبادل اندیشه‌های تکراری می‌کنند. نگاهشان که می‌کنی انگار همین چند دقیقه پیش از هواپیمای ایران ایر پیاده شده‌اند. با آن کراوات‌های عتیقه، افسار تمدن! چندسال است همین لباس‌ها را می‌پوشند و همین حرف‌ها را می‌زنند و رفتارشان همین است که هست؟ اصلاً چقدر حرف؟ این‌همه تئوری که قبل از ما صادر شده بس نیست؟ هنوز فکر می‌کنند تقی به توقی می‌خورد و این‌ها برمی‌گردند و ملت براشان فرش قرمز پهن می‌کنند و هرکدامشان می‌شوند وزیری از کابینه دولت جدید...»

برای معرفی داستان‌ها و کتاب‌هایتان توسط خانم شهرنوش پارسی‌پور، با آدرس اینترنتی ایشان تماس بگیرید:
shahrnush.parsipur@googlemail.com

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.