پیچیدگی عشق و سکس

<p>بابک مستوفی ـ&nbsp;رمان معروف هاراکی موراکامی، &laquo;جنگل نروژی&raquo; دستمایه&zwnj;ی مناسبی برای تبدیل شدن به یک فیلم است و بالاخره پس از گذشت بیش از دو دهه از چاپ اول آن در ژاپن، تران آن هونگ فیلمساز ویتنامی/ فرانسوی) برنده دوربین طلایی جشنواره&zwnj;ی فیلم کن و شیرطلایی ونیز در سال&zwnj;های ۱۹۹۳ و ۱۹۹۵)، این رمان را به فیلم برگردانده و پس از اولین نمایش موفقیت&zwnj;آمیزش در جشنواره&zwnj;ی ونیز در سال گذشته، این روز&zwnj;ها بر پرده&zwnj;ی سینماهای اروپا نقش بسته است..</p> <p><br /> <strong>رمان و فیلم</strong></p> <p><br /> داستان موراکامی قصه&zwnj;ی پیچیده&zwnj;ای از عشق&zwnj;های دوران نوجوانی و جوانی را بیان می&zwnj;کند که در آن خودکشی و افسردگی در کنار خودشناسی شخصیت اصلی جریان دارد و به موضوع اصلی آن تبدیل می&zwnj;شود.</p> <p><br /> نااوکی دختر جوانی است که با کیزوکی رابطه عاشقانه دارد، اما کیزوکی خودکشی می&zwnj;کند. یک سال بعد دوست آن&zwnj;ها، واتانابه با نااوکی در یک پارک در توکیو به طور اتفاقی دیدار می&zwnj;کند و عاشقش می&zwnj;شود. به هنگام سکس واتانابه می&zwnj;فهمد که نااوکی باکره است. نااوکی با یادآوری مشکلاتش با کیزوکی دچار بحران می&zwnj;شود و در گوشه&zwnj;ای تحت درمان و استراحت قرار می&zwnj;گیرد. واتانابه به سراغ او می&zwnj;رود، در حالی&zwnj;که میدوری، دختری شدیداً مخالف نااوکی، در توکیو به او علاقه&zwnj;مند شده است.</p> <p><br /> فیلم به رمان وفادار می&zwnj;ماند و می&zwnj;خواهد با ریتمی آرام و بدون شتاب قصه را پیش ببرد.هرچند داستان موراکامی می&zwnj;تواند به یک فیلم هالیوودی پرهیجان درباره&zwnj;ی رابطه تلخ زوج&zwnj;ها با چاشنی سکس بدل شود و البته میلیون&zwnj;ها دلار بفروشد، اما شاید ذکاوت نویسنده، آن را به دست فیلمسازی سپرده که به&zwnj;رغم مشکلات فیلم، برخورد دیگری با آن دارد و حداقل این&zwnj;که با یک فیلمساز جدی روبرو هستیم که هرچند گاه به تماشاگر عام فکر می&zwnj;کند، اما نگاه بصری ویژه خود را دارد.</p> <p><br /> <strong>چاشنی ملودرام</strong></p> <p><br /> با این حال مهم&zwnj;ترین مشکلات فیلم به بخش&zwnj;هایی از آن برمی&zwnj;گردد که ملودرام سطحی و تلاش برای اشک&zwnj;انگیز شدن بر نگاهی درونی و روانشناسانه غلبه می&zwnj;کند. با آن&zwnj;که فیلم پر از تصاویر زیباست و قدرت کارگردانی در آن را می&zwnj;توان حس کرد و از طرفی فیلمنامه&zwnj;ی درخوری هم دارد که اقتباس نسبتاً هوشمندانه ای است و می&zwnj;تواند تماشاگر را با قصه ای سرد همراه کند، با این حال گاه در ورطه&zwnj;ی احساساتی شدن می&zwnj;افتد و آن را از نزدیک شدن به یک فیلم بی&zwnj;نقص بازمی&zwnj;دارد.</p> <p><img height="354" width="250" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/norwegian-wood_poster_0.jpg" alt="" /><br /> <strong>فرم و محتوا</strong></p> <p><br /> در واقع فیلم به قدرت تصاویرش قناعت نمی&zwnj;کند و فیلمساز می&zwnj;خواهد روی همه چیز تأکید کند، در نتیجه زبان نمایشی آن &zwnj;گاه به&zwnj;گاه دچار تغییر می&zwnj;شود. برای مثال در صحنه&zwnj;ای که دختر برای اولین بار دلیل سکس نداشتن خود با کیزوکی را به واتانابه می&zwnj;گوید، دوربین در یک سکانس طولانی جذاب آن&zwnj;ها را در دل طبیعت تعقیب می&zwnj;کند و در واقع فضا و حرکت دوربین به جزئی تفکیک&zwnj;ناپذیر از محتوای صحنه بدل می&zwnj;شود، یعنی یک نمای بدون قطع، ما را بیشتر و بیشتر با شخصیت&zwnj;ها و تلاطم درونی آن&zwnj;ها یکی می&zwnj;کند و با این نمای بدون قطع و دوربین سیال می&zwnj;توانیم احساسات آن&zwnj;ها را در بستری از طبیعت- که نقشی اصلی و اساسی در رمان و فیلم دارد- کشف کنیم و با آن&zwnj;ها همراه شویم.</p> <p><br /> اما این صحنه&zwnj;ی دیدنی از همراهی فرم و محتوا را باید با صحنه طولانی زاری واتانابه در کنار دریا مقایسه کرد که در آن زیبایی امواج دریا و زیبایی تک تک نما&zwnj;ها باعث همراه شدن ما با شخصیت اصلی نمی&zwnj;شود. برعکس تنها او را بر زمینه&zwnj;ای از احساسات کنترل نشده در نماهایی متعدد و صحنه&zwnj;ای طولانی و زائد می&zwnj;بینیم که وجهی از شخصیت او را بر ما آشکار نمی&zwnj;کند و به دلیل اغراق، حتی نمی&zwnj;تواند ما را با غم او شریک کند. ما جدا می&zwnj;ایستیم و تنها حرکات هیستریک او را می&zwnj;بینیم در حالی که همه شکست احساسی و غم درونی او را می&zwnj;توان در یک نگاه یا یک نمای تلخ و تنها در دل طبیعت خلاصه کرد.</p> <p><br /> <strong>نگاهی درونی یا ملودرامی سطحی؟</strong></p> <p><br /> همین مشکل را در برخی صحنه&zwnj;های دیگر هم می&zwnj;توان دید: مثلاً جایی که می&zwnj;دوری به واتانابه می&zwnj;گوید که یک زندگی آرام و بی&zwnj;دردسر با او می&zwnj;خواهد، باز با اتمسفر حساب شده و زیبایی روبرو هستیم، اما نوع حرف&zwnj;ها و نوع بیان آن&zwnj;ها در تضاد شدید با پرداخت درونی و هنرمندانه&zwnj;ی فیلم است. یا تمام صحنه و دیالوگ&zwnj;های مربوط به دوست واتانابه و دوست دختر او هرچند برای روایت پیچیدگی روابط و نیازهای جنسی به تصویر کشیده شده، اما در فضای فیلم جا نمی&zwnj;افتد و به عنوان عنصری اضافی برای تشدید ملودرام (با اعلام اینکه دختر پس از ازدواج با کس دیگری خودکشی می&zwnj;کند) به کار می&zwnj;رود. در واقع فیلم بین یک فیلم درونی و روان&zwnj;شناسانه که قصد دارد به عمق شخصیت&zwnj;هایش نفوذ کند و پیچیدگی&zwnj;های عشق و روابط عاشقانه و سکس را به تصویر بکشد، و فیلمی که می&zwnj;خواهد با پرداختی ملودرام و&zwnj;گاه اشک&zwnj;انگیز تماشاگر را با خود همراه کند، در نوسان است. اما خوشبختانه در بخش عمده&zwnj;ی فیلم، نوع نگاه اول غلبه می&zwnj;کند. <br /> در صحنه&zwnj;هایی که فیلم جنبه ملودرام داستانش را فراموش می&zwnj;کند، به تصویری قابل اعتناء از درون شخصیت&zwnj;های پیچیده&zwnj;اش بدل می&zwnj;شود. در حقیقت تلاش فیلمساز برای روایت سرد و درونی آدم&zwnj;هایی مشکل&zwnj;دار که عدم برقراری رابطه، زندگی آن&zwnj;ها را به شکست، تنهایی، افسردگی و در برخی موارد خودکشی ختم می&zwnj;کند، تلاشی درخور و &zwnj;گاه دیدنی است که با الهام از رمان، آدم&zwnj;ها را به زیبایی در دل طبیعتی آرام - اما در عین حال خشن، تصویر می&zwnj;کند و می&zwnj;تواند در بحرانی&zwnj;ترین لحظات، با یک حرکت دوربین، یا یک دوربین ایستای به موقع، به درون شخصیت&zwnj;هایش نفوذ کند (نگاه کنید به صحنه&zwnj;های دیالوگ بین واتانبه و نااوکو در جنگل و صحنه سکس در برف که دوربین از آن&zwnj;ها فاصله می&zwnj;گیرد).</p> <p><br /> صحنه&zwnj;ی انتهایی کمی سنگین&zwnj;تر شدن وزنه ی ملودرام را به نمایش می&zwnj;گذارد: موراکامی از پایانی خوش و مشخص پرهیز دارد و نمی&zwnj;خواهد شخصیت اصلی قصه&zwnj;اش را به راحتی به سر و سامان برساند و همه چیز را واضح و آشکار تمام کند. در نتیجه در رمان واکنش می&zwnj;دوری به جمله عاشقانه واتانابه کاملاً سرد است و ما نمی&zwnj;دانیم که در آینده چه اتفاقی بین آن&zwnj;ها خواهد افتاد. اما در فیلم با یک لبخند می&zwnj;دوری وزنه به سمت پایان خوش کمی سنگینی می&zwnj;کند.</p> <p><br /> کارگردان: تران آن یونگ- بازیگران: کنیچی ماتسویاما، رینکو کیکوچی، کیکو موزاهورا- محصول ۲۰۱۰- ژاپن- ۱۳۳ دقیقه</p> <p>&nbsp;</p>