شکسته شدن حکم اعدام یک «کودک-مجرم» با اعمال ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی

با وجود نارسایی‌ها و مشکلات موجود در قانون مجازات اسلامی و ماده ۹۱ آن که درباره سن مسئولیت کیفری و مجازات افراد مجرم زیر ۱۸ سال است،  اعمال این ماده از قانون مجازات اسلامی در روزهای گذشته موجب رهایی از اعدام یک «کودک-مجرم» شده است.

سایت رکنا که اخبار حوادث را پوشش می‌دهد گزارش کرده است حکم اعدام متهمی به نام مهرداد، ۲۰ ساله، که سه سال پیش در جریان یک درگیری با فردی به نام سهیل، ۲۱ ساله، او را خفه کرده است، با اعمال ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی شکسته و این فرد به پنج سال زندان و پرداخت دیه محکوم شده است.

در گزارش رکنا آمده است: «پسر ۲۰ ساله‌ای که در نوجوانی دوستش را کشته بود، با شکستن حکم اعدامش در دیوان عالی کشور بار دیگر در شعبه هفتم دادگاه کیفری یک استان تهران پای میز محاکمه ایستاد و با توجه به ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی از اعدام رهایی یافت و به پنج سال زندان و پرداخت دیه محکوم شد.»

بر اساس این گزارش مهرداد روز دوم اردیبهشت ۹۳، سهیل را در یک پارک در خیابان پیروزی تهران خفه کرده و هنگامی که قصد داشته با همدستی دوستش جنازه را به بیرون از شهر منتقل کند، دستگیر می‌شود.

او که پیشتر به اعدام محکوم شده بود، با اعمال ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی، حالا از قصاص معاف و به پرداخت دیه و زندان محکوم شده است. البته در جلسه رسیدگی به این پرونده، پدر و مادر قربانی خواستار صدور حکم قصاص شدند و گفتند که به هیچ قیمتی حاضر به گذشت نیستند.

مهرداد که از کانون اصلاح و تربیت به دادگاه منتقل شده اما به دفاع از خود پرداخته و گفته است قتل را قبول دارد اما قصد کشتن دوستش را نداشته است: «سال ۹۰ وقتی که ۱۴ ساله بودم به جشن تولد دوستم پوریا دعوت شدم. در آن جشن که سهیل هم حضور داشت مشروب خوردم و مست شدم. از هوش رفته بودم که سهیل مرا آزار داد. از آن روز به بعد روزگارم سیاه شد. سهیل به همه دوستانم گفته بود مرا آزار داده و آبرویم را برده بود. سهیل دست از سرم بر نمی‌داشت. بعد از آن ماجرا همه بچه‌های محل مرا تحقیر می‌کردند. به افسردگی مبتلا شده بودم و از خانه بیرون نمی‌رفتم که به فکر انتقام افتادم ....»

در روایتی که سایت رکنا ارائه کرده، مهرداد جزییاتی از نحوه قتل دوستش را ارائه کرده اما گفته است که از حرمت این عمل را آگاه نبوده و حتی نمی‌دانستم مجازات کسی که دست به قتل بزند، اعدام است. او از دادگاه تقاضای بخشش کرده است.

در پایان این جلسه در روز ۱۹ اردیبهشت، هیات قضایی با توجه به ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی مهرداد را به پنج سال زندان و پرداخت دیه محکوم کرد.

ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی در سال ۹۲ و در واکنش به انتقادهای داخلی و خارجی فراوان درباره اعدام افرادی که در زمان وقوع بزه زیر ۱۸ سال سن دارند، به قانون افزوده شد. در این ماده مقرر شده است در جرایم مستوجب حد یا قصاص (مانند قتل عمد یا تجاوز به عنف) هر گاه مرتکب زیر ۱۸ سال سن داشته باشد، اگر ماهیت جرم انجام شده یا حرمت آن را درک نکند یا به رشد و کمال عقلی نرسیده باشد از مجازات مقرر جرم معاف بوده و به مجازات‌های دیگری محکوم می‌شود.

این ماده همچنین در تبصره خود مسئولیت تشخیص رشد و کمال عقل فرد بزهکار را بر عهده دادگاه قرار داده و عنوان کرده که دادگاه می‌تواند بنابر صلاحدید خود از هر طریقی از جمله استفاده از نظر کارشناسی پزشکی قانونی این وظیفه را انجام دهد.

گرچه این ماده به منظور ممانعت از اعدام افرادی که در هنگام وقوع جرم زیر ۱۸ سال دارند تصویب شده است، اما اجرای آن خود محل اشکال شده و در عمل نتوانسته مانعی جدی برای صدور احکام اعدام برای افراد زیر ۱۸ سال شود: اعدام نوجوانان و معضلی به نام ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی