روایتی شخصی از مشکلات هم‌جنسگرایان در افغانستان
<p>شهزاده سمرقندی - درود بر شما دوستان زمانه. باز آدینه شب است و نوبت به برنامه‏ی "با همسایگان" رسیده است. مهمان برنامه‏ی امروز ما، جوان هم‏جنسگرای افغان مقیم کانادا است که به تازگی تجربه‏های خود را به شکل یک کتاب، در اینترنت منتشر کرده است.</p> <!--break--> <p><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20120127_Hamsaygan_Bazgashte_Ganj_Amoodarya_Shahzadeh.mp3"><img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon_14.jpg" /></a><br /> حمیدالله حمیدی راه درازی را طی کرده تا خود را به کانادا برساند. او مدتی در پاکستان و بعد در ترکیه به‏سر برده است. وی وقتی افغانستان را ترک می‌‏کند، مدتی در پاکستان منتظر می‌‏ماند و بعد به ترکیه می‌‏کوچد و از آنجا به کانادا پناه می‌‏برد.</p> <p> </p> <p>حمیدا‏الله می‌‏گوید حالا که دشواری‏‌ها پشت سر گذاشته شده‏اند، می‌‏خواهد به عنوان یک هم‏جنسگرای افغانی برای اولین‏بار آشکارا از حقوق خود و همین‏طور از هم‏جنس‏گرایان دیگر دفاع کند و این تابوی سنگین را در جامعه‏ی خود که میهن‏ باشد، بشکند. وی فعالیت خود را با نوشتن کتابی با عنوان «آن‏سوی وحشت» شروع کرده است.</p> <p> </p> <p><a href="http://www.kabulnath.de/Salae_Panchoum/Shoumare_112/aansoje%20washat-hamid%20Nilofar-2.html">[دانلود کتاب "آنسوی وحشت" نوشته حمیدالله حمید]</a></p> <p> </p> <p>حمید‏الله حمید می‌‏گوید که در جامعه‏ی افغانستان امروزی حتی به زبان آوردن نام دگرباش کافی است که در جامعه دچار مشکلات زیادی شوید. او به رادیو زمانه گفت:</p> <p> </p> <p><strong>حمید‏الله حمید </strong>- حتی نامی که برای دگرباش در جامعه‏ی افغانستان وجود دارد، یک کلمه‏ی غیر اخلاقی است و دشنام به شمار می‌‏آید. کسی که این حرف را بزند، پیش دیگران احساس خفت می‌‏کند. حتی به زبان آوردن خود این کلمه؛ حالا شما فکر کنید!</p> <p> </p> <p>تا قبل از این‏که من این کتاب را بنویسم، اصلاً در جامعه‏ی افغانستان چنین آگاهی‏ای وجود نداشت که چنین انسان‏هایی ممکن است وجود داشته باشند، انسان‏هایی که به هم‏جنس‏شان گرایش دارند. عنوانی که در افغانستان برای هم‏جنسگرایان به‏کار می‌‏برند، ناتوانی جنسی به حساب می‌‏آید. در جامعه‏ی افغانستان هم‏جنسگرایان را به نام «ایزک» می‌‏شناسند. ولی منظور از ایزک کسی نیست که به هم‏جنس خودش گرایش دارد، کسی است که خواص ظاهری جنس مخالف را دارد. مثلاً پسرانی هستند که خواص ظاهری دختر‌ها را دارند و یا دخترانی هستند که خواص ظاهری پسرانه دارد، اما از اینکه به هم‏جنس‏شان گرایش دارند، آگاه نیستند. فقط همین‏که خواص جنس مخالف را دارند و استعداد ازدواج با جنس مخالف را ندارد، خود مشکل بزرگی است. در حال حاضر این‏که کسی بگوید به هم‏جنس‏اش‏ گرایش دارد، فکر می‌‏کنم خیلی سنگین‏‌تر از آن باشد که در موردش حرف بزند.</p> <p> </p> <p>من در جامعه‏ی افغانستان فقط یک نفر را دیدم که با عکس مستعار و عکس دیگری، در این زمینه فعالیت می‌‏کند و وبلاگی به راه انداخته است. کسانی هم هستند که فعالیت فرهنگی ندارند، فقط به عنوان این‏که احساس می‌‏کنند دگرباش هستند، از عکس‏‌ها و نام‏های دروغی استفاده می‌‏کنند و در فیس‏بوک در این‏باره صحبت می‌‏کنند و با هم ارتباط می‌‏گیرند.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />شما در فیس‏بوک دوستان زیادی دارید. برخورد آن‏‌ها با شما چگونه است؟</p> <p> </p> <p>آن‏هایی که هنوز در صفحه‏ام هستند، برخوردشان خوب است، چون مرا از صفحه‏ی فیس‏بوک‏شان حذف نکرده‏ا‏ند. اما تعداد دیگری که به این موضوع حساسیت داشتند، وقتی متوجه شدند که من هم‏جنس‏گرا هستم، حذفم کردند. تعدادی بدون این‏که به خودم چیزی بگویند و یا خبرم کنند، مرا حذف کردند و تعداد دیگری بعد از دادن یک دشنام یا نصحیت حذفم کردند.</p> <p> </p> <p>تعداد کسانی که مرا حذف کردند خیلی زیاد بود و به بیش از چندصد نفر می‌‏رسد. چون قبلاً تعداد دوستان من در فیس‏بوک زیاد بودند، اما خیلی کاهش پیدا کرد.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />شما زمانی که صفحه‏ی فیس‏بوک‏تان را باز کرده بودید، اعلام نکرده بودید که دگرباش هستید؟</p> <p> </p> <p>اعلام کرده بودم. اما خیلی‏‌ها بودند که نمی‌‏دانستند من کی هستم. یا آن‏‌ها مرا اد کرده بودند یا من آن‏‌ها را اد کرده بودم، بدون این‏که مرا بشناسند. اما وقتی مرا شناختند، نوشته‏هایم را خواندند و یا عکسم را دیدند که با دیگران متفاوت است، حذفم کردند.</p> <p> </p> <blockquote> <p> <img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/hamshah02.jpg" /></p> </blockquote> <p>حمید‏الله حمید همین حالا نیز برای آشکاربیانی و تابوشکنی خود، قربانی‏های زیادی می‌‏کند. از از دست دادن دوستان روی فیس‏بوک گرفته تا محدود شدن روابط با خانواده و همین‏طور احساس دست‏کوتاهی در شکستن این تابوی سنگین و کمک به هم‏جنس‏گرایان دگر که در عین حال در داخل افغانستان با شکنجه‏‌ها و مشکلات روانی زیادی روبرو هستند. حمید‏الله حمید می‌‏گوید:</p> <p> </p> <p>من ابتدا که این کار را شروع کردم، با این هدف بود که از حقوق خودم دفاع کنم و چون در آنجا مشکل داشتم، می‌‏خواستم خودم را نجات بدهم. بعدش که خودم را تا حدودی نجات دادم، خواستم مشکلاتی را که تجربه کرده‏ام، کسان دیگری که در افغانستان هستند، آن‏‌ها را تجربه نکنند. به همین خاطر به این فکر افتادم تا جایی که می‌‏توانم، کاری کنم که راه برای آنان باز بشود و مشکلات از سر راه‌شان برداشته شود. فعالیتم در این راه و دفاع از حقوق تمام هم‏جنس‏گرا‌ها را زمانی شروع کردم که وارد کانادا شدم؛ یعنی چهار سال پیش.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />چرا لازم بود که از خودتان محافظت کنید؟ می‌‏خواستید آشکارا در جامعه به عنوان دگرباش زندگی کنید و یا مشکل دیگری داشتید؟</p> <p> </p> <p>در افغانستان متأسفانه حتی این‏‏که آدم آشکار به عنوان دگرباش زندگی نکند، خود مشکلی است. دگرباشان اکثراً استعداد ازدواج با جنس مخالف را ندارند و جامعه‏ی افغانستان آن‏چنان سنتی است که حتی ازدواج نکردن هم عیب دانسته می‌‏شود و افرادی که نمی‌‏توانند تا سنین کمی بالا‌تر ازدواج نمی‌‏کنند، آهسته آهسته مورد تمسخر و تحقیر مردم قرار می‌‏گیرند. اگر مردم بدانند که این افراد مشکل ازدواج دارند و نمی‌‏توانند ازدواج کنند، آن‏‌ها را همیشه مسخره می‌‏کنند، تحقیر می‌‏کنند و طعنه می‌‏زنند. از طرف دیگر، این‏که آدم احساسی داشته باشد، حرفی‏ داشته باشد و نتواند آن احساسش را به هیچ‏کس بگوید، خود زجر بزرگ دیگری است. وقتی آدم حرفی دارد، بالاخره باید هم‏رازی داشته باشد که بتواند حرف خود را با او بگوید.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />شما چند سال‏تان بود که متوجه شدید دگرباش هستید؟</p> <p> </p> <p>آن وقت‏‌ها من اصلاً نمی‌‏دانستم که چنین چیزی وجود دارد. در سن ۱۴-۱۵ سالگی بودم که احساس می‌‏کردم به هم‏جنسم گرایش دارم. البته قبل از آن‏هم، گرایش به هم‏جنس را از سنین خیلی کودکی هم داشتم و حتی از سنین ۹-۱۰ سالگی به یاد می‌‏آورم. اما در آن زمان فقط ظاهراً گرایش به هم‏جنس داشتم، یعنی به نظرم جذاب می‌‏رسیدند، ولی از لحاظ جنسی، فکر جنسی نمی‌‏کردم. دقیقاً در‌‌ همان سنین ۱۴-۱۵ سالگی بود که متوجه شدم از لحاظ جنسی به هم‏جنس گرایش دارم.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />شما کتابی با عنوان «آن سوی وحشت» هم در این زمینه نوشته‏اید که بسیاری از روشنفکران و چهره‏های برجسته‏ی افغانستان از آن دفاع کرده‏اند و نظرات‏شان را در این مورد نوشته‏اند. چه چیزی باعث شد که تصمیم گرفتید خاطرات‏تان را به شکل کتاب بنویسید؟</p> <p> </p> <p>من قبلاً اصلاً در کار نویسندگی نبودم. می‌‏خواستم فعالیت را از جایی آغاز کنم که جامعه را از این موضوع آگاه کنم، اما هیچ راهی به فکرم نمی‌‏رسید. آن وقت‏‌ها به فکر تهیه‏ی برنامه‏های تلویزیونی بودم. اما این راهی بود که آغاز آن از صفر و بدون زمینه خیلی سخت بود. <br /> </p> <p>چون خودم در کار نویسندگی نبودم، نوشتن به فکرم نمی‌‏رسید. در ترکیه دوستی داشتم که اهل سودان بود. وقتی قرار شد از ترکیه به کانادا بیایم، به من توصیه کرد که وقتی به کانادا رسیدم، خاطراتم را بنویسم. این بود که فکر کردم این می‌‏تواند راهی باشد که من از طریق خاطره‏نویسی جامعه را نسبت به این موضوع آگاه کنم. این بود که فعالیتم را با خاطره‏نویسی آغاز کردم.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />این کتاب در داخل افغانستان هم خوانده شده است؟</p> <p> </p> <p>اکثراً کسانی که این کتاب را مطالعه کرده‏اند، از طریق آن‏لاین بوده است. نسخه‏ی چاپی‏اش زیاد به دست مردم نرسیده است. من از ابتدا هم که این کتاب را نوشتم، منظورم روشن‏گری در جامعه بود و به همین خاطر انتظاری از فروش این کتاب نداشتم؛ مخصوصاً در جامعه‏ی افغانستان که فرهنگ کتاب‏خوانی زیاد نیست و وضعیت اقتصادی مردم هم آن‏چنان خوب نیست که مردم بتوانند کتابی را که به فروش می‌‏رسد، تهیه کنند. به همین علت می‌‏خواستم این کتاب مجانی در اختیار مردم قرار بگیرد و تا بیشترین حد امکان بتوانند به آن دسترسی پیدا کنند. این بود که کتاب را آن‏لاین، هم به شکل فایل پی‏دی‏اف و هم روی وبلاگم پخش کردم. اکثراً در افغانستان از همین طریق به این کتاب دسترسی پیدا کرده‏اند. ولی فکر می‌‏کنم اگر این کتاب به شکل نسخه‏ی چاپی در افغانستان پخش بشود، شاید ممنوع بشود.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />با خانواده‏ی خودتان در تماس هستید؟ افرادی در خانواده‏ی شما هستند که از شما به عنوان یک دگرباش پشتیبانی کنند و این گرایش شما را بپذیرند؟</p> <p> </p> <p>خوشبختانه خانواده‏ی ما با این موضوع مشکل زیادی نداشتند. از این لحاظ که خودم را بپذیرند، مشکل زیادی وجود نداشت. حتی زمانی که ترکیه بودم، این موضوع را برای‏شان گفته بودم و آن‏‌ها با وجود این‏که می‌‏دانستند من دگرباش هستم، حمایتم می‌‏کردند، کمکم می‌‏کردند و برایم پول می‌‏فرستادند.</p> <p>زمانی که از ترکیه به کانادا آمدم، از من خواستند این موضوع را به کس دیگری نگویم و گفتند چون جامعه‏ی افغانستان یک جامعه‏ی سنتی است، اگر این موضوع به گوش دیگران برسد، به خانواده‏ات طعنه می‌‏زنند و یک نام بد برای خانواده به حساب می‌‏آید. به همین خاطر، مخالف علنی کردن مسئله بودند. زمانی که من نوشتن کتاب را شروع کردم، آن‏‌ها در جریان بودند و خیلی مخالفت کردند که نباید کتاب را بنویسی و نظرشان این بود که با نوشتن این کتاب، همه چیز افشا می‌‏شود و همه متوجه می‌‏شوند که از خانواده‏ی ما یک نفر دگرباش است و باعث بدنامی خانواده‏مان می‌‏شود.</p> <p>الان هم فقط به خاطر نوشتن این کتاب، با خانواده‏ام مشکل دارم، اما در ارتباط با پذیرفته شدن خودم، مشکلی نداشتم.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />با توجه به این‏که تمام مشکل‏‌ها، تمام نگرانی‏‌ها و تمام برخوردهای بد و زننده پشت سر مانده و شما دیگر نه در پاکستان هستید و نه در ترکیه یا افغانستان، می‌‏توانید بگویید که به عنوان یک جوان افغان احساس خوشبختی می‌‏کنید و فکر می‌‏کنید به مقصد‏تان رسیده‏اید؟</p> <p> </p> <p>بله این احساس را دارم. چون من اصلاً فکر نمی‌‏کردم بتوانم از مشکلاتی که وجود داشت، بیرون بیایم. نظر به این‏که الان آن مشکلات از سر راهم برداشته شده‏اند و از آن مشکلات عبور کرده‏ام، احساس می‌‏کنم که خوشبخت هستم.</p> <p> </p> <p><img align="bottom" alt="" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/Communicate-icon.png" />برای دگرباشان دیگری که الان در افغانستان هستند و احتمالاً صدای شما را می‌‏شنوند، چه پیشنهاد و یا توصیه‏ای دارید؟</p> <p> </p> <p>پیشنهاد من به آن‏‌ها این است که از لحاظ روانی خود را تنها احساس نکنند. هر مشکلی که دارند، بدانند که این مشکل، فقط مشکل آن‏‌ها نیست، هزاران نفر در همین جامعه و شهری که زندگی می‌‏کنند، وجود دارند که مانند آن‏‌ها هستند و همین مشکلات را تحمل می‌‏کنند. حرف من با آنان فقط این است که خودشان را تنها احساس نکنند. احساس تنهایی آدم را زجر می‌‏دهد و به شکلی تلاش‏شان باید این باشد که آهسته آهسته خودشان را مطرح کنند و این موضوع را در جامعه معرفی کنند تا به‏تدریج پذیرفته شوند؛ با وجود این‏که مشکلات زیاد است. اما در حال حاضر، بهترین کاری که می‌‏توانند انجام بدهند، همین است که خودشان را تنها احساس نکنند.</p> <p> </p> <p>این بود برنامه‏ی امروز «با همسایگان» که اختصاص داشت به تابوهای سنگین جامعه‏ی افغانستان که حمید‏الله حمید با نوشتن کتاب «آن‏سوی وحشت» آن را شکسته و خود را در معرض دید و گاهی هم تحقیر مردم خودم گذاشته است.</p> <p> </p> <p>این تابو در بین تاجیکان نیز سنگین است و همین‏طور در جامعه‏ی امروزی ایران نیز با محدودیت‏های سنگین اخلاقی و هم‏چنین قانونی روبرو است. شاید هم‏جنسگرایان هنوز راه درازی را باید طی کنند تا در جامعه‏ی ما فارسی‏زبانان نیز بتوانند راحت و مثل بقیه روان زندگی کنند.</p> <p>در آخر می‌‏خواهم به این نکته اشاره کنم که هم‏‏جنسگرایی یا دگرباشی، در ادبیات کلاسیک فارسی نیز فراوان به‏چشم می‌‏خورد. اما در دوران شوروی، ما تاجیکان شانس آن را نداشتیم که متن اصلی آن را بخوانیم و خود قضاوت کنیم.</p> <p> </p> <p>متن‏های سانسورشده و کوتاه‏شده و در واقع حذف شدن هم‏جنسگرایی از تاریخ فارسی‏زبانان، الان مشکل هم‏جنس‏گرایان را ده‏ برابر کرده است. شاید در یکی از راه‏های فعالیت و دفاع از حقوق هم‏جنس‏گرایان باید به گذشته برگشت و ادبیات کلاسیک فارسی را بازخوانی کرد و بدون سانسور و بدون حذف کردن پاره‏های آن، در اختیار خوانندگان امروزی گذاشت که خود قضاوت کنند که نیاکان ما با هم‏جنسگرایان جامعه‏ی خود چگونه رفتار داشتند.</p> <p> </p> <p>هم‏چنین دانستن این‏که در گذشته و در دوران رودکی، حافظ و بیدل نیز هم‏جنسگرایان بوده‏اند، شاید به ما کمک کند که هم‏جنسگرایان اطراف خود را درست درک کنیم و حق و حقوق آن‏‌ها را نیز رعایت کنیم.<br /> </p> <p>ایمیل گزارشگر<br /> shahzoda@radiozamaneh.com<br /> </p> <p>در همین زمینه:<br /> <a href="#http://radiozamaneh.com/taxonomy/term/2147"> ::برنامه‌های رادیویی شهزاده سمرقندی در رادیو زمانه::</a></p> <p><a href="http://www.facebook.com/hmdllhhmd?sk=%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%81%D9%88">::فیسبوک حمیدالله حمید::</a></p> <p><a href="http://www.kabulnath.de/Salae_Panchoum/Shoumare_112/aansoje%20washat-hamid%20Nilofar-2.html">::دانلود کتاب "آنسوی وحشت" نوشته حمیدالله حمید::</a></p>
شهزاده سمرقندی - درود بر شما دوستان زمانه. باز آدینه شب است و نوبت به برنامهی "با همسایگان" رسیده است. مهمان برنامهی امروز ما، جوان همجنسگرای افغان مقیم کانادا است که به تازگی تجربههای خود را به شکل یک کتاب، در اینترنت منتشر کرده است.
حمیدالله حمیدی راه درازی را طی کرده تا خود را به کانادا برساند. او مدتی در پاکستان و بعد در ترکیه بهسر برده است. وی وقتی افغانستان را ترک میکند، مدتی در پاکستان منتظر میماند و بعد به ترکیه میکوچد و از آنجا به کانادا پناه میبرد.
حمیداالله میگوید حالا که دشواریها پشت سر گذاشته شدهاند، میخواهد به عنوان یک همجنسگرای افغانی برای اولینبار آشکارا از حقوق خود و همینطور از هم‌جنسگرایان دیگر دفاع کند و این تابوی سنگین را در جامعهی خود که میهن باشد، بشکند. وی فعالیت خود را با نوشتن کتابی با عنوان «آنسوی وحشت» شروع کرده است.
حمیدالله حمید میگوید که در جامعهی افغانستان امروزی حتی به زبان آوردن نام دگرباش کافی است که در جامعه دچار مشکلات زیادی شوید. او به رادیو زمانه گفت:
حمیدالله حمید - حتی نامی که برای دگرباش در جامعهی افغانستان وجود دارد، یک کلمهی غیر اخلاقی است و دشنام به شمار میآید. کسی که این حرف را بزند، پیش دیگران احساس خفت میکند. حتی به زبان آوردن خود این کلمه؛ حالا شما فکر کنید!
تا قبل از اینکه من این کتاب را بنویسم، اصلاً در جامعهی افغانستان چنین آگاهیای وجود نداشت که چنین انسانهایی ممکن است وجود داشته باشند، انسانهایی که به همجنسشان گرایش دارند. عنوانی که در افغانستان برای هم‌جنسگرایان بهکار میبرند، ناتوانی جنسی به حساب میآید. در جامعهی افغانستان هم‌جنسگرایان را به نام «ایزک» میشناسند. ولی منظور از ایزک کسی نیست که به همجنس خودش گرایش دارد، کسی است که خواص ظاهری جنس مخالف را دارد. مثلاً پسرانی هستند که خواص ظاهری دختر‌ها را دارند و یا دخترانی هستند که خواص ظاهری پسرانه دارد، اما از اینکه به همجنسشان گرایش دارند، آگاه نیستند. فقط همینکه خواص جنس مخالف را دارند و استعداد ازدواج با جنس مخالف را ندارد، خود مشکل بزرگی است. در حال حاضر اینکه کسی بگوید به همجنساش گرایش دارد، فکر میکنم خیلی سنگینتر از آن باشد که در موردش حرف بزند.
من در جامعهی افغانستان فقط یک نفر را دیدم که با عکس مستعار و عکس دیگری، در این زمینه فعالیت میکند و وبلاگی به راه انداخته است. کسانی هم هستند که فعالیت فرهنگی ندارند، فقط به عنوان اینکه احساس میکنند دگرباش هستند، از عکسها و نامهای دروغی استفاده میکنند و در فیسبوک در اینباره صحبت میکنند و با هم ارتباط میگیرند.
شما در فیسبوک دوستان زیادی دارید. برخورد آنها با شما چگونه است؟
آنهایی که هنوز در صفحهام هستند، برخوردشان خوب است، چون مرا از صفحهی فیسبوکشان حذف نکردهاند. اما تعداد دیگری که به این موضوع حساسیت داشتند، وقتی متوجه شدند که من همجنسگرا هستم، حذفم کردند. تعدادی بدون اینکه به خودم چیزی بگویند و یا خبرم کنند، مرا حذف کردند و تعداد دیگری بعد از دادن یک دشنام یا نصحیت حذفم کردند.
تعداد کسانی که مرا حذف کردند خیلی زیاد بود و به بیش از چندصد نفر می‌رسد. چون قبلاً تعداد دوستان من در فیسبوک زیاد بودند، اما خیلی کاهش پیدا کرد.
شما زمانی که صفحهی فیسبوکتان را باز کرده بودید، اعلام نکرده بودید که دگرباش هستید؟
اعلام کرده بودم. اما خیلیها بودند که نمیدانستند من کی هستم. یا آنها مرا اد کرده بودند یا من آنها را اد کرده بودم، بدون اینکه مرا بشناسند. اما وقتی مرا شناختند، نوشتههایم را خواندند و یا عکسم را دیدند که با دیگران متفاوت است، حذفم کردند.
حمیدالله حمید همین حالا نیز برای آشکاربیانی و تابوشکنی خود، قربانیهای زیادی میکند. از از دست دادن دوستان روی فیسبوک گرفته تا محدود شدن روابط با خانواده و همینطور احساس دستکوتاهی در شکستن این تابوی سنگین و کمک به هم‌جنسگرایان دگر که در عین حال در داخل افغانستان با شکنجهها و مشکلات روانی زیادی روبرو هستند. حمیدالله حمید میگوید:
من ابتدا که این کار را شروع کردم، با این هدف بود که از حقوق خودم دفاع کنم و چون در آنجا مشکل داشتم، میخواستم خودم را نجات بدهم. بعدش که خودم را تا حدودی نجات دادم، خواستم مشکلاتی را که تجربه کردهام، کسان دیگری که در افغانستان هستند، آنها را تجربه نکنند. به همین خاطر به این فکر افتادم تا جایی که میتوانم، کاری کنم که راه برای آنان باز بشود و مشکلات از سر راه‌شان برداشته شود. فعالیتم در این راه و دفاع از حقوق تمام همجنسگراها را زمانی شروع کردم که وارد کانادا شدم؛ یعنی چهار سال پیش.
چرا لازم بود که از خودتان محافظت کنید؟ میخواستید آشکارا در جامعه به عنوان دگرباش زندگی کنید و یا مشکل دیگری داشتید؟
در افغانستان متأسفانه حتی اینکه آدم آشکار به عنوان دگرباش زندگی نکند، خود مشکلی است. دگرباشان اکثراً استعداد ازدواج با جنس مخالف را ندارند و جامعهی افغانستان آنچنان سنتی است که حتی ازدواج نکردن هم عیب دانسته میشود و افرادی که نمیتوانند تا سنین کمی بالا‌تر ازدواج نمیکنند، آهسته آهسته مورد تمسخر و تحقیر مردم قرار میگیرند. اگر مردم بدانند که این افراد مشکل ازدواج دارند و نمیتوانند ازدواج کنند، آنها را همیشه مسخره میکنند، تحقیر میکنند و طعنه میزنند. از طرف دیگر، اینکه آدم احساسی داشته باشد، حرفی داشته باشد و نتواند آن احساسش را به هیچکس بگوید، خود زجر بزرگ دیگری است. وقتی آدم حرفی دارد، بالاخره باید همرازی داشته باشد که بتواند حرف خود را با او بگوید.
شما چند سالتان بود که متوجه شدید دگرباش هستید؟
آن وقتها من اصلاً نمیدانستم که چنین چیزی وجود دارد. در سن ۱۴-۱۵ سالگی بودم که احساس میکردم به همجنسم گرایش دارم. البته قبل از آنهم، گرایش به همجنس را از سنین خیلی کودکی هم داشتم و حتی از سنین ۹-۱۰ سالگی به یاد میآورم. اما در آن زمان فقط ظاهراً گرایش به همجنس داشتم، یعنی به نظرم جذاب میرسیدند، ولی از لحاظ جنسی، فکر جنسی نمیکردم. دقیقاً در همان سنین ۱۴-۱۵ سالگی بود که متوجه شدم از لحاظ جنسی به همجنس گرایش دارم.
شما کتابی با عنوان «آن سوی وحشت» هم در این زمینه نوشتهاید که بسیاری از روشنفکران و چهرههای برجستهی افغانستان از آن دفاع کردهاند و نظراتشان را در این مورد نوشتهاند. چه چیزی باعث شد که تصمیم گرفتید خاطراتتان را به شکل کتاب بنویسید؟
من قبلاً اصلاً در کار نویسندگی نبودم. میخواستم فعالیت را از جایی آغاز کنم که جامعه را از این موضوع آگاه کنم، اما هیچ راهی به فکرم نمیرسید. آن وقتها به فکر تهیهی برنامه‌های تلویزیونی بودم. اما این راهی بود که آغاز آن از صفر و بدون زمینه خیلی سخت بود.
چون خودم در کار نویسندگی نبودم، نوشتن به فکرم نمیرسید. در ترکیه دوستی داشتم که اهل سودان بود. وقتی قرار شد از ترکیه به کانادا بیایم، به من توصیه کرد که وقتی به کانادا رسیدم، خاطراتم را بنویسم. این بود که فکر کردم این میتواند راهی باشد که من از طریق خاطرهنویسی جامعه را نسبت به این موضوع آگاه کنم. این بود که فعالیتم را با خاطرهنویسی آغاز کردم.
این کتاب در داخل افغانستان هم خوانده شده است؟
اکثراً کسانی که این کتاب را مطالعه کردهاند، از طریق آنلاین بوده است. نسخهی چاپیاش زیاد به دست مردم نرسیده است. من از ابتدا هم که این کتاب را نوشتم، منظورم روشنگری در جامعه بود و به همین خاطر انتظاری از فروش این کتاب نداشتم؛ مخصوصاً در جامعهی افغانستان که فرهنگ کتابخوانی زیاد نیست و وضعیت اقتصادی مردم هم آنچنان خوب نیست که مردم بتوانند کتابی را که به فروش می‌رسد، تهیه کنند. به همین علت میخواستم این کتاب مجانی در اختیار مردم قرار بگیرد و تا بیشترین حد امکان بتوانند به آن دسترسی پیدا کنند. این بود که کتاب را آنلاین، هم به شکل فایل پیدیاف و هم روی وبلاگم پخش کردم. اکثراً در افغانستان از همین طریق به این کتاب دسترسی پیدا کردهاند. ولی فکر میکنم اگر این کتاب به شکل نسخهی چاپی در افغانستان پخش بشود، شاید ممنوع بشود.
با خانوادهی خودتان در تماس هستید؟ افرادی در خانوادهی شما هستند که از شما به عنوان یک دگرباش پشتیبانی کنند و این گرایش شما را بپذیرند؟
خوشبختانه خانوادهی ما با این موضوع مشکل زیادی نداشتند. از این لحاظ که خودم را بپذیرند، مشکل زیادی وجود نداشت. حتی زمانی که ترکیه بودم، این موضوع را برایشان گفته بودم و آنها با وجود اینکه میدانستند من دگرباش هستم، حمایتم میکردند، کمکم میکردند و برایم پول میفرستادند.
زمانی که از ترکیه به کانادا آمدم، از من خواستند این موضوع را به کس دیگری نگویم و گفتند چون جامعهی افغانستان یک جامعهی سنتی است، اگر این موضوع به گوش دیگران برسد، به خانوادهات طعنه میزنند و یک نام بد برای خانواده به حساب میآید. به همین خاطر، مخالف علنی کردن مسئله بودند. زمانی که من نوشتن کتاب را شروع کردم، آنها در جریان بودند و خیلی مخالفت کردند که نباید کتاب را بنویسی و نظرشان این بود که با نوشتن این کتاب، همه چیز افشا میشود و همه متوجه میشوند که از خانوادهی ما یک نفر دگرباش است و باعث بدنامی خانوادهمان میشود.
الان هم فقط به خاطر نوشتن این کتاب، با خانوادهام مشکل دارم، اما در ارتباط با پذیرفته شدن خودم، مشکلی نداشتم.
با توجه به اینکه تمام مشکلها، تمام نگرانیها و تمام برخوردهای بد و زننده پشت سر مانده و شما دیگر نه در پاکستان هستید و نه در ترکیه یا افغانستان، میتوانید بگویید که به عنوان یک جوان افغان احساس خوشبختی میکنید و فکر میکنید به مقصدتان رسیدهاید؟
بله این احساس را دارم. چون من اصلاً فکر نمیکردم بتوانم از مشکلاتی که وجود داشت، بیرون بیایم. نظر به اینکه الان آن مشکلات از سر راهم برداشته شدهاند و از آن مشکلات عبور کردهام، احساس میکنم که خوشبخت هستم.
برای دگرباشان دیگری که الان در افغانستان هستند و احتمالاً صدای شما را میشنوند، چه پیشنهاد و یا توصیهای دارید؟
پیشنهاد من به آنها این است که از لحاظ روانی خود را تنها احساس نکنند. هر مشکلی که دارند، بدانند که این مشکل، فقط مشکل آنها نیست، هزاران نفر در همین جامعه و شهری که زندگی میکنند، وجود دارند که مانند آنها هستند و همین مشکلات را تحمل میکنند. حرف من با آنان فقط این است که خودشان را تنها احساس نکنند. احساس تنهایی آدم را زجر میدهد و به شکلی تلاششان باید این باشد که آهسته آهسته خودشان را مطرح کنند و این موضوع را در جامعه معرفی کنند تا بهتدریج پذیرفته شوند؛ با وجود اینکه مشکلات زیاد است. اما در حال حاضر، بهترین کاری که میتوانند انجام بدهند، همین است که خودشان را تنها احساس نکنند.
این بود برنامهی امروز «با همسایگان» که اختصاص داشت به تابوهای سنگین جامعهی افغانستان که حمیدالله حمید با نوشتن کتاب «آنسوی وحشت» آن را شکسته و خود را در معرض دید و گاهی هم تحقیر مردم خودم گذاشته است.
این تابو در بین تاجیکان نیز سنگین است و همینطور در جامعهی امروزی ایران نیز با محدودیتهای سنگین اخلاقی و همچنین قانونی روبرو است. شاید هم‌جنسگرایان هنوز راه درازی را باید طی کنند تا در جامعهی ما فارسیزبانان نیز بتوانند راحت و مثل بقیه روان زندگی کنند.
در آخر میخواهم به این نکته اشاره کنم که همجنسگرایی یا دگرباشی، در ادبیات کلاسیک فارسی نیز فراوان بهچشم میخورد. اما در دوران شوروی، ما تاجیکان شانس آن را نداشتیم که متن اصلی آن را بخوانیم و خود قضاوت کنیم.
متنهای سانسورشده و کوتاهشده و در واقع حذف شدن همجنسگرایی از تاریخ فارسیزبانان، الان مشکل هم‌جنسگرایان را ده برابر کرده است. شاید در یکی از راه‌های فعالیت و دفاع از حقوق هم‌جنسگرایان باید به گذشته برگشت و ادبیات کلاسیک فارسی را بازخوانی کرد و بدون سانسور و بدون حذف کردن پارههای آن، در اختیار خوانندگان امروزی گذاشت که خود قضاوت کنند که نیاکان ما با هم‌جنسگرایان جامعهی خود چگونه رفتار داشتند.
همچنین دانستن اینکه در گذشته و در دوران رودکی، حافظ و بیدل نیز هم‌جنسگرایان بودهاند، شاید به ما کمک کند که هم‌جنسگرایان اطراف خود را درست درک کنیم و حق و حقوق آنها را نیز رعایت کنیم.
ایمیل گزارشگر
shahzoda@radiozamaneh.com
در همین زمینه:
::برنامه‌های رادیویی شهزاده سمرقندی در رادیو زمانه::
نظرها
حشمت مصلح
به نظر من که بدون شک بر اساس دین اسلام شکل گرفته همجنسگرایی و یا دگر باشی نا روا است و اگر علنی کسی به آن افتخار کند و یا آنرا خواسته باشد بقبولاند مجازات دارد و این روش زندگی غیر اخلاقی است. اما در باره ی اینکه آیا به علت دگرباش بودن این "آقای" حمید خانواده اش محکوم شود و یا بشرمد کدام دلیل اسلامی وجود ندارد. الله در قرآن می فرماید - ولا تزرو وازرة وزر اخرا- یعنی خداوند کسی را به گناه کسی دیگر نمی گیرد. و همه ی ما میدانیم که فرزند حضرت نوح کافر و گمراه بود و یا پدر حضرت ابراهیم کافر بود و یا کاکای حضرت محمد (ص) کافر بود و یا خانم حضرت صالح دگر باش بود و این هیچ شرمی نیست به این انبیاء. و اینکه خانواده "آقای" حمید او را کمک مالی می کردند هم قابل فهم است هر فامیل کوشش می کند که روابط و یا صله رحم را قطع نکند. دگر باش ها گناه کار هستند کافر عقیدتی نیستند. روش زندگی شان غیر قابل قبول است و عمل شان گناه است. و دیگر اینکه جای شک نیست که در جوامع بسته طفل ها در سن نو جوانی و فشار های هورمونی از ناحیه رشد جنسی سردرگم می شوند و اگر این سردرگمی از راه روابط جنسی با هم جنس شکل گرفت ، همان شکل گیری عادت می شود.
Shokoofe
<p>اقای حشمت مصلح خودت فهمیدی چی گفتی؟ تا زمانی که ادم نما هایی مانندشما در این جهان وجود دارند و دوست دارند شخصی ترین مسایل انسانها از بیراهه ای به نام دین وخدا به لجن بکشن افراد دگر باش وغیر دگر باش نمی توانند نفس راحتی یکشند.</p>
کاربر مهمان
آفرین به حمید.خیلی ها جرات کاری که تو کردی را ندارند. تو رسالت ات راانجام دادی. دمت گرم.برات آرزوی موفقیت دارم.
اسیریس
<p>جناب حشمت بسیار برای شما متاسفم که اینطور دیگران رو بر اساس افکار پوسیده خودتون قضاوت می کنید. چیزی که شما از اون به عنوان گناه نام می برید و بر اساس اون به دیگران برچسب گناهکار می زنید مربوط به عقاید شماست ( هرچند پوسیده و **** ولی مختارید که هر عقیده ای داشته باشید تا جایی که بر اساس افکارتون دیگران رو قضاوت نکنید) چه اینکه اونچه که گناه می نامید روش زندگی و منش بسیاری از انسانهای جهان هست. اشکال اسلام و مسلمانها بر خلاف ادیان دیگه اینه که سعی می کنند دیگران رو به زور وادار به پذیرش افکار خودشون بکنند. افکاری متعفن و پوسیده که بجز خرابی و نکبت و بدبختی از همون ابتدا تا به امروز دستاوردی برای بشریت نداشته. امیدوارم روزی برسه که ننگ اسلام و بقیه ادیان از دامن بشریت پاک بشه و جز در موزه های تاریخ اسمی از اونها برده نشه تا شاید خداوند رحمتش رو شامل حال همه ی انسانها بکنه</p>
کاربر مهمان
مصاحبه بسیار جالب و خواندنی بود. بعد از خواندن مطلب شما به سراغ کتاب ان سوی وحشت رفتم و با علاقه تمام و تاسف از فشاری که بر این قشر اجتماعی وجود دارد انرا به پایان بردم. امیدوارم نوشتن این کتاب قدمی باشد در فهم بیشتر شرایط افرادی همانند حمید.
کاربر مهمان
با سلام فایل صوتی این مصاحبه متعلق به مقاله قبلی یعنی "گنج آمودریا می باشد. لطفا ادرس فایل را را تصحیح کنید تا بتوانیم صدای اقای حمید را بشنویم متشکرم