زن بودن به سبک تلگرام

کانال تلگرامی خانم‌های قری و همسرانه، یکی از کانال‌هایی بود که با آغاز فراگیر شدن این پیام‌رسان سر و صدا کرد و مورد انتقاد‌های فراوان قرار گرفت، هنوز با نام‌های مشابه به کار خود ادامه می‌دهد. اما این کانال، تنها کانالی نیست که راه و رسم زن «قری بودن» را به زنان ایرانی می‌آموزد؛ تلگرام به فضایی برای ترویج آیین‌‌های مردسالارانه همسرداری تبدیل شده است. ده‌ها کانال، از صبح تا شب مشغول انتشار توصیه به زنانند که چگونه مطیع، سکسی و جذاب باشند و بر مشکلات زناشویی‌شان فائق بیایند.

این نوع کانال‌ها در حالی که مدعی‌اند «سیاست‌های زنانه» را به زنان می‌آموزند، محور پست‌ها و نوشته‌های خود را بر تحمل و پذیرش وضعیت‌های دشوار زندگی زناشویی گذاشته‌اند و عامل اصلی مشکلات خانوادگی را بی‌توجهی و کم‌کاری زنان در تبدیل کردن خود به آنچه که مطلوب مردان است می‌دانند:‌ مردانی که به علت خستگی و کار و گرفتاری، حق دارند بی‌حوصله، خسیس، عصبی و خشن باشند و این وظیفه زنان است که باید با روش‌های مخالف آنها را غافلگیر و هیجان زده کنند و از خواسته‌های خود بگذرند و مثال یک ابزار جنسی همواره پر نشاط و جذاب و آماده خدمات‌رسانی جنسی باشند. زنان مقصر خیانت احتمالی شوهر و اعتیاد و خشونت او هستند.

توصیه‌های این کانال‌ها تکراری و از این دست است:

شوهرخود را هرآنگونه که هست، بپذیرید.

از او به هیچ عنوان ایراد نگیرید. حتی زمانی که کارش ایراد دارد!

با جملات و کلماتی محبت‌آمیز او را تشویق و تحسین کنید.

همواره او را تأیید کنید؛ به گونه‌ای که تصور کند بهترین شوهر دنیاست!

تجربه‌های زنانه‌ای هم که به اشتراک گذاشته می‌شود، علاوه بر تصویر لباس‌های زیر جذاب و خوراکی‌هایی به شکل قلب و اتاق‌خواب‌های تزیین شده و آماده ورود همسر، ترویج فانتزی‌های عاشقانه و رمانتیک است و بازتولید کلیشه‌های جنسی مانند اینکه باید به مرد احساس قوی‌تر بودن داد و زن باید در مقابل مرد ابراز عجز و ناتوانی کند و به او بفهماند که محتاج اوست و از عهده باز کردن در یک قوطی هم بر نمی‌آید:

«من تو پیام ها خونده بودم کارهای مردونه رو بسپریم به همسرمون و کلی تشکر کنیم... بعضی وقتا که ازشون می‌خوام در رب رو باز کنن. بهشون میگم اینکار یه مرد قوی می‌خواد یا به مرد قوی احتیاج داره و ایشون خیلی با غرور شروع باز کردن رب می‌کنن.»

در سراسر تلگرام، کانالی که به مردان بیاموزد در رابطه با همسرشان باید چطور رفتار کنند، نادر است اما در بسیاری از کانال‌ها حتی کانال‌هایی که به اصطلاح برای انتشار مطالبی مربوط به سبک زندگی و تغذیه و بهداشت ایجاد شده‌اند، تبیلغاتی برای سفید کردن ناحیه واژن و زیبایی صورت و اندام زنانه به چشم می‌خورد. ادبیات این متن‌های تبلیغاتی سرشار از کلیشه‌هاست: شوهرهایی که واژن تیره و ظاهر زن را نمی‌پسندند و زنانی که باید مثل «هلو» شوند تا شوهرشان فقط به آنها توجه کند. ایده‌هایی برای رابطه جنسی موفق که بیشتر شبیه ایده‌های پورنوگرافیک است؛ کانال‌های دکوراسیون این طور تبلیغ می‌کنند که زنی که به دلیل شلختگی و نامرتبی از سرکوفت‌های شوهر و مادرشوهر به ستوه آمده بود و خودش هم بر بی‌سلیقگی و ناتوانی‌اش در اداره منزل صحه می‌گذاشت، با پیدا کردن آدرس آن کانال به الهه سلیقه و نظم تبدیل شده است. ترویج کلیشه رقابت با جاری و خانواده شوهر و بستن دهان آنها با مهارت‌های مختلف از جمله آشپزی و خانه‌داری هم از شیوه‌های دیگر تبلیغی در تلگرام است:‌

«دیگه دل ندارم که تشریفمو ببرم یه مهمونی که جاریمم اونجا باشه، بسکه خوشتیپو خوش پوشه این لامصب، یعنی از کوچکترین مهمونی بگیر تا بزرگترین جشنا و عروسیا قشنگ بلده کجا چی بپوشه و چیو با چی ست کنه این بیشلف. دید تو همیشه تو مهمونیا در بدر دنبال لباس مناسبم آخرم سرو وضعم داغونه لینک کانالشو داد خیر ببینه الهی!»

یکی از این تبلیغ‌ها، برای کشاندن مخاطب به کانالی که روش‌های بستن شال و روسری را آموزش می‌دهد از این عبارات استفاده می‌کند که شوهر، همواره از سلیقه و زیبایی و حجاب همسر در مقایسه با سایر زنان فامیل تعریف می‌کند.

حضور پر تعداد اعضایی که به این کانال‌ها رجوع می‌کنند و مطالب آنها را سرمشق زندگی خود قرار می‌دهند، در عین اینکه نگرانی از ترویج کلیشه‌های جنسی را افزایش می‌دهد، یک وجه سیاسی و فرهنگی هم دارد. در حالی که بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده از طلاق، زندگی‌های خانوادگی در ایران با بحران روبه‌رو هستند و فقر، مشکلات اقتصادی و بیکاری، بسیاری از اقشار جامعه را تحت فشار قرار داده است، و در شرایطی که به دلیل رواج بیماری‌های روانی مانند وسواس، شک و تردید و قرهنگ غیرت، خشونت خانگی بر رفتار مردان جامعه حاکم است، چنین محتواهایی در حالی که اینکه زنان را به موجوداتی منفعل، قانع و همیشه مقصر تبدیل می‌کنند، بار ایجاد تغییرات مثبت را تنها به دوش آنها می‌اندازند و آنها را به تقلید از تصویر مطلوب حکومت از زنان خوب و فرمانبر و پارسا وا می‌دارند. زنانی که به جای آشنایی با حقوق انسانی خود، باید تمام اوقات روز را صرف نظافت و خانه‌داری و آشپزی و کسب رضایت شوهر ولو با خشونت و بی‌مهری و چه بسا تحمل مشکلات بنیادین‌تر کنند.