همهپرسی قانون اساسی، پایان ابهام و آشوب در ترکیه نخواهد بود
موافقین آری و نه در همهپرسی قانون اساسی در ترکیه شرایط برابری برای تبلیغات ندارند؛ با این حال، «نه» هنوز شانس پیروزی دارد؛ پس از همهپرسی، احتمالا دور تازه‌ای از سرکوب آغاز شود
گفت‌وگو با اوراز آیدین
اوراز آیدین، استاد ارتباطات دانشگاه مرمره، در آستانه همهپرسی ۱۶ آوریل قانون اساسی در ترکیه می‌گوید: «موافقین آری و نه از شرایط و امکانات برابری برای تبلیغات برخوردار نیستند؛ با این حال، کارزار "نه" هنوز شانس پیروزی دارد.» او همچنین معتقد است : «پس از همهپرسی، به ویژه اگر مردم به اصلاحات پاسخ منفی بدهند، باید منتظر و آماده شروع موج تازه‌ای از سرکوب و خشونت دولت بود.»
همهپرسی روز در مورد تغییر ۱۸ اصل از قانون اساسی ترکیه برگزار خواهد شد.
۴۱۱۳ دقیقه در برابر ۰ دقیقه
■ جو سیاسی در ترکیه در آستانه همهپرسی قانون اساسی در ۱۶ آوریل و در شرایطی که سرکوب حکومت ترکیه علیه نیروهای دموکراتیک و مترقی شدیدتر شده، چگونه است؟
بیاید قبل از هرچیز از اعداد حرف بزنیم، مثلاً از زمان دسترسی احزاب مختلف، به آنتن‌های تلویزیونی. در ۲۰ روز نخست ماه مارس و در۱۷ کانال تلویزیونی، اردوغان و دیگر رهبران حزب عدالت و توسعه (آ ک پ) ۴۲۰,۵ ساعت برنامه زنده در اختیار داشتند، در مقابل حزب دموکراتیک خلقها (ه د پ) ... صفر دقیقه! به همین ترتیب، از اول تا ۲۲ مارس، در کانال دولتی تی آر تی، اردوغان و حزب او ۴۱۱۳ دقیقه، پخش برنامه داشتند، حزب مخالف جمهوری خواه خلق، ۲۱۶ دقیقه، حزب راست افراطی حرکت ملی که البته اکنون تابع اردوغان است، ۴۸ دقیقه و در نهایت، حزب دموکراتیک خلقها، یک دقیقه! چند ماه پیش، اردوغان در فرمانی حکومتی الزام به دسترسی برابر احزاب مختلف به آنتن‌های تلویزیونی را در دوران انتخابات لغو کرد.
جو سیاسی بدون شک بسیار پرتنش است. در شهرهای بزرگ شاید بتوان تبلیغات کارزار «نه» را نشان داد و ردیابی کرد، اما در شهرهای آناتولی که حزب عدالت و توسعه نیرومند است، مشاهده تبلیغات «نه» هم‌اینک کار بسیارمشکلی است. در این مدت، هرچه قدرکه اردوغان و دار و دسته‌اش دوقطبی موجود را، با زدن برچسب تروریست و خائن به طرفداران رأی نه، تشدید کرده‌اند، موارد اعمال خشونت، حتی با سلاح گرم، علیه فعالان کارزار نه افزایش یافته است. وانگهی، هیچ جبهه مشترک و واحدی به نفع «نه» وجود ندارد. هر گروه، حزب، سندیکا و انجمنی (چه چپ و چه راست) بدون آنکه سر راه دیگری قرار کیرد، سعی می‌کند فعالیت و کارزار خودش را پیش ببرد. به عبارت دیگر، بیشتر با نوعی جبهه متفرق «نه» روبرو هستیم.
■ در مورد مقاومت مردمی علیه سرکوب و اقتداگرایی حزب عدالت و توسعه بگویید.
اعتصاب‌های کارگری که از چهارسال پیش «به تعویق افتاده»اند، درعمل به فعالیتی ممنوع بدل شده‌اند، با این اتهام که امنیت ملی را تضعیف می‌کنند. درعین حال، حساسیت محیط زیستی قابل توجهی، به ویژه در برابر پروژه‌های توسعه شهری و پروژه‌های بزرگ ساخت و ساز حزب عدالت و توسعه (سومین فرودگاه عظیم در استانبول، «بُسفر دوم» باز در استانبول و الی آخر) وجود دارد، اما از توان بسیح خیابانی به خاطر سطح بالای سرکوب پس از کودتا کاملاً کاسته شده است. با این همه، و علیرغم تضعیف جنبش فمینیستی، بسیج و فعالیت زنها کاملاً ملموس و قابل تحسین است. شب ۸ مارس، چهل هزار زن در خیابانهای منتهی به میدان تقسیم راهپیمایی کردند و بدین ترتیب، از داخل ترکیه در اعتصاب بین‌المللی زنان مشارکت داشتند.
نوروز به رنگ «نه»
■ حزب دموکراتیک خلقها هنوز از بسیاری جهات بدیل دموکراتیک، سوسیال و لائیک حکونت اقتدارگرا و محافظه‌کار حزب عدالت و توسعه است، وضعیت کنونی این حزب و جنبشی که راه انداخته پس از سرکوب شدیدی که دامن رهبران و اعضاء این حزب را گرفت، چگونه است؟
سرکوب به واقع شدید و ویرانگر بوده است. به گزارش عفو بین‌الملل، نزدیک به پانصد هزار نفر به دلیل ویرانی محل سکونتشان آواره شده‌اند. سیزده نماینده ه د پ از جمله دو رهبر آن صلاح الدین دمیرتاش و فیگن یوکسکداغ دستگیر و زندانی شده‌اند. تقریباً تمام شهرداری‌هایی تحت کنترل حزب مناطق دموکراتیک (د ب پ) – که به نوعی بردار حزب دموکراتیک خلقها (ه د پ) محسوب می‌شود— در کردستان ترکیه، تحت سرپرستی دولت قرار گرفته‌اند و شهردارهای آنها جملگی در زندان‌اند. با این حال، حتی در این شرایط نیز حزب ه د پ از هیچ فعالیتی در راستای کارزار «نه» فروگذار نمی‌کند. همان طور که به تازگی یکی از نمایندگان حزب، فیلیز کرستیجی اوغلو، تصدیق کرده: «هرکدام از ما اندازه سه نفر کار می‌کنیم.» اعتصاب غذای زندانیان سیاسی کرد در شاکران ازمیر برای شکستن حصر و انزاوی عبدالله اوجالان در طول نزدیک به ۵۰ روز گذشته ادامه داشته؛ و دمیرتاش و دیگر زندانیان ه د پ نیز تصمیم گرفته‌اند در همبستگی با این زندانیان اعتصاب غذا کنند.
■ در خود بخش کردستان ترکیه اوضاع چه طور است؟
حزب ه د پ در غرب و حزب د ب پ در جنوب شرقی کشور همه تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا کردها را متقاعد کنند که به پای صندوقهای رأی بروند و سرنوشت رژیم ترکیه را پس از این همه ویرانی‌ای که این رژیم در این مناطق ایجاد کرده، به خود آن وانگذارند. همچنین می‌توان مشاهده کرد که مردم کُرد دیگر چندان راغب به هضم تاکتیک پ ک ک مبتی بر پذیرش بازی جنگ (که مطلوب اردوغان است) نیستند. به وضوح مردم مخالف اعلام خودمختاری در مناطق کردنشین بودند؛ نه به این دلیل که آنها میل به مبارزه را از دست داده‌اند، بلکه بدین خاطر که کاملاً قابل پیشبینی بود چنین عملی موجب تضعیف مشروعیت حزب دموکراتیک خلقها در سطح ملی می‌شود و در نهایت نفع آن به حساب اردوغان ریخته می‌شود. علیرغم تمام سرکوبها، و تمام موانعی که شهرداری‌ها پیش پای برگزاری این جشن گذاشتند – شهرداری‌هایی که هم اکنون پس از دستگیری شهرداران منتخب، تحت نظارت و مدیریت طرفداران رژیم اند—، مشارکت امسال مردم در جشن نوروز کاملاً ملموس و ویژه بود. البته این خواست و اراده به «نه» بود که بیش از هرچیزی به حال و هوای نوروز امسال رنگ و بو داده بود.
■ چه نوع همبستگی‌ای را از خارج ترکیه با نیروهای دموکراتیک و پیشروی ترکیه، که دائماً تحت حملات دولت قرار دارند، می‌توان توقع داشت؟
قبل از هرچیز، کسانی باید به دولت‌های اروپایی توضیح بدهند که بازی قدرت با ترکیه قبل از همهپرسی، اصلاً کار هوشمندانه‌ای نیست، چرا که اردوغان بی برو برگرد از آن برای معرفی خویش در مقام مدافع شرق در برابر غرب سوء استفاده می‌کند. نتیجه چیزی جز تحکیم پایه‌های اردوغان و افزایش نوعی ضد-غرب‌گرایی کوته‌بینانه نخواهد بود. البته دورویی اروپا در مورد مسأله مهاجران و معامله با رژیم اردوغان را نباید فراموش کرد.
در نهایت، لازم است اشاره کنم که «نه» شانس زیادی برای پیروزی دارد، و البته و متأسفانه نه به دلیل هژمونی استدلالهای چپ بلکه اساساً به خاطر بحران راست افراطی؛ نزدیک به دوم سوم پایگاه اجتماعی راست افراطی مخالف آغاز به کار یک رژیم سفارشی برای اردوغان و در قامت او هستند و احتمالاً برخلاف درخواست رهبران حزب، به اصلاحات نه خواهند گفت. حتی و شاید به ویژه اگر کارزار «نه» پیروز شود، باید منتظر و آماده شروع موج تازه‌ای از سرکوب و خشونت دولت بود. این یعنی که گرد وغبار موجود به زودی و به خصوص به خودی خود فرو نخواهد نشست؛ به عبات دیگر، پس از همهپرسی نیز ابهام و آشوب ادامه خواهد یافت.
منبع: سولیداریته
بیشتر بخوانید:
نظرها
احمد مجد
وضعيت سياسي در تركيه قبل از اين رفراندم و بسته به نتيجه رفراندم يكي از حساسترين دوره ها در چند دهه اخير در منطقه است. اگر ارودغان در اين همه پرسي پيروز شود. بنيادگرايي و حكومتهاي مذهبي جاني دوباره مي گيرند ولي اگر شكست بخورد، بسيار به سود مبار زه آزاديخواهانه همه خلقهاي منطقه است. از آن چه اين مصاحبه به صورت گزارش شرايط مي توان دريافت، كردهاي تركيه تاكتيك هوشمندانه يي در برابر اين رفراندم اتخاذ كرده اند ولي به نظر نمي رسد كه چپها و ليبرالهاي تركيه تا اين اندازه بالغ يا فعال باشند. اميدوارم چنين نباشد ولي كودتاي ساختگي اردوغان اكنون به نظر مي رسد كه فراتر از آن چه عليه گولان تبليغ كرده و به جنگ قدرتي ميان مذهبي هاي تركيه تعبير شده بود، بيش از هم كردها و كل آزاديهاي مردم تركيه را به طور استراتژيك هدف قرار داده بوده است. شرايطي سوريه و اوضاع نارسي كه بعد از انتخابات آمريكا هنوز صف بندي و سياست مشخصي از سوي ترامپ در تركيه را نشان نمي دهد بر پيچيدگي و ابهام سرنوشت افزوده است. در عين حال بيش از هر چبز بايد اميدوار بود كه اين هيولاي مذهبي كه بورژوازي تركيه راهم نمايندگي مي كند، در اين انتخابات متوقف شود يا حركتش با سكته جدي مواجه شود تا فرصتي براي نيروهاي مردمي پديد آيد. بهتر است فعلا با خوش بيني هاي اوراز آيدين كه دستي در آتش آن جا دارد همراه شويم!