پاسخ دولت به هاشمی زدایی در دانشگاه آزاد: حذف حدود ۳ هزار رشته-شهر

وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری حدود سه هزار (دو هزار و ۸۰۰ رشته-محل) را از دفترچه انتخاب رشته دانشگاه آزاد اسلامی حذف کرده است. اقدامی بی سابقه که اعتراض های گسترده ای را به دنبال داشته و دارد.

به نظر می رسد این اقدام وزارت علوم در ادامه دعواها بر سر مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی و تقابل پیدا و پنهان دولت با رهبر جمهوری اسلامی بر سر این دانشگاه و منابع مالی عظیم آن باشد. دعوایی که دودش به چشم مردم می رود.

با قبضه شدن قدرت در دانشگاه آزاد اسلامی در دستان علی اکبر ولایتی، سیاستمدار با سابقه و نزدیک به علی خامنه ای، این گمانه زنی ها مطرح می شد که مشی اعتدالی ولایتی که در زمان حیات علی اکبر هاشمی رفسنجانی میاندار او و خامنه ای بود، می تواند به نفع دولت باشد و این رابطه مثلثی میان خامنه ای، ولایتی و روحانی برقرار شود، غافل از اینکه در نبود هاشمی رفسنجانی، ولایتی احتمالا نیازی به میانداری نمی بیند و می تواند مطابق خواست و نظر رهبر جمهوری اسلامی عمل و حرکت کند.

با همین دست فرمان، او بود که روند ایجاد تغییرات گسترده را در دانشگاه آزاد اسلامی کلید زد. پروژه ای که به «هاشمی زدایی از دانشگاه آزاد اسلامی» معروف شده حالا در حال اجراست. همان برنامه ای که حتی محمود احمدی نژاد هم در دولت مطبوعش نتوانسته بود آن را چنان که می خواست پیش ببرد.

در مقابل اما دولت هم دست بسته نیست. اقدام وزارت علوم در حذف شمار زیادی از رشته-شهرهای دانشگاه آزاد اسلامی (احتمالا به بهانه غیرمجاز و غیرقانونی بودن این پذیرش ها) پاسخ سختی به تحرکات دانشگاه آزاد است اما حذف این فرصت های تحصیلی به خصوص در شهرستان ها می تواند مانع ادامه تحصیل آن دسته از جوانانی شود که علاقه مند هستند در این مناطق به دانشگاه بروند.

عده ای از این جوانان دخترانی هستند که ممکن است به دلیل مخالفت های خانواده امکان جا به جا شدن و رفتن به شهرهای دیگر را نداشته باشند و به همین دلیل ترجیح بدهند در شهر خود (با وجود امکانات محدود) به دانشگاه بروند یا تحصیلات تکمیلی خود را ادامه دهند.

اعتراض ها به این ماجراها اما از واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی بلند شده است.

به عنوان نمونه، رییس شورای تخصصی آموزش و تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی استان سمنان به خبرگزاری آنا، وابسته به دانشگاه آزاد گفته است الان این سوال مطرح است که چرا باید رشته هایی مانند رشته روان‌شناسی واحد سمنان که در مقطع ارشد دارای دانشجو بوده و ترم های سه و چهار این رشته را می گذرانند، یک‌مرتبه غیرقانونی شده و از دفترچه حذف شود؟»

مهدی سیاهی گفته است: «همین رشته در مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی سمنان دارای دانشجو بوده و هیچ رشته ای حذف نشده در حالی که مقطع ارشد آن از دفترچه حذف شده است. حال این سوال ایجاد می شود که چرا باید رشته ای که در مقطع دکتری دانشجو دارد، نتواند در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو جذب کند؟»

این نوع اعتراض ها نشان می دهند احتمالا آن چه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات انجام داده است نه اقدامی برنامه ریزی شده که حرکتی واکنشی و سریع بوده است و این شتاب زدگی در نتیجه عمل (دفترچه راهنمای کنکور دانشگاه آزاد اسلامی) عیان است.

از سوی دیگر حذف بیش از ۳۰ درصد از ظرفیت مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد، زمینه ساز اعتراض عده زیادی از استادان و مدیران این دانشگاه شده و شمار بسیاری را بلاتکلیف کرده است.

گرچه به این نکته نیز باید اشاره کرد که در طول سال های گذشته نحوه پذیرش دانشجو در برخی رشته های دانشگاه آزاد اسلامی چنان افزایش داشته است که اساساً با هیچ منطقی جز دریافت شهریه قابل توضیح و توجیه نبوده است.

به عنوان مثال ظرفیت رشته نمایش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی به ۹۰۰ نفر رسیده است و این در حالی است که امکان کار و فعالیت در چنین رشته ای در ایران اساسا بسیار محدود است.

ظرفیت این رشته تا سال های آغازین دهه ۸۰، ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر بود.

در تازه ترین واکنش ها به این موضوع اما نصرالله پژمان‌فر، نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی مجلس ایران گفته است رویکرد وزارت علوم با دانشگاه آزاد بعد از تغییرات مدیریتی در این دانشگاه متفاوت شده است.

این روحانی با انتقاد از مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی در دوران رییس پیشین آن، حمید میرزاده گفته است: «در آن دوران دانشگاه آزاد با چالش‌های جدی مواجه بود. بی‌کیفیتی مقاطع ارشد و دکتری این دانشگاه از جمله دغدغه‌های بسیاری از نمایندگان و اعضای آموزش عالی بود که علیرغم همه مخالفت ها، مجوز‌هایی برای پذیرش دانشجو در این مقاطع صادر و به جمعیت دانشگاه آزاد اضافه شد.»

به گفته پژمان‌فر وزارت علوم در آن زمان به اعتراض های انجام شده از سوی دانشجویان و استادان توجه نکرده و برای این رشته ها مجوز صادر کرده است اما بعد از جا به جایی مدیریت در دانشگاه آزاد رویکرد خود را تغییر داده است: «متاسفانه شاهد تغییر رویکرد وزارت علوم نسبت به دانشگاه آزاد هستیم. وزارت علومی که به این رشته‌ها در دوران قبل علی رغم همه اعتراضات مجوز داده بود به یک باره و آن هم در ایام انتخاب رشته دانشجویان، مجوزهای صادر شده را با بی‌ملاحظگی و بدون ارائه توضیحی باطل می‌کند.»

نایب‌ رییس کمیسیون فرهنگی مجلس ایران:

«با توجه به اینکه دانشگاه آزاد بر اساس ظرفیت خود امکاناتی را از لحاظ دانشجو و استاد فراهم کرده و اعلام کرده شهریه‌ها را افزایش نخواهد داد، حذف کد رشته محل‌ها چالش جدی برای مدیریت و اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد ایجاد می‌کند.»

نصرالله پژمان‌فر گفته است شرایط فعلی دانشگاه آزاد به مراتب از دوران مدیریت قبل بهتر است.

این گفته اما در حالی مطرح می شود که چند ماه بیشتر از تغییر مدیریت در دانشگاه آزاد اسلامی نمی گذرد و مشخص نیست در طول چند ماه چگونه شرایط فعلی «به مراتب» از دوران مدیریت قبلی بهتر شده و ظرفیت‌های ایجاد شده مناسب‌تر از قبل شده اند.

این نماینده مجلس اما اقدام وزارت علوم در قبال دانشگاه آزاد را تقویت کننده شائبه سیاسی در این ماجرا دانسته و گفته است برخی معتقدند وزارت علوم می‌خواهد مشکلاتی را برای مدیریت این دانشگاه ایجاد کند.

پژمان‌فر از مسئولان وزارت علوم خواسته است موضوع را «مدبرانه» و با ایجاد اصلاحات در فرایند انتخاب رشته-شهر برای دانشجویان حل کند وگرنه مجلس نسبت به طرح سوال از وزیر علوم اقدام خواهد کرد.

در همین زمینه