دخالت ایران در سوریه: عامل بقای اسد

بشار الذوبی،‌ یک فرمانده ارتش آزاد  سوریه: ارتش سوریه تا قبل از دخالت ایران فقط با یک چهارم توان‌اش می‌جنگید. ایران وارد صحنه شد، حزب‌ٔالله و شبه نظامیان عراقی و افغانستانی را به سوریه آورد تا به جای ارتش با مخالفین بجنگند.

در تابستان ۲۰۱۲ فرماندهان ارتش آزاد سوریه اطمینان داشتند که شتاب تغییرات به سود آنهاست.

به تازگی انفجاری در عمق شهر دمشق منجر به کشته شدن چهار نفر از سران بلندپایه ارتش اسد شده بود. درمیان کشته‌شدگان وزیردفاع سوریه داوود راجحة، و معاونش آصف شوکت (شوهر خواهر بشاراسد) هم بودند.

باور بر این بود که این انفجار کار برخی افراد حلقه‌های داخلی رژیم اسد بوده که با انقلاب و مخالفین اسد همدل و همراه بودند. همین باعث امیدواری نیروهای مخالف شده بود که اسد هم رفتنی است.

پیروزی های پی در پی در میدان نبرد هم این امیدواری را تقویت می‌کرد. نیروهای پراکنده و نامنسجم مخالفین ادغام شده و به گروههای مسلح منظم و موثر تغییر فرم داده بودند و کنترل بخش‌های وسیعی از کشور به کنترل اپوزیسیون درآمده بود.

فاتح حسون، که از ارتش اسد جدا شده بود و فرماندهی شاخه ارتش آزاد در حمص را به عهده داشت می‌گوید که  آن زمان امیدوار بود و باور داشت که نیروهای وفادار به اسد از پس موج فزاینده اعتراضات و قیام مردمی بر نمی‌آیند.

او اضافه می‌کند که در سراسر کشور افسران ارتش سوریه، به خصوص در رده‌های میانی که ستون فقرات ارتش اسد را تشکیل می‌دادند، ‌از ارتش جدا شده به مخالفین می‌پیوستند. پاکسازی‌های افسران ارتش توسط دولت اسد هم آن را بیشتر تضعیف کرده بود.
او توضیح می‌دهد که اغلب نیروهای ارتش سوریه در جنوب غربی کشور مجتمع بودند، در آرایشی برای مقابله با تهدید احتمالی اسرائيل. افسرانی که از ارتش جدا می‌شدند به این موضوع واقف بوده و برای رساندن خود به مناطق پرجمعیت سوریه از آن این نکته بهره می‌بردند.

اما این پیروزی ها از چشم متحدین رژیم سوریه ، یعنی ایران و حزب الله لبنان دور نمانده بود. هر دوی اینها همزمان با پیشروی‌های مخالفین، بر شدت دخالت خود در مناقشه افزودند. حصون می‌گوید: «بعد از شروع دخالت ایران و حزب‌الله ، دستاورد‌های دولت در میدان جنگ به خصوص در مناطق مرکزی مثل حما و حمص دوباره سیر صعودی پیدا کرد.»

«ولی علیرغم دخالت‌های ایران، رژیم و متحدانش نمی‌توانستند پیروز جنگ باشند. ولی بواسطه محاصره و نگه داشتن مخالفین در مناطق اطراف شهر دمشق، پایتخت سوریه را حفظ کردند.»

بشار الذوبی،‌ فرمانده دیگری در ارتش آزاد که هدایت جبهه جنوب را برعهده دارد،‌ مدعی است که ارتش سوریه تا قبل از دخالت ایران فقط با یک چهارم توان‌اش می‌جنگید.

او می‌گوید: «توان ارتش از هم پاشیده بود و سرجمع با ۲۰ تا ۲۵ درصد قوایش می‌توانست بجنگد. تا اینکه ایران وارد صحنه شد، حزب‌ٔالله و شبه نظامیان عراقی و افغانستانی را به سوریه آورد تا به جای ارتش با مخالفین بجنگند.» او معتقد است اگر تهران دخالت نکرده بود، اپوزیسیون همان اوایل سال ۲۰۱۳ پیروز جنگ شده بود.

شبه‌نظامیان شیعه

ایران تلاش فراوان کرده است که درگیری در مناقشه سوریه را یک دخالت غیرمستقیم جلوه دهد. در این راستا سیاستش عمدتاً مبتنی بر فرستادن سربازانش تحت عنوان «مستشاران نظامی» استوار بوده، و همچنین سربازگیری، تعلیم و اعزام شبه‌نظامیان شیعه از داخل دیگر کشورهای مسلمان.

رسانه های ایران اعضای لشگر فاطمیون را که متشکل از شیعیان افغانستان است، چیزی حدود بیست هزار نفر تخمین می‌زنند.

این افراد دوشادوش داوطلبینی از ایران و پاکستان و عراق، و با انگیزه دریافت دستمزدی قابل توجه و البته دفاع از حرم زینب در دمشق که یکی از اماکن مقدسه شیعیان محسوب می‌شود،‌ راهی جنگ سوریه می‌شوند.

اما نقش ایران بیشتر از اعزام داوطلبین و مشاورین به سوریه بوده. این کشور در آموزش شبه نظامیان سوری هم نقش به سزایی دارد.

به گفته پروفسور اسکات لوکاس،‌ از دانشگاه بیرمنگام و موسس شبکه EA World View ، یک گام بزرگ در پاییز ۲۰۱۲ برداشته شد؛ زمانی که ایران پیشنهاد تشکیل نیروهای دفاع ملی سوریه (معروف به بسیج سوریه)‌ را داد و عهده دار تعلیم و رهبری آنها شد تا ضعف ارتش را جبران کند.

با چیزی نزدیک به ۹۰ هزار نیروی نظامی تعلیم دیده، ‌این گروه یه شاخه نظامی حامی رژیم اسد است و نقش به سزایی در تغییر رویه جنگ سوریه به نفع اسد داشته است.

ایران همواره حضورش در سوریه را در بستر مبارزه با گروه های تکفیری مثل داعش توجیه کرده است، در حالیکه نیروهای تحت هدایت و کنترلش با مخالفین دیگر از جمله نیروهای وفادار به ارتش آزاد می‌جنگیده‌اند.

سودای اقتصادی

لوکاس معتقد است ایران به این علت بر نیروهای تحت کنترل خودش تکیه می‌کند ، که اولاً به ارتش سوریه اعتماد ندارد، دوم اینکه برای آینده سوریه نقشه‌های بلند مدت اقتصادی در سر می‌پروراند. او می‌گوید: «نیروهای ایران هیچوقت به کارآمدی ارتش سوریه ایمان نداشته و هنوز هم ندارند. آنها می‌خواهند کنترل سیاسی - اقتصادی - نظامی را یکجا در دست خود داشته باشند‌،‌ آنچنانکه هم اکنون در کنترل جنوب دمشق عملاً به این خواسته رسیده‌اند و مالک بخشی از دارایی‌های سوریه منجمله معادن فسفات هستند.»

او می‌افزاید که «ایرانی‌ها عملاً کنترل نواحی اطراف حرم زینب در جنوب دمشق را در دست دارند و مشغول انجام پروژه‌های کلان عمرانی در این منطقه هستند.»

وی معتقد است نفوذ فزاینده ایران از چشم رهبران رژیم اسد دور نمی‌ماند و از این موضوع ناخرسندند. اما از آنجایی که حیات دولت به ایران وابسته است احتمالش کم است که این مساله باعث تنش میان این دو شود.

«صد البته دولت علنا از نفوذ گسترده ایران اعلام نارضایتی نمی‌کند، به عنوان مثال در دیدار هفته گذشته سرلشکر باقری از دمشق فقط از همکاری دو کشور علیه دشمن مشترک یعنی اسراييل و تروریست‌های تکفیری صحبت شد. مشکل آنجاست که ایرانیان برای برای نگه داشتن رژیم اسد،‌ آنرا سخت بدهکار خود کرده‌اند. لذا برای اسد بسیار دشوار است که بخواهد این بازی را به هم بزند و بتواند قول و قرارهایش را نقض کند.»

منبع: الجزیره

در همین زمینه