زنان در جهان عرب: فیس‌بوک مرا کشت!
<div style="text-align:right;direction:rtl;unicode-bidi: embed" dir="RTL"><span style="font-size:10.0pt;Tahoma","sans-serif";Times New Roman";Times New Roman"">فروغ.ن تمیمی- روب فریکن، مردی هلندی و روزنامه‌نگار پرکار روزنامه فولکس کرانت است. او در چندسال گذشته در سفرهای متعدد به کشورهای اسلامی با موشکافی یک مردم‌شناس در مورد وضعیت زنان مسلمان از هر تیپ و طبقه تحقیق کرده است. حاصل گشت و گذار و گپ زدن‌های خودمانی او با زنان خانه‌دار، معلم، کارگر، هنرمند، فعالان حقوق بشر و فمینیست را اغلب در مقالات جالبش در این روزنامه می‌توان خواند. </span></div> <!--break--> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>افزون بر این فریکن در سال ۲۰۱۰ کتاب جامعی به نام «اختیار حجابم با خودمه» را بر اساس مشاهدات و تحقیقاتش در چند کشور اسلامی منتشر کرد. او در این کتاب چشم‌انداز واقعی و خوشبینانه‌ای از رشد آگاهی اجتماعی، سیاسی و فمینیستی زنان در جهان اسلام طرح می‌کند و معتقد است شرایط زندگی زنان مسلمان در مقایسه با دهه‌های پیشین دگرگون شده و به‌تدریج بهتر می‌شود. فریکن برای این تحقیق به سفر دور و درازی، به اندونزی، بنگلادش، ایران، مصر، سنگال و چند کشور دیگر رفته است. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>در گزارش‌های فریکن از کشورهای عربی با چهره جدید زنان عرب روبه‌رو هستیم؛ زنانی که به قول او با روی آوردن به آموزش و تحصیل می‌روند تا از چهره‌هایی بی‌هویت و محروم، به شهروندان آگاه و فعال تبدیل شوند. یکی از نتایج توسعه آموزش میان زنان عرب رشد خودآگاهی زنانه در کنترل باروری ناخواسته، ایجاد خانواده‌های کم جمعیت و کاهش شدید مرگ و میر زنان و کودکان در اثر دسترسی بیشتر به امکانات درمانی است. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span> به گفته فریکن، تفاوت فاحشی میان درصد مشارکت اقتصادی زنان در کشورهایی مانند بنگلادش و اندونزی با زنان جهان عرب وجود دارد. او در کتاب خود ابراز امیدواری کرده است که با توجه به تحولات اخیر، درصد اشتغال بسیار پایین زنان در کشورهای عربی به‌تدریج افزایش یابد. تاکنون درصد حضور زنان عرب در حوزه سیاست هم در مقایسه با سایر نقاط جهان اسلام بسیار پایین و کمرنگ است، اما شرکت وسیع زنان عرب در جنبش‌های آزادی‌خواهانه اخیر، نوید تولد نسل نوپای سیاستمداران زن در خاورمیانه و شمال آفریقا را می‌دهد. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>در چندسال اخیر اینترنت و رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در ایجاد آگاهی سیاسی و فمینیستی میان جوانان و زنان در کشورهای عربی بازی کرده‌اند. نقش مهم رسانه‌های اجتماعی در تحولات اخیر موسوم به «بهار عربی» غیر قابل انکار است. نقش فعال زنان در سازماندهی اعتراض‌ها در خیابان نیز زمینه‌ساز تولد شبکه‌ها و گروه‌های فمینیستی زنان است. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>اولین تظاهرات بزرگی که توسط یک کمپین فیس‌بوکی در مصر سازماندهی شد در ششم آپریل ۲۰۰۶ بود که ۷۷ هزار نفر را راهی خیابان کرد. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <blockquote> <div dir="RTL"><span class="Apple-style-span">در گزارش‌های فریکن از کشورهای عربی با چهره جدید زنان عرب روبه‌رو هستیم؛ زنانی که به قول او با روی آوردن به آموزش و تحصیل می‌روند تا از چهره‌هایی بی‌هویت و محروم، به شهروندان آگاه و فعال تبدیل شوند</span></div> </blockquote> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>اسراء عبدالفتاح، روزنامه‌نگار ۲۸ ساله، یکی از مبتکران این حرکت است. این روزنامه‌نگار زن که به‌تازگی برای ایراد چند سخنرانی به هلند آمده بود، می‌گفت: «این موضوع که قیام مردم در مصر یک‌شبه اتفاق افتاده درست نیست. البته جوانان ما از شورش مردم در تونس الهام گرفتند، اما سال‌هاست که در مصر انواع جنبش‌های اعتراضی علیه فقر، فساد و دیکتاتوری وجود دارند و حال فضای مناسب برای یک قیام ملی به وجود آمده است.» </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>کمپین‌های فیس‌بوکی در سازماندهی تظاهرات کارگران مصری نقش مهمی داشتند و اسراء که یکی از رهبران «جنبش جوانان ششم آپریل» است، سازماندهی فیس‌بوکی این حرکت را به عهده داشت. </span></div> <div dir="RTL"><span>در ماه مارس سال ۲۰۰۸ اسراء و دوستانش اطلاع پیدا کردند که در شهر صنعتی «الکبرا» علیه پایین بودن دستمزد‌ها اعتصاب می‌شود. او با ایجاد یک کمپین فیس‌بوکی و انتشار اطلاعیه‌ای به نام خودش که روز بعد سه‌هزار بار منتشر شد از مردم برای حمایت از این اعتصاب دعوت کرد. اسراء و همکارش، احمد ماهر از فعالان معروف اینترنتی، حمایت دیجیتالی را با پخش اعلامیه، شعارنویسی روی اسکناس‌ها و آویزان کردن پلاکارد‌ها از بالکن خانه‌ها تکمیل کردند. اسراء بلافاصله دستگیر و دو هفته زندانی شد. این دستگیری نام او را به عنوان نماد مبارزه با فساد، سانسور و دیکتاتوری بر سر زبان‌ها انداخت. در پی آن دوستانش نیز بلافاصله با به راه انداختن یک کمپین جدید فیس‌بوکی و تماس با سفارتخانه‌ها و رسانه‌های خارجی برای آزادی‌اش تلاش کردند. به این ترتیب بازداشت اسراء عبدالفتاح، تبدیل به مسئله‌ای بین‌المللی شد. این فعال اجتماعی پس از دوهفته آزاد شد. البته ماموران امنیتی او را وادار به مصاحبه و اعلام کناره‌گیری از سیاست کردند. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>حمایت و اطلاع‌رسانی روزنامه نیویورک‌تایمز از کمپین «جنبش جوانان ششم آپریل» نیز باعث گسترش ارتباط میان کنشگران و روشنفکران مصری از طریق رسانه‌های اجتماعی شد. </span></div> <div dir="RTL"><span> </span></div> <div dir="RTL"><span>اسراء که علاوه بر روزنامه‌نگاری، مدیر یک سازمان غیر دولتی به نام «آکادمی دموکراتیک مصر» است، در دو سال گذشته به آموزش شهروندان برای استفاده از رسانه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توییتر نیز پرداخته است. او در این مدت طی فعالیت‌های مدنی به آگاهی‌رسانی در زمینه کنترل انتخابات بعدی ریاست جمهوری به وسیله شهروندان با تبلیغ شعار «حق فعالیت سیاسی برای اپوزیسیون» مشغول بوده و در زمینه لزوم تغییر قانون اساسی و کسب آزادی سیاسی برای شهروندان نیز به آگاهی‌رسانی ادامه داده است. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><span>پس از اوج گرفتن جنبش اعتراضی چندماه اخیر، اسراء با سازماندهی ده‌ها تظاهرات از طریق فیس‌بوک و توییتر، جمع‌آوری کمک‌های مالی مردم و خبررسانی با شعار «صدای من حق من است» بار دیگر به فعالیت علنی روی آورد. او ۱۸ روز تمام در میدان تحریر قاهره به سازماندهی مبارزات و تهیه گزارش یرای شبکه خبری الجزیره مشغول بود و در این مدت توانست تنها دوبار برای عوض کردن لباسش به خانه برود. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <p><span>اسراء عبدالفتاح در سخنرانی خود در هلند بر نقش مهم رسانه‌های اجتماعی در بالابردن آگاهی میان زنان و شرکت فعال آن‌ها در تحولات اخیر کشورش تاکید کرد و برای حاضران در جلسه یکی از جوک‌هایی را تعریف کرد که در روزهای قیام در میدان تحریر بر سر زبان‌ها بود: «حسنی مبارک به آن دنیا می‌رود و با ناصر و سادات، روسای جمهور قبلی مواجه می‌شود. ناصر می‌گوید مرا مسموم کردند. سادات می‌گوید مرا ترور کردند. مبارک هم آهی می‌کشد و می‌گوید مرا هم فیس‌بوک کشت.» </span></p>
اسراء عبدالفتاح در سخنرانی خود در هلند بر نقش مهم رسانه‌های اجتماعی در بالابردن آگاهی میان زنان و شرکت فعال آن‌ها در تحولات اخیر کشورش تاکید کرد و برای حاضران در جلسه یکی از جوک‌هایی را تعریف کرد که در روزهای قیام در میدان تحریر بر سر زبان‌ها بود: «حسنی مبارک به آن دنیا می‌رود و با ناصر و سادات، روسای جمهور قبلی مواجه می‌شود. ناصر می‌گوید مرا مسموم کردند. سادات می‌گوید مرا ترور کردند. مبارک هم آهی می‌کشد و می‌گوید مرا هم فیس‌بوک کشت.»
نظرها
کاربر مهمان
<p>نویسنده علی رغم تلاش ناشیانه نتوانست بین فعالیت زنان در جهان اسلام، جنبش های اعتراضی و فیس بوک ارتباط موثقی بر قرار کند که از عدم توانایی وی در استدلال ورزی روایی و پیوسته خبر می دهد. بهتر است رادیو زمانه به جای برگزاری دوره های خبرنگاری آنلاین هیئت تحریریه خود را آموزش دهد. نمی دانم چه اصراری هست بعضی وقتها حرفی زده شود؟</p>