ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

جنسیت، دانش و تقسیم قدرت در جامعه

<div dir="RTL"><span>سوده راد -</span><span> انسان در پی قرن&zwnj;ها تجربه دریافته است که حیات جوامع بشری با تنظیم سیستم&zwnj;های قدرت و تولید دانش تضمین و مدیریت می&zwnj;شود. سیستم تقسیم قدرت، روابط بین انسان&zwnj;ها، گروه&zwnj;های اجتماعی و به&zwnj;ویژه گروه&zwnj;های جنسیتی را تعیین می&zwnj;کند و سیستم تولید دانش نوعی برداشت از واقعیت ارائه می&zwnj;دهد که جامعه آرمان&zwnj;ها و تلاش&zwnj;های خود را برای رسیدن به آن&zwnj;ها حول آن برنامه&zwnj;ریزی می&zwnj;کند. یکی از مهم&zwnj;ترین عناصر برداشت و چگونگی ارائه واقعیت، نوع نگاه به جنسیت و نقش آن در تعیین جایگاه افراد در جامعه است. </span></div> <!--break--> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>برگر و لوکمن در کتاب &laquo;ساختار اجتماعی واقعیت&raquo; تئوری را ارائه کرده&zwnj;اند که به وضوح با تبعیض جنسیتی ساخته و پرداخته شده است. این تئوری بر سه فرضیه پایه&zwnj;گذاری شده است: دانش توسط گروه&zwnj;های اجتماعی قدرتمند تولید می&zwnj;شود، زنان به&zwnj;طور &laquo;طبیعی&raquo; قدرت کمتری دارند، بنابراین زنان &laquo;طبیعتاً&raquo; نقشی در تولید دانش ندارند. پس پرسش نقش زنان در تولید دانش، مفهومی ندارد. البته شرایط و محیطی که تئوریسین&zwnj;ها در آن زیسته&zwnj;اند در آماده کردن بستر ذهنی برای تولید چنین فرضیاتی بی&zwnj;تأثیر نبوده است و ما امروزه هم در همه کشور&zwnj;ها با چنین تفکراتی رو&zwnj;به&zwnj;رو هستیم. در ادامه به نقد این نظریه پرداخته و نقش نگاه جنسیتی را بررسی می&zwnj;کنیم. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>در این تئوری، چهار ایده اصلی وجود دارد: تعریف منطقی نویسندگان از جامعه، نقش شناخت و دانش در ساختار اجتماعی دنیا، تعاریف نهادینه سازی و مشروعیت.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>آن&zwnj;ها جامعه را این&zwnj;گونه تعریف می&zwnj;کنند: &laquo;جامعه تولید انسان&zwnj;ها است. جامعه یک واقعیت هدفمند و انسان یکی از محصولات اجتماع است.&raquo; حتی در این تعریف هم مطمئن نیستیم که منظور از انسانی که تولید می&zwnj;کند، یا انسانی که محصول اجتماع است، تنها مردان هستند یا زنان نیز مدنظر بوده&zwnj;اند. اینکه آیا کسانی که جامعه را تولید می&zwnj;کنند و به آن هدف می&zwnj;بخشند،&zwnj;&zwnj; همان مرد&zwnj;ها، یعنی گروهی که قدرت را &laquo;به طور طبیعی&raquo; در دست دارند، هستند یا خیر، مبهم است. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>برای نویسندگان کتاب، شناخت و دانش، هردو نقش بسیار مهمی در تولید و ساخت جهان دارند. شناخت،&zwnj;&zwnj; همان اندوخته&zwnj;هایی است که در زندگی روزمره و به&zwnj;ویژه در اثر کارهای تکراری روزانه به دست می&zwnj;آید. دسته&zwnj;بندی، طبقه&zwnj;بندی و کلاسه کردن تجربه&zwnj;های به&zwnj;دست&zwnj;آمده در طول کارهای روزمره، به انسان&zwnj;ها اجازه می&zwnj;دهد که در مورد آن&zwnj;ها به شناخت برسند. اما آیا میزان و امکان دسترسی به شناخت برای زنان و مردان برابر است؟ ساده&zwnj;تر بگوییم، آیا تقسیم&zwnj;بندی کارهای روزمره به زنانه و مردانه، &zwnj;شناختی برابر به انسان&zwnj;ها، بدون در نظر گرفتن جنسیت آن&zwnj;ها می&zwnj;دهد؟</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span> در جامعه&zwnj;ای آرمانی که هرکس می&zwnj;تواند کارهای روزمره و نقش خود را در جامعه انتخاب کند، تقسیم و دسترسی عادلانه به شناخت در زمینه&zwnj;های مختلف ساده&zwnj;تر و دستیافتنی&zwnj;تر به نظر می&zwnj;رسد. اما در جوامعی که تقسیم کار&zwnj;ها به تولید متخصصین می&zwnj;انجامد، همه گروه&zwnj;ها و اشخاص به یک اندازه در امور مختلف تخصص نخواهند یافت. &laquo;افرادی به شکار نمی&zwnj;روند، چرا که متخصص ساخت ابزار بهینه برای شکار هستند.&raquo; در جامعه مدرن، فعالیت&zwnj;های حرفه&zwnj;ای بر پایه&zwnj;ی&zwnj;شناختی که افراد بر اساس تجارب خود به دست آورده&zwnj;اند، تقسیم می&zwnj;شود، تجربیاتی که در دسترس همه&zwnj; نیست. با اینکه نویسندگان کتاب به خوبی به این مورد اشاره کرده&zwnj;اند، اما در مورد تقسیم کار بر اساس جنسیت که موجب دسته&zwnj;بندی مشاغل، وظایف و نقش&zwnj;های متفاوت برای مردان و زنان که موجب رشد توانایی&zwnj;ها و شناخت متفاوت بر اساس جنسیت می&zwnj;شود، سکوت کرده&zwnj;اند. حال این پرسش مطرح می&zwnj;شود که چرا تقسیم وظایف و نقش&zwnj;ها بر اساس جنسیت در &laquo;تقسیم&zwnj;بندی مشاغل&raquo; دسته بندی نشده و این واقعیت که زنان و مردان دسترسی برابر به مشاغل ندارند، نادیده گرفته می&zwnj;شود. به نظر می&zwnj;رسد که بحث در مورد تولیدات اجتماعی و ساخت اجتماع تا مرز تفکیک جنسیتی پیش می&zwnj;رود و نه فرا&zwnj;تر. این تفکیک در طی سال&zwnj;ها بر اثر رفتارهای متقابل هر دو گروه زنان و مردان شکل گرفته است. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>اما مهم&zwnj;تر این&zwnj;که تقسیم بندی نوع و میزان دستیابی به تجربه، شناخت و مشاغل بر اساس جنسیت، بر ساختار تقسیم اجتماعی قدرت مؤثر است. نویسندگان اذعان دارند که ذخیره اجتماعی شناخت و دانسته&zwnj;ها، موجب می&zwnj;شود هر فرد جایگاه خود را در جامعه بیابد و نقش خود را ایفاکند. امروزه در بیشتر جوامع این جایگاه بر اساس جنسیت تعیین می&zwnj;شود ودر دسته دارندگان قدرت مردان بیشتر حضور دارند تا زنانی که عموماً شهروندان تابع قدرت هستند.</span></div> <div dir="RTL"><span>&nbsp;</span></div> <div dir="RTL"><span>نهادینه شدن نقش&zwnj;ها و وظایف در جامعه، مشخص می&zwnj;کند که &laquo;کارهای نوع الف توسط اشخاص نوع ب انجام می&zwnj;شود.&raquo; این نهادینه&zwnj;سازی در طول نسل&zwnj;ها و از نسلی به نسل دیگر منتقل می&zwnj;شود. هر نسل رفتارهای روزمره خود را جایگزین واقعیت نسل بعد می&zwnj;کند، بی&zwnj;آنکه جوان&zwnj;تر&zwnj;ها نقشی در ساختن آن واقعیت داشته باشند. این آموزه&zwnj;ها که &laquo;برآیند آن چیزهاییست که همه می&zwnj;دانند&raquo;، به روش&zwnj;های مختلف مانند ضرب المثل&zwnj;ها، ارزش&zwnj;های اعتقادی، افسانه&zwnj;ها، اسطوره&zwnj;ها و غیره منتقل می&zwnj;شوند. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL">تفکیک&zwnj;های جنسیتی، سهمیه بندی&zwnj;های جنسیتی و منطقه&zwnj;ای حتی در آموزش&zwnj;های ابتدایی موجب بازماندن زنان از دستیابی به مدارج بالا&zwnj;تر شده و ادامه مدیریت مردسالار جامعه و فرهنگ را رقم می&zwnj;زند</div> </blockquote> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>بدیهی است که نسل&zwnj;های آینده پشتوانه رفتارهای روزمره و نهادینه شده توسط نسل پیشین را ندارد. آن&zwnj;ها در تولید این رفتارهای اجتماعی نقش کمتری داشته&zwnj;اند. بنابراین برای تضمین اجرای این رفتار&zwnj;ها و مشروعیت بخشی به آن&zwnj;ها &laquo;قوانین&raquo; وضع می&zwnj;شوند تا هم توضیحی برای این باید&zwnj;ها و نباید&zwnj;ها باشد، به آن&zwnj;ها مشروعیت، ابعاد&zwnj;شناختی و کرامت رفتاری ببخشد. این قوانین در درجه&zwnj;های مختلف وضع و اجرا می&zwnj;شوند تا در جامعه عملیاتی شوند. با توجه به بحث&zwnj;های پیشین می&zwnj;توان حدس زد که این قوانین توسط چه کسانی و چه گروهی از جامعه تولید می&zwnj;شوند: بی&zwnj;تردید آن&zwnj;ها که قدرت بیشتری در دست دارند، یعنی مردان. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>یکی از مثال&zwnj;های بارز اینگونه رفتار&zwnj;ها و وضع قوانین، روش اداره جوامع دینی است که حتی در نیایش و انجام آداب دینی برای زنان محدودیت&zwnj;هایی قرار می&zwnj;دهد. تا آنجا که زنان نمی&zwnj;توانند مراحل بالای آموزش دینی را طی کنند و ارتباط بی&zwnj;واسطه با عناصر مقدس دینی چون خدا و کتب مقدس، مختص مردان است. پس درک و ارائه برداشت از واقعیت، وضع قوانین و پاسداری از سنت&zwnj;ها، همه و همه بر عهده مردان است و دسترسی زن&zwnj;ها به ذخایر فرهنگی جامعه بسیار محدود می&zwnj;شود. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>وقتی قدرت سیاسی و قدرت دینی با هم ادغام شده باشند، حاصل چیزی جز یک سیستم سلطه&zwnj;گر و مستبد نخواهد بود. چرا که قدرت سیاسی با مدعای پشتوانه مقدس خویش مشروعیت می&zwnj;گیرد. بنابراین قدرت در انحصار گروهی از مردم قرار می&zwnj;گیرد که می&zwnj;توانند فلسفه الهی و آموزه&zwnj;ها را درک کنند و قوانین را وضع کنند. هیچ کس جز آن&zwnj;ها نمی&zwnj;تواند و نباید وارد این مقوله شود و هرکس سرپیچی کند، قدرت با ابزاری که در دست دارد او را سرکوب می&zwnj;کند. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>از سویی دیگر در این جوامع، با توجه به اینکه قدرت اجرایی، مشروعیت خود را از قدرت الهی گرفته است، رابطه او با ملت، مشابه رابطه &laquo;پدر و فرزندی&raquo; می&zwnj;شود که عموماً دچار پدرسالاری نیز هست. در اکثر ادیان الهی، &laquo;خدا&raquo; خصوصیت مردانه دارد و مرد است، مثلاً زئوس، الله یا یهوه. همانطور که این خدا برای صاحبان قدرت دینی و دارندگان مناصب سیاسی نقش تعیین کننده روش اداره جامعه دارد، آن&zwnj;ها هم به نوبه خود این نقش را در خانواده خود بر عهده دارند و پدر خانواده قدرتی مقدس و غیر قابل انکار در خانواده دارد. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>در این سیستم&zwnj;ها عموماً زنان در کنج خانه&zwnj;ها جای دارند و به عنوان یکی از اموال مرد&zwnj;ها با آن&zwnj;ها برخورد می&zwnj;شود. زنان در این نوع جوامع نه تنها دسترسی به قدرت ندارند، بلکه اجازه دسترسی به دانش و شناخت دینی هم ندارند و اولین آموزه&zwnj;هایی که دریافت می&zwnj;کنند، تسلیم و اطاعت کردن از مردان است. بنابراین آن&zwnj;ها به هیچ&zwnj;شناختی جز آنچه که در زندگی روزمره و با توجه به موقعیت اجتماعی&zwnj;شان با آن سر و کار دارند، به دست نمی&zwnj;آورند. در این گونه جوامع بدنه متخصصین دینی، کاملاً مردانه است و زنان کلاً نادیده گرفته می&zwnj;شوند. قانون مرد&zwnj;ها آن چیزی&zwnj; است که خدا می&zwnj;گوید و قانون زن&zwnj;ها آن&zwnj; چیزی که مرد&zwnj;ها می&zwnj;گویند. بدیهی&zwnj; است که در چنین محیطی زن&zwnj;ها، تنها به واسطه زن بودن&zwnj;شان، هیچ نقشی در تولید دانش و هیچ سهمی در قدرت ندارند. آن&zwnj;ها تنها به مردان خدمت می&zwnj;کنند و وظیفه&zwnj;شان فراهم کردن بهترین شرایط برای زندگی و تولید دانش توسط مردان است. این انحصار جنسیتی در بهره&zwnj;برداری از مخازن فرهنگی و شناخت که از نسلی به نسل دیگر و با تقویت قوانین منتقل می&zwnj;شود، زنان را روز به روز از عرصه تولید محو&zwnj;تر می&zwnj;کند و از زن موجودی نادان و وابسته می&zwnj;سازد. </span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><span>از اینجاست که یکی از مطالبات همیشگی برابری&zwnj;خواهان و فعالان حقوق زنان، برابری امکان دسترسی به منابع آموزش، دانش و مشاغل مختلف است. چرا که زنان به عنوان نیمی از جمعیت جوامع حق دارند در تعیین سرنوشت خود سهیم باشند. این جز با دستیابی به قدرت امکان&zwnj;پذیر نیست و آن&zwnj;ها باید به توانایی&zwnj;ها و تجارب لازم دست یابند. تفکیک&zwnj;های جنسیتی، سهمیه بندی&zwnj;های جنسیتی و منطقه&zwnj;ای حتی در آموزش&zwnj;های ابتدایی موجب بازماندن زنان از دستیابی به مدارج بالا&zwnj;تر شده و ادامه مدیریت مردسالار جامعه و فرهنگ را رقم می&zwnj;زند.</span></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><strong><span>منابع:</span></strong><span> </span></div> <div><span>&middot;<span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span>MOSCONI N., (1994), <i>&laquo;&nbsp;Femmes et Savoir</i>, <i>La soci&eacute;t&eacute;, l&rsquo;&eacute;cole et la division sexuelle des savoirs&nbsp;&raquo;</i>, Editions Harmattan, Paris, 362 P.</div> <p><span>&middot;<span>&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span>BERGER P., LUCKMANN T.,(1966), &laquo;&nbsp;<i>La construction sociale de la r&eacute;alit&eacute;&nbsp;&raquo;</i>, M&eacute;ridiens Klincksieck, Paris&nbsp;</p>

·         BERGER P., LUCKMANN T.,(1966), « La construction sociale de la réalité », Méridiens Klincksieck, Paris 

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.