تولد ماهانه ۱۰۰ کودک «بی‌هویت» در تهران: اتباع خارجی شناسنامه نمی‌گیرند

استاندار تهران گفته که ماهانه ۱۰۰ کودک «بی‌هویت» در تهران متولد می‌شوند. این موضوع در نخستین کارگروه تخصصی زنان و خانواده با محوریت ساماندهی کودکان بی‌هویت در بدو تولد اعلام شده است.

بر اساس گزارشی که روزنامه قانون منتشر کرده، محمد حسین مقیمی، استاندار تهران در  جلسه‌ای درباره ساماندهی «کودکان بی‌هویت» در بدو تولد گفته است که در بعضی موارد مادرانی که وضع حمل می‌کنند نيز شناسنامه یا کارت ملی ندارند و شناسنامه نوزاد بدون نام مادر صادر می‌شود.

نماینده سازمان ثبت احوال هم گفته است: «هیچ محدودیتی برای صدور شناسنامه برای اطفال بدون هویت معرفی شده توسط بهزیستی وجود ندارد اما چون برخی از این کودکان اتباع خارجی هستند، نمی‌توان برای آن‌ها شناسنامه صادر کرد.»

بر اساس بخشنامه‌ای که به بیمارستان‌ها ابلاغ شده، بیمارستان‌ها موظفند کودکانی را که پدر ندارند یا مادران‌شان اوراق هویتی ندارند به بهزیستی بسپارند.

با وجود این، به نوزادانی که پدر و مادرشان مشخص نباشد یا سند ازدواج نداشته باشند به هیچ عنوان گواهی ولادت یا شناسنامه داده نمی‌شود.

رضا شفاخواه، وکیل پایه یک دادگستری که کار پیگیری حقوقی پرونده‌های کودکان بدون شناسنامه را در جمعیت امام علی که یک موسسه خیریه است انجام می‌دهد، در گفت‌وگو با روزنامه «قانون» از عدم صدور گواهی ولادت برای نوزادانی که پدر ندارند در بیمارستان‌های تهران خبر داده است.

او گفته: «در قانون ثبت احوال ماده‌ای با نام ۱۵ وجود دارد که در واقع تبصره است. این تبصره تعیین می‌کند بچه‌هایی که پدر و مادرشان معلوم نیست، یا مادر معلوم است و پدر معلوم نیست، یا ازدواج پدر و مادرشان ثبت نشده است و به صورت غیرشرعی به دنیا آمده‌اند، می‌توانند شناسنامه داشته باشند. یعنی مادر می‌تواند برای این بچه‌ها شناسنامه بگیرد. اما شورای عالی امنیت مانع این کار می‌شود.»

به گفته این وکیل دادگستری، استدلال شورای عالی امنیت ملی این است که پدر اغلب این بچه‌ها افغان است و چون بر اساس قانون تابعیت از پدر منتقل می‌شود و تابعیت آن کودک افغان است و نباید در ایران به او شناسنامه داده شود. بنابر این به مادر این بچه ها شناسنامه داده نمی‌شود.

با این حال بیمارستان‌ها موظفند به بچه‌هایی که پدر و مادرشان، اتباع خارجی هستند، گواهی ولادت بدهند تا این کودکان بتوانند در سال‌های آینده با این گواهینامه برای خودشان شناسنامه بگیرند. اما این امکان هم فراهم نیست چون بیمارستان‌ها به اتباع خارجی گواهی ولادت نمی‌دهند.

سه سال قبل، فاطمه دانشور از تولد ۱۵۰ نوزاد معتاد در مدت هشت ماه در پنج بیمارستان‌ تهران خبر داده بود. به دنبال آ‌ن، وزارت بهداشت قول پیگیری موضوع را داد و بر اساس بخشنامه این وزارتخانه مقرر شد نوزادانی که از مادر معتاد به دنیا آمده‌اند، مدتی در بیمارستان نگهداری شوند تا سم مواد از بدن‌شان خارج شود و بعد به بهزیستی تحویل داده شوند.

اما فاطمه دانشور می‌گوید که چنین نوزادانی همچنان در معرض خطر بی‌هویت ماندن هستند. او گفته است: «تعدادی از مادران هم به خیریه‌ها هدایت می‌شوند تا در آنجا در کنار خدمات تنظیم خانواده‌، اوراق هویتی‌شان را پیدا کنند یا اگر نیازی به تهیه این اوراق دارند، اقدام کنند و بعد از آن نوزادشان را از بهزیستی تحویل بگیرند. به اين صورت خطر فروش و اجاره دادن نوزادان نيز از بین می‌رود.»

با این حال به نظر می‌رسد یا بسیاری از بیمارستان‌ها ابلاغیه را اجرا نمی‌کنند یا بهزیستی در تحویل گرفتن کودک تعلل می‌کند تا جایی که کادر بیمارستان از نگهداری آن کودک سر باز می‌زنند.

گزارش‌ها از خرید و فروش نوزادان در مقابل بیمارستان‌های تهران با قیمت بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بیشتر از دو سال قبل حکایت دارد. آن زمان گفته شد که این نوزادان اغلب از مادران معتاد متولد می‌شوند و چون مادران‌شان در دوران بارداری تغذیه مناسب ندارند و در بعضی موارد به ایدز یا هپاتیت مبتلا هستند، این کودکان‌ عمر زیادی ندارند و با قیمت‌های پایین فروخته می شوند.

گزارش‌ها همچنین حاکی از این است که زنان کارتن خواب و متکدی حاشیه تهران برای درآمدزایی باردار می‌شوند تا نوزادان‌شان را بفروشند. خریداران این نوزادان هم اغلب کارتن خواب یا متکدی هستند و برای درآمدزایی و به کارگرفتن آنها در خیابان‌ها آن‌ها را می‌خرند.