دریافت بیش از یک حقوق بازنشستگی مشروط می‌شود

دولت حسن روحانی لایحه‌ای تنظیم کرده که بر اساس آن کارمندان بازنشسته یا وارثان آن‌ها هنگامی دو حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنند که جمع دریافتی هر یک از آنان بیش از دو برابر حداقل حقوق و مزایای سالانه - کمی بیشتر از خط فقر - نباشد.

دولت سال گذشته پیش‌بینی کرده بود که اگر در دوران بعد از برجام با سرمایه‌گذاری‌های خارجی اقتصاد ایران شکوفا نشود، ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی در کنار مشکلات زیست‌محیطی و کم‌آبی در پنج سال آینده به بحران‌هایی دامنه‌دار تبدیل می‌شوند. دولت از هم‌اکنون به فکر چاره‌جویی افتاده است. به گزارش خبرگزاری تسنیم، دولت حسن روحانی لایحه دائمی شدن قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب سال ۸۷ را به مجلس شورای اسلامی ارسال کرده. در بند ۳ ماده ۱۱۱ لایحه جدید آمده است که دریافت بیش از یک حقوق بازنشستگی (یا وظیفه) وراث توسط کارمندان یا وراث قانونی، فقط مشروط به اینکه جمع دریافتی هر یک از آنها بیش از دو برابر حداقل حقوق و مزایای سالانه نباشد مجاز است.

فروردین ۹۶ برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان سطوح پایین، درصد رشد بین ۱۰ تا ۲۷ درصدی را تعیین کرد. با این تغییر حقوق هیچ بازنشسته‌ای کمتر از مبلغ یک میلیون و ۱۵۰ هزار تومان نخواهد بود. حداقل حقوق هم ۹۳۰ هزار تومان تعیبن شده و در همان حال خط فقر در ایران ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است.

در ماه‌های گذشته بازنشستگان فولاد، معلمان بازنشسته و بازنشستگان کشوری و لشکری در اعتراض به تحقق نیافتن وعده‌های دولت در زمینه «همسان‌سازی مستمری‌ها و ارتقای خدمات بیمه تکمیلی» اعتراض کردند. حدود دو هفته قبل از آغاز اعتراضات سراسری در ایرانی بیش از ۱۵ هزار نفر از بازنشستگان با تجمع در مقابل مجلس شورای اسلامی خواهان رسیدگی به «وضعیت نابسامان بازنشستگان» شده بودند. «عزا، عزاست امروز، حقوق بازنشسته زیر عباست امروز» از شعارهای این تجمع بود.

محمدرضا بادامچی٬ نماینده تهران در مجلس در آن زمان از متناسب‌سازی مستمری بازنشستگانی که زیر دو میلیون تومان دریافتی دارند در لایحه بودجه ۹۷ خبر داده بود. اکنون که دولت در دوران بعد از برجام موفق به ایجاد اشتغال نشده با مشروط کردن پرداخت دو حقوق بازنشستگی تلاش می‌کند از جیب بازنشستگان، با بحران صندوق‌های بازنشستگی مقابله کند.

بحران صندوق‌های بازنشستگی

در ایران در مجموع ۲۴ صندوق بازنشستگی وجود دارد. از آن میان ۲۰ صندوق، صندوق بیمه اختصاصی است که به وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های دولتی متصل‌اند. چهار صندوق بازنشستگی عمومی نیز وجود دارد که طیف وسیعی از بازنشستگان ایرانی را تحت پوشش قرار می‌دهند: صندوق بازنشستگی کشوری، صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و صندوق بیمه روستاییان و عشایر.

بر اساس شاخص سازمان بین‌المللی کار و اتحادیه بین‌المللی تامین اجتماعی می‌توان با «ضریب پشتیبانی» سلامت مالی صندوق‌های بازنشستگی را اندازه گرفت. این ضریب نشان می‌دهد که چه تعداد از افراد حق هزینه پرداخت می‌کنند و در قبال آن چه تعدادی از این حق بیمه‌ها برخوردار هستند. چه تعداد بیمه‌شده اشتغال دارند و حق بیمه‌های خود را به صندوق‌ها پرداخت‌ می‌کنند و در قبال آن چه تعداد افراد بازنشسته از این مزایا استفاده می‌کنند. از نظر سازمان بین‌المللی کار و اتحادیه بین‌المللی تامین اجتماعی، اگر این شاخص به سمت ۶ برود و یک نفر از مزایای بیمه بازنشستگی برخوردار باشد، صندوق بازنشستگی از سلامت مالی برخوردار است و می‌تپان به تعهدات خود عمل کند.

اگر «ضریب پشتیبانی» ۵ به ۱ باشد، صندوق بازنشستگی برای تداوم خود دچار مشکل است.

متوسط ضریب پشتیبانی ۲۰ صندوق بازنشستگی در ایران حدود ۲ اعلام شده. یعنی ۲ نفر به طور متوسط حق بیمه بازنشستگی پرداخت می‌کنند و ۱ نفر از بیمه بازنشستگی برخوردار می‌شود.

ضریب پشتیبان صندوق تأمین اجتماعی که بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی ایران به شمار می‌آید فقط ۴ به ۱ است. ضریب پشتیبان صندوق بازنشستگی کشوری به عنوان دومین صندوق بزرگ بازنشستگی در ایران هم منفی شده: به ازای ۱ میلیون پرداخت‌کننده بیمه بازنشستگی، ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از این صندوق بیمه بازنشستگی دریافت می‌کنند.

صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و فولاد هم عملاً ورشکسته‌اند.

محمد باقر نوبخت، سخنگوی وقت دولت روحانی سال گذشته اعلام کرده بود که اگر دولت موفق نشود در دوران بعد از برجام، فکری برای بی‌آبی، آلودگی‌های زیست‌محیطی و صندوق‌های بازنشستگی بکند تا ۵ سال آینده این سه چالش در ایران به بحران‌هایی تبدیل می‌شوند.

بیشتر بخوانید: