آیا اینترنت ماهواره‌ای برای ایران ممکن است؟

به دنبال اعتراضات اخیر و اعمال سانسور اینترنت از سوی حکومت جمهوری اسلامی، شماری از ایرانیان خواستار اقدام دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا برای فراهم کردن امکان اینترنت ماهواره ای برای ایران شده اند. نوشته حاضر به بررسی چنین امکانی می پردازد.
دست یافتنی ترین نحوه اتصال به اینترنت از طریق ماهواره، استفاده از یک «راوتر» است که دارای فرستنده و گیرنده ماهواره ای است و هر کامپیوتر یا تلفن هوشمندی می تواند از طریق شبکه برد کوتاه «وای فای» به آن وصل شود و از طریق آن با اینترنت ارتباط برقرار کند. حسن این طریق این است که نیازی به تعویض دستگاه های شخصی کاربران مانند تلفن های هوشمند نیست. مهمترین عیب آن هم این است که «وای فای» معمولا چند ده متر بیشتر برد ندارد. یعنی یک راوتر ماهواره ای تنها می تواند به تعداد اندکی واحد مسکونی،‌ به شرطی که دیوارهای بتون آرمه و سایر موانع مشابه امواج فرکانس دو تا پنج گیگاهرتز آنها را از هم جدا نکند، پوشش بدهد. این طرح برای استفاده در خیابان (موبایل) تنها در صورتی قابل استفاده است که منطقه در پوشش راوترهای نصب شده در ساختمانهای مجاور باشد. بعید است جمهوری اسلامی چنین پوششی را تحمل کند و شهروندان بتوانند بدون ترس از عواقب آن، به خیابان خود از این طریق پوشش بدهند.
یک راه دیگر، استفاده از دستگاه های شخصی دارای فرستنده و گیرنده ماهواره ای است. اما موانع این راه،‌ از موانع راه نخست نیز بیشتر است. اکثریت قریب به افتاق کاربران، چنین کامپیوترها و تلفن های هوشمندی ندارند. قیمت چنین دستگاه هایی نیز بسیار بیشتر از کامپیوترها و تلفن های هوشمند معمولی است. برای دادن پوشش کافی باید شبکه ای بسیار گسترده، صدها هزار و بلکه میلیونها دستگاه لازم را (قطعا از طرق غیرقانونی) وارد ایران و توزیع کند.
پس ورود و توزیع راوتر ماهواره ای که هر دستگاه آن می تواند مورد استفاده چند نفر قرار گیرد، به مراتب سهل تر است. البته در این صورت،‌ شهروندان تنها در محل سکونت خود دسترسی آزاد به اینترنت خواهند داشت.
از این رو، پیش شرطهای دست یافتنی ترین طرح برای اینترنت ماهواره ای از این قرار است:
اولا باید تعداد هر چه بیشتری راوتر ماهواره ای وارد ایران شود. اندازه این راوترها اندکی از راوترهای معمولی مانند راوترهای مخصوص ارتباط از طریق دی.اس.ال. بزرگتر است. اما مانع اصلی، تأمین بودجه حداقل چند صد دلاری برای تهیه هر راوتر است که از عهده هرکس برنمی آید.
ثانیا باید یک شرکت یا شرکتهای سرویس دهنده اینترنت ماهواره ای در خارج از ایران دادن پوشش به راوترهای ماهواره ای در ایران را بر عهده بگیرند. هدف این شرکتها کسب درآمد است. از آنجا که جمع آوری حق اشتراک از داخل ایران ممکن نیست،‌ این شرکتها باید به حساب دیگری (از نظر طرفداران طرح لابد به حساب دولت آمریکا) خدمات خود را ارائه کنند.
در مجموع، برای عملی شدن طرح، یک بودجه چند صد میلیون دلاری یا حتی یک بودجه میلیاردی لازم است.
اگر فرض را بر این بگذاریم که دولت ترامپ علیرغم کاهش شدید درآمد دولت فدرال ایالات متحده به خاطر بخشودگی مالیاتی متجاوز از هزار میلیارد دلاری تصویب شده در کنگره باز راهی برای تأمین بودجه هنگفت طرح اینترنت ماهواره ای برای ایران پیدا خواهد کرد، می ماند بررسی راه هایی که جمهوری اسلامی برای مقابله با این طرح دارد.
به یاد داریم که در جریان جنبش سبز و پس از آن، جمهوری اسلامی برای اختلال در کار شبکه های تلویزیونی ماهواره ای حتی از فرستادن سیگنالهای مزاحم به خود ماهواره ها ابا نداشت. در آن زمان حتی دریافت سیگنال این شبکه های در اروپا هم مختل شد. از همین طریق و یا از طریق ابتدایی تر سیگنالهی مزاحم در سطح شهرها می توان به راحتی اینترنت ماهواره ای در ایران را هدف قرار داد و از کار انداخت. جمهوری اسلامی فن آوری لازم برای این کار را در اختیار دارد و اگر هم نداشته باشد از متحدان بین المللی خود خواهد گرفت.
در چنین شرایطی بی اعتنایی بسیار محتمل دولت ترامپ به خواستهای اینچنینی قابل درک است. طرح چنین خواستهایی اگر از سر ناآشنایی با تکنولوژی نباشد فقط به منظور نوعی ابراز وجود صورت می گیرد.
طرح بسیار عملی تر برای دور زدن سانسور اینترنتی، همان است که شهروندان ایران سالهاست بدان روی آورده اند: استفاده از وی.پی.ان. و سایر کانالهای رمزگذاری شده برای شکستن فیلترها و دسترسی به اینترنت. تنها پیش شرط آن این است که نوعی ارتباط فیزیکی با شبکه جهانی اینترنت وجود داشته باشد. از آنجا که استفاده از اینترنت هیچ جا حتی در ایران قابل چشم پوشی نیست، بعید است جمهوری اسلامی بتواند به طور دائم جلوی استفاده از فیلترشکن های متکی به رمزگذاری را بگیرد.

منبع: اخبار روز

لینک این مطلب در تریبون زمانه