«بیتکوین» و دردسرهای زیست‌محیطی
مصطفی رضیئی- حباب شکل‌گرفته پیرامون بیتکوین چه ضربه‌ای به محیط زیست زمین می‌تواند بزند؟ سرمایه‌گذاری در این حباب چه نتایج اقلیمی در پی دارد؟
سیدمصطفی رضیئی، فعال محیط زیست
Taxation Is Theft Digital Currency Bitcoin
هر مرتبه استخراج مجازی بیتکوین، ارزی که پشتوانه دولتی را همراهش ندارد، این روزها برابر یک ماه مصرف یک خانه انرژی برق مصرف می‌کند.
ارز مجازی‌ای که ده سال پیش توسط گروهی ناشناس عرضه شد، این روزها توجه رسانه‌‌ای فراوانی کسب کرده و هر ساعت قیمتش بالاتر می‌رود.
گروهی از اقتصاددانان آن را شیادی خوانده‌اند و برخی آن را یک حقه هرمی در نظر می‌گیرند. برای بسیاری این فقط یک حباب اقتصادی است که بالاخره خواهد شکست.
یک پیش‌بینی به عنوان مثال می‌گوید قیمت هر بیتکوین تا میانه سال آینده (۲۰۱۸ میلادی) تا ۶۰ هزار دلار آمریکا افزایش خواهد یافت، سپس حبابش می‌شکند و قیمت بیتکوین به ۱ هزار دلار کاهش می‌یابد.
حباب اقتصادی وقتی شکل می‌گیرد که همه در بازار خیال کنند ارزش یک کالا مرتب افزایش پیدا خواهد کرد، کالایی که ارزش واقعی ندارد.
بسیاری باور دارند پیش از فروپاشی می‌توانند کل کالاهایش را بفروشند و از بازار در برود.
حباب به این طریق شکل می‌گیرد، بزرگ می‌شود و بالاخره در فشار وزن خودش درهم می‌شکند.
ولی حباب شکل‌گرفته پیرامون بیتکوین چه ضربه‌ای به محیط زیست زمین می‌تواند بزند؟ در وضعیت که تغییرات اقلیمی سرعت گرفته، سرمایه‌گذاری در این حباب چه نتیجه‌ای دارد؟ این پول اینترنتی چه تفاوتی با حساب‌های ویزا، مسترکارت و پی‌پال دارد؟ ولی پیش از همه باید به این پرسش پاسخ داد که استخراج بیتکوین چیست؟
زیرساخت در رایانه دیگران
وقتی ارزهای دولتی در بازارهای جهان مصرف می‌شوند، زیرساختی توسط یک کشور برای تولید، عرضه، بازیافت و ارزش‌گزاری آنها ساخته شده است.
بیتکوین ولی توسط چند برنامه‌نویس ناشناس عرضه شد و به‌جای آنکه سرمایه‌گذاری تولید و عرضه آن زیرساختی مهیا شود، یک بازی سخت‌افزاری به مصرف‌کننده پیشنهاد دادند: همانند استخراج فلزات قیمتی همانند طلا، هر مصرف‌کننده در هر کجای دنیا می‌تواند بخشی از زیرساخت بیتکوین باشد.
وبسایت رسمی بیتکوین به زبان فارسی ماجرا را چنین توضیح میدهد:
«هر کسی می‌تواند با اجرای نرم‌افزار روی سخت‌افزاری ویژه، یک استخراج کننده بیتکوین باشد... استخراج‌کنندگان بیتکوین به این دلیل به این کار می‌پردازند که کارمزد تراکنشی را که کاربران برای پردازش سریع‌تر تراکنش‌های خود می‌پردازند، دریافت نموده و نیز بیت‌کوین‌های تازه تولید شده را بر طبق یک فرمول ثابت به جریان اندازند.»
بدین‌شکل، برخلاف دیگر تبادل‌های مالی اینترنتی که متکی به مرکزداده‌های شرکت‌هاست و در آنها از سوپر رایانه‌ها استفاده می‌شود، در اینجا زیرساخت این شبکه در سرتاسر جهان پخش می‌شود.
هر کسی هم می‌تواند بخشی از این زیرساخت باشد.
مشکل در اینجاست که همه جای دنیا یکسان برق تولید یا مصرف نمی‌شود: برخی سخت‌افزارها کارآمد و برخی ناکارآمد هستند. برخی نظام‌های تولید برق پایدار متکی بر انرژی‌های پاک و برخی نظام‌های آلاینده متکی بر سوخت زغال‌سنگ استفاده میکنند.
به عنوان مثال، نزدیک به ۵۰ درصد مصرف برق بیتکوین در جمهوری چک صورت می‌گیرد ولی کمتر از سه درصد انرژی مصرفی این شبکه در بازار آمریکاست.
مجموع مصرف نهایی بیتکوین امسال تا بدین جا از مصرف کل انرژی برق کشور دانمارک یا ایرلند بیشتر شده است.
یا آن‌طور که برخی چهره‌های معترض میگویند، بیتکوین امروزه ۱۰۰ هزار برابر بیشتر از مجموع ۵۰۰ ابر رایانه فوق سریع دنیا انرژی مصرف می‌کند.
هرچند همانند طلا که یافتنش در کالیفرنیا زمانی تب به همراه داشت، این روزها بازارهای جهان تب بیتکوین گرفته‌اند. در نتیجه‌اش معدن‌ها تازه در سرتاسر دنیا در حال ساخت هستند و پیش‌بینی‌ها از افزایش تراکنش آن میگویند.
نتیجه؟ اگر تولید و عرضه این ارز مجازی با شیب فزاینده هفته‌های اخیر افزایش پیدا کند، تا یک سال دیگر (۲۰۱۹ میلادی) کل شبکه بیتکوین به اندازه مصرف امسال سرتاسر آمریکا نیازمند مصرف برق خواهد بود.
گمان می‌رود یک سال بعد (تا فوریه ۲۰۲۰ میلادی) این شبکه می‌تواند بیشتر از کل مصرف یک سال دنیا برق از تمدن بشر طلب کند.
ولی طرفدارهای بیتکوین میگویند به جای تمرکز بر مصرف برق کنونی، به این فکر بکنید که با فراگیر شدن بیتکوین، از چه هزینه‌ها و مصرف‌هایی، صرفه‌جویی خواهد شد.
نیروگاه‌های تولید برق از عوامل اصلی تولید گازهای گلخانه‌ای‌اند. این انتشار این گازهای عامل اساسی گرمایش زمین به شمار می‌آید.
مقایسه‌ای ناممکن
بیتکوین تا سال‌ها یک شوخی بیشتر نبود. داستان‌ها از افرادی گفته می‌شود که بیتکوین داشتند و آنها را برای تمسخر به دوستانشان داده بودند.
به عنوان مثال میگویند بعد صرف شام، به جای حساب، یک بیتکوین می‌پرداختند.
ولی حالا که بیتکوین قدرتمند شده، این سوال همراهش است: تراکنش مجازی ویزا، مسترکارت و پی‌پال یا دیگر روش‌های مجازی انتقال و مصرف ارز و پول، مگر چقدر انرژی مصرف میکنند؟ جواب دقیقی بر این سوال نیست.
در حقیقت تا پیش از اوج‌گیری بیتکوین، کسی چندان توجه‌ای به مصرف انرژی فزاینده رو به افزایش مرکز داده‌های اینترنتی یا دیگر کالاهای مجازی نشان نمی‌داد.
بیتکوین بی‌پشتوانه دولت یا شرکتی بزرگ، حالا در بازار رقابت تبدیل به هدفی شده است تا از مصرف انرژی‌اش بد بگویند و آن را بدنام و رسوا جلوه بدهند؛ آن هم وقتی مقایسه با دیگر روش‌ها پرداخت پول تنها در حد گمانه‌زنی است.
به عنوان مثال، گفته می‌شود شبکه ویزا برای تراکنش ۸۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۱۶ میلادی، معادل برق مصرفی ۵۰ هزار خانه در هر آمریکایی، انرژی مصرف کرده است.
ولی این بیشتر یک تخمین است، چون شبکه ویزا همانند شبکه مسترکارت، بخشی از زیرساخت خود را به بانکها و قرض‌الحسنه‌های جهان واگذار می‌کند تا اینکه خود مستقل تمامی زیرساختش را یکپارچه در کنترل داشته باشد.
در مورد شبکه‌های دیگر تراکنش مجازی آمارها دقیق نیست اما تخمین زده می‌شود پی‌پال ۱۶ مگا وات در سال انرژی مصرف می‌کند.
هرچند آمارهای شفاف در موضوع مصرف برق مرکز داده‌ها و سرورها در دست نیست، ولی یک تحلیل تازه می‌گوید تا هفت سال دیگر این مصرف ۲۰ درصد بیشتر می‌شود و از ۳.۵ درصد کل برق تولیدی جهان در ۲۰۲۰، به ۱۴ درصد کل برق جهان در ۲۰۴۰ افزایش می‌یابد. یعنی صنعت ارتباطات بدین شکل می‌تواند تلاش‌ها برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای را فدای افزایش نیازمندی‌اش به مصرف الکتریسته کند.
در مقابل از همان ابتدای شروع به کار بیتکوین، میزان مصرف انرژی این پول اینترنتی از سوی رسانه‌ها مورد پرسش بوده.
ولی چرا فعال‌های محیط زیست حالا نگران قمار بشر بر بیتکوین هستند؟
برخی میگویند چون دیگر نه وقتی باقی مانده، نه امکاناتی که تمدن بشر بخواهد خودش را درگیر آزمون و خطاهای تازه کند و به جایش باید انرژی‌اش را صرف مهار گرمایش زمین کند.
تمرکز بر تغییرات اقلیمی باشد
اریک هولتاس، متخصص شناخت آب و هواست و یک روزنامه‌نگار متمرکز بر تغییرات اقلیمی در امریکا، پیش از آنکه مقاله‌اش در مورد تأثیرهای محیط‌زیستی بیتکوین منتشر بشود، در حساب توییترش نوشت: «سال ۲۰۲۹ است. شایعه می‌گوید امپراتور ترامپ هنوز زنده است و برای چهارمین مرتبه برنده انتخابات شده. آمریکا بیشتر کانادا را اشغال کرده و دارد جمعیتش را به حلقه شمالگان منتقل می‌کند، جایی از زمین که هنوز خنک مانده. شب‌ها، تنها حرارت از معدن‌های بیتکوین می‌آید.»
او معتقد است که تمدن بشر دهه‌ها از برنامه‌های مهار تغییرات اقلیمی‌اش عقب مانده و برای هر عمل در این عصر، در ابتدا بایستی تاثیرهای محیط‌زیستی آن بر اقلیم‌های زمین را سنجید.
چون از دید برخی دانشمندها یا تمدن بشر تجارت به شیوه مرسوم (business as usual) را کنار می‌گذارد و گرمایش زمین را مهار می‌کند یا اینکه بدترین پیش‌بینی‌های رایانه‌ای محقق می‌شود:
۹۳ درصد شانس این وجود خواهد داشت که در ۲۱۰۰ میلادی و در صورت عدم کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، دمای میانگین زمین در مقایسه با حرارت زمین پیش از عصر صنعتی شدن، ۴ درجه سانتی‌گراد گرمتر شده باشد.
این دمایی است که پنتاگون در دوره باراک اوباما در موردش هشدار داده بود: ارتش و دولت آمریکا در گذر زمین از آستانه ۴ به ۵ درجه سانتی‌گراد، فرو می‌پاشد.
برای گریز از این آستانه، بایستی تولید گازهای گلخانه‌ای به‌شدت کاهش پیدا کند.
ولی از توان زمین کاسته شده: پس از سه سال پیاپی که تولید گازهای گلخانه‌ای تمدن بشر سطحی یکسان داشت، ۲۰۱۷ میلادی شاهد ۲ درصد افزایش تولید این گازها بود.
ولی چرا؟ مگر آمارها نشان از گسترش تولید انرژی از منابع تجدیدپذیر نمی‌دهند؟
یک دلیل این است که ۹۳ درصد گرمای حبس اتمسفر زمین به‌خاطر گرمایش ناشی از فعالیت انسان، تاکنون جذب آب‌های جهان شده است.
آب هم محدود به قوانین فیزیک است و فیزیک حکمش روشن: هرچه مایعی گرمتر باشد، گاز کمتری را جذب می‌کند. در مقابل، با افزایش حرارت در مایعی همانند آب، گازهای بیشتری از آن خارج می‌شوند.
آب‌های جهان هم در شش دهه گذشته سریع‌تر از خشکی‌ها گرم شده‌اند و توان‌شان برای جذب گازها کاهش یافته. در مقابل همان‌طور که از وسعت جنگل‌های جهان کاسته شده، گیاهان هم در هوایی گرمتر توان کمتری برای جذب دی اکسید کربن و دفن آن در خاک پیدا میکنند.
درنهایت کاهش گسترده تولید گازهای گلخانه‌ای به کارآمد ساختن مهار انرژی در سرتاسر زمین متکی است و در دنیایی که وابسته به اینترنت و سرورهایش شده، ارزش‌یابی یک کالا همانند بیتکوین بی‌توجه به هزینه‌های محیط‌زیستی آن در نظریه غیر ممکن است.
شاید وقت آن رسیده تا بازار بیشتر به واقعیت‌های علمی توجه کند.
چون در پایان سال ۲۰۱۷ میلادی، تنها ۵ درصد شانس برای تمدن بشر باقی مانده است تا بتواند گرمایش زمین را به آستانه ۲ درجه سانتی‌گراد محدود کند.
گذر از آستانه ۲ درجه هم در نظریه مهار تغییرات اقلیمی را غیر ممکن می‌سازد.
شاید هم هولتاس درست پیش‌بینی کرده باشد: چون در آینده‌ای خیلی نزدیک‌تر از آنچه پیش‌تر خیالش می‌شد، تنها تولید حرارت ممکن است محدود به معدن‌های مجازی بیتکوین باشد که در آن سخت‌افزارها انرژی مصرف میکنند تا این ارز مجازی را زنده نگه بدارند.
آن هم در دنیایی که دولتها دیگر به شیوه کنونی‌اش وجود خارجی ندارند.
نظرها
غلامحسین دوانی
بیت کوئین بطور قطع یک شبکه پیچیده جهانی سازمان یافته را در پشت خوددارد که پولشوئی را رسمی و قانون میکنند.در واقع بیت کوئین پول نیست کالا است زیرا ارزش اسمی پول تغییر نمیمند مثلا یک دلار یک دلار بوده و هست از ابتدای پیدایش دلار یا یورو قیمت ان تفاوت نکرده لذا حتما بیت کوئین پول یا ارز نیست بیکه کالایست که در قالب ابزار مالی ارائه شده است .یک ابزار مالی چدید است که برای چاپیدن خلق الله طراحی شده است بقول معروف فردا صبح صدایش در میاد
دیگ جوشش
بیت کویین در واقع از سر نیاز به چنین مقبولیتی دست یافته است. پول چیست؟ در دقیم پول کالا کمیابی باید باشد که جمعمی از مردم برای واسطه تجارت و کار استفاده میکنند. اما رواج پول کاغذی و بعد الترونکی این کمیابی دیگر بی معنی شده، بیت کویین کمیاب ترین پول جهان است چرا که حدود 22 میلیون واحد از آن وجود دارد. برای همین تنها راه حل مسئله مصرف برق، خرد کردن بیت کویی است و مایینگ بیت کویین. خود بیت کویی بایست بعنوان پشتوانه باشد و نبایست مستقیم در خرده فرورشی و حتی عمده فروشی استافده شود. بهترنی روش قانونی کردن این پول است. اکنون اگر به اصطلاح این پول بشکند اقتصاد دنیا ضربه میخورد. بیت کویین هیچ فرقی با پول ندارد، پول همیشه همین جوری بوجود امده، تا قبل از اینکه دولتها انحصار انتشار پول بیگرند، مردم از کالایی مانند طلا و جواهرات، برخی کالاهای کمیاب مانند ابریشم یا .. به جیا پول استافده میکردند. اکنون انشار پول بی پشتوانه و پول کاذب الترونیک توسط دولتها و بانکها، سرمایه مردمان را به باد میدهد! بورسها متزلل هستند، املاک و مستغلات در رکود. سرمایه دارها میخواهند سرمایه شان ثبیت باشد و نه هر سال آب شود! با وجودی دیگر هر دانشجو یا هر فرد عادی مطلع هم میداند، تمام پول های جهان تنها اعتبارشان به کاربردشان است و نه خبری از پشتوانه طلا و فلزات گرانبها است و نه خبری از تولید ناخالص ملی کشورها! پول اعتباری هم حرف یاوه ای بیش نیست، دولتها سالانه با تورم از ارزش پول ها میکاهند بویزه در کشورهای جهان سوم سابق! تورم چیزی جز کم ارزش شدن پول نیست، دیگر این دروغها کسی باور نیمکند. مردم مایلند کار و نتیجه فعالیت اقتصادی شان به کالاهای تبدیل کنند که ارزش حفظ شود و البته ارزش بیشتر شود چه بهتر! پول های ملی ، ارزش لحظه ای دارند و کمترین اعتبار دارند!
شیوه
ظاهرا گناه بیت کویین مصرف برق و بی پشتوانه فیزکی (طلا یا تولید ناخالص یا دولتی نبودن) است! دهها سال است هیچ پولی پشتوانه طلا ندارد، دهها سالست دیگر حتی پشتوانه تولید ناخالص ندارد، تقریبا همه دولتهای جهان مقروض هستند و میزان قروض آنها بیشتر تولید ناخالص است. از طرفی تولید ناخالص کشورها متعلق به مدرمان است و نه دولتها و نه بانکها! دو زاری تان فاتاد یا نه؟ دولتها و بانکداران دارند با اعتبار تولید دیگران، پول کاغذی یا الترونکی یا اوراق قرضهع یا اعتبار اسنادی ایجاد میکننددر حالی تولدی ناخالص ملی متعلق به ملتها (مردم) است و نه دولتها یا بانکها! این یک دزدی و کلاهبرداری چند نسلی است و حالا اینان گیر دادند به بیت کویین ! اما بایست پرسید مگر بقیه پول دارای این پشتوانه هستند. چرا خودمان گول میرنیم، هیچ پولی در دینا دارای پشتوانه نیست، فرق اصلی بیت کویین این است که اینحا مردم خودشان دارند به سبک هزاران سال پیش و قبل اختراع بانک، مبادلاتی انجام میدهند، اما سیستم بانکداری و دولتها گه چند قرنی است به شدت از بابت رواج بانکداری و پولهای کاغذی و غیر کاذی (از جمله الترونیکی) سر عموم مردمان جهان کلاه می گذارند (نوعی دزدی با کلاس و شیک!) دیدن یک رقیب پیدا کرده اند! حالا تمام دم ودستگاه تبلیغاتی در ظاهر دایه مهربانتر مادر از خطر بیت کویین میگویند! اصل داستان همین است دزدان چندقرنی جهان (دولتها و بانکداران) رقیب جدید پیدا کرده اند و از هر روشی میخواهند مقابله کنند.