مرمت آرامگاه همایون

<p>بیژن روحانی- آرامگاه همایون، امپراتور مشهور گورکانی در هند، که با تأثیر از معماری ایرانی بنا شده است به همراه دو اثر تاریخی دیگر، به قطب جدید میراث فرهنگی در شهر دهلی تبدیل می&zwnj;شود.</p> <!--break--> <p>&nbsp;<a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20110807_Rouhani_HomayunTomb.mp3 "><img alt="" align="middle" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon_14.jpg" /></a></p> <p>در پروژه&zwnj;ای به نام &laquo;نوسازی شهری&raquo; که توسط بنیاد فرهنگی و شبکه توسعه آقاخان به همراه مرکز مطالعات باستان&zwnj;شناسی هند و سازمان همکاری&zwnj;های شهری در دهلی نو به انجام رسیده است، آرامگاه همایون به همراه &laquo;مجموعه&zwnj;ی نظام&zwnj;الدین&raquo; و &laquo;پرورشگاه ساندر&raquo; در این شهر به یک مجموعه&zwnj;ی به هم پیوسته&zwnj;ی میراث فرهنگی تبدیل می&zwnj;شود؛ پروژه&zwnj;ای که با ادغام این سه مجموعه شهری، به جز مرمت و حفاظت از ارزش&zwnj;های تاریخی و فرهنگی، بر ارتقاء ارزش&zwnj;های زیست محیطی، احیاء نظام اجتماعی و همچنین توانمندسازی اقتصادی این منطقه شهری نیز تأکید کرده است.</p> <p><img alt="" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/02_humayun_restoration.jpg" />پروژه مرمت آرامگاه همایون که از چند سال پیش آغاز شده است و همچنان ادامه دارد، با تکیه بر مطالعات بسیار دقیق در اسناد تاریخی به جای&zwnj;مانده و تحقیقات میدانی استوار است. در این پروژه از روش&zwnj;ها و مواد و مصالح سنتی به همراه استادکاران و صنعت&zwnj;کارانی که با این روش&zwnj;ها آشنایی داشته&zwnj;اند استفاده شده است. یکی از برجسته&zwnj;ترین بخش&zwnj;های این عملیات مرمت، برداشتن و زدودن حدود یک میلیون کیلوگرم بتُن از روی سقف و بخش&zwnj;های دیگر این آرامگاه بود که در سده&zwnj;ی بیستم برای تقویت این ساختمان استفاده شده بود. در طرح مرمت این آرامگاه حذف مواد و مصالح مدرن و بازگرداندن آرامگاه به شکل اولیه خود مورد توجه طراحان بوده است. همچنین تاکنون تهیه مدل سه&zwnj;بعدی به کمک اسکن لیزری، مرمت بخش فوقانی آرامگاه و تعمیر گنبد به انجام رسیده است.</p> <p>آرامگاه همایون، دومین پادشاه امپراتوری مغولی هند، یا سلسله گورکانی، با استفاده از سنگ&zwnj;های قرمز و مرمرهای سفید در میان باغی ساخته شده که از الگوی چهارباغ ایرانی الهام گرفته است. این باغ قدیمی&zwnj;ترین نمونه از باغ&zwnj;ـ آرامگاه&zwnj;های مغولی در هند به شمار می&zwnj;رود و به دلیل ارزش&zwnj;های فوق&zwnj;العاده تاریخی ومعماری در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است. ساختن باغ&zwnj;ـ آرامگاه&zwnj;&zwnj;ها بعد&zwnj;ها در معماری گورکانی ادامه یافت و به تشخص فوق&zwnj;العاده&zwnj;ای رسید که نمونه برجسته آن را می&zwnj;توان در تاج محل مشاهده کرد. ساخت آرامگاه همایون در سال ۱۵۶۵ میلادی آغاز شد و حدود یک دهه به طول انجامید.</p> <p><img alt="" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/03_humayun_garden.jpg" />نصیرالدین محمد همایون، فرزند بابر مؤسس سلسله گورکانی، در دوران سلطنتش در سده&zwnj;ی شانزدهم میلادی، بر بخش&zwnj;های وسیعی از شمال هند و افغانستان و پاکستان امروزی حکومت کرد. او در ابتدا زمام حکومت خود را از دست داد اما سپس با کمک ایرانیان و دربار صفوی توانست دوباره قدرت و حکومت خود را به دست آورد. او برای چند سال در دربار صفوی در ایران زندگی کرد و به طور عمیق تحت تأثیر هنر و معماری دوران صفوی قرار گرفت. همایون در بازگشتش به هند تعدادی از بزرگان، هنرمندان و صنعتگران ایرانی را با خود همراه برد و دربار او به یک مرکز هنری و فرهنگی بسیار مهم در منطقه تبدیل شد. آرامگاه همایون در دهلی، به سفارش همسرش، حمیده بانو بیگم، و توسط معماری ایرانی به نام میرک غیاث&zwnj;الدین ساخته شد. مجموعه&zwnj;ی آرامگاهی همایون، به جز بنای آرامگاه خود او، شامل بناهای تاریخی دیگر از جمله چند آرامگاه سلطنتی و مسجد است.</p> <p>مجموعه &laquo;حضرت نظام&zwnj;الدین&raquo; یا &laquo;شیخ نظام&zwnj;الدین اولیاء&raquo; نیز از دیگر اجزای این طرح بازسازی شهری است. نظام&zwnj;الدین اولیا یا دهلوی از صوفیان سده&zwnj;ی هشتم هجری/ چهاردهم میلادی بود و از شاگردان معروف او می&zwnj;توان به امیرخسرو و امیرحسین دهلوی از شاعران پارسی&zwnj;گوی هند اشاره کرد. در مجموعه&zwnj;ای که آرامگاه او واقع شده چندین آرامگاه دیگر از جمله آرامگاه امیرخسرو دهلوی و جهان آرا بیگم، شاعر پارسی&zwnj;گو و دختر شاه جهان نیز قرار دارد. مجموعه نظام&zwnj;الدین در غرب آرامگاه همایون و در بخش پرتراکم شهر واقع شده است. هدف از طرح مرمت بنا و مرمت شهری این مجموعه، بازگرداندن ارزش&zwnj;های تاریخی و هنری و همچنین زنده کردن فضاهای شهری، بهبود زیرساخت&zwnj;های اصلی مانند شبکه معابر، پارک&zwnj;های عمومی و دیگر امکانات زندگی شهری بوده است. همچنین از آن&zwnj;جا که سنت&zwnj; اجرای موسیقی قوالی در این مجموعه ریشه بسیار تاریخی دارد، در طرح حفاظت شهری، بر پاسداشت جایگاه این فرهنگ زنده تأکید شده است.</p> <p><img alt="" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/04_nizamuddin-.jpg" />عنصر سوم این طرح شهری، پرورشگاه ساندر است. بنای این پرورشگاه در سده بیستم و توسط انگلیسی&zwnj;ها به منظور پرورش و نگهداری از گونه&zwnj;های کمیاب گیاهی و درختان مختلف بنا شد از این رو مجموعه دارای باغ بسیار بزرگی است. اما این مجموعه در حریم حفاظتی آرامگاه همایون و همچنین محدوده باستان&zwnj;شناسی ارگ همایون و &laquo;قلعه پرانا&raquo; قرار دارد. قلعه&zwnj;ی پرانا نیز توسط همایون در سده&zwnj;ی شانزدهم میلادی ساخته شده و در حقیقت بخش درونی شهر به حساب می&zwnj;آمده است. در طرح مرمت شهری، قرار است ضمن حفاظت از پرورشگاه ساندر، این محوطه بزرگ به حریم سبز آرامگاه همایون تبدیل شود. <br /> &nbsp;</p> <p>در این طرح بزرگ، ضمن حفاظت از ارزش&zwnj;های معماری در بنا&zwnj;ها و مجموعه&zwnj;های یاد شده، توجه ویژه&zwnj;ای به ساکنان این منطقه و بهبود شرایط زندگی آن&zwnj;ها نیز شده است، از جمله ایجاد مراکز تحصیلی و آموزش هنر برای کودکان و همچنین مراکز بهداشتی. در &zwnj;&zwnj;نهایت طراحان این پروژه امیدوارند بتوانند در هر سه زمینه حفاظت معماری، حفاظت زیست محیطی و ارتقاء سطح اجتماعی و اقتصادی در این منطقه الگویی جدید به دست دهند.</p> <p><strong>شرح تصاویر:<br /> </strong>۱ـ آرامگاه همایون <br /> ۲ـ مرمت آرامگاه همایون<br /> ۳ـ طرح باغ&zwnj;سازی آرامگاه همایون <br /> ۴ـ مجموعه نظام&zwnj;الدین اولیاء</p> <p>&nbsp;</p>