دیپلماسی تهدید و مطالبه در وین: ایران چشم‌انتظار بسته پیشنهادی اروپاست

پارلمان اتحادیه اروپا یک روز پس از سفر هیأت بلندپایه ایرانی به سوئیس و اتریش از همکاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا با ایران حمایت کرده اما وزارت خارجه ایران می‌گوید که همچنان در انتظار بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا برای حفظ توافق هسته‌ای است. رئیس‌جمهوری ایران روز پیش از آن در وین هم زبان به تهدید گشوده بود و هم از تلاش برای حفظ توافق هسته‌ای سخن گفت.

همه تهدیدهای روحانی

حسن روحانی چهارشنبه ۱۳ تیر / چهارم ژوئیه با یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کرد. او در این دیدار تهدید کرد که ایران می‌تواند سطح همکاری‌ها با آژانس را کاهش دهد:

«فعالیت‌های هسته ای ایران همواره صلح آمیز بوده و هست، اما این تهران است که درباره سطح همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی تصمیم می گیرد و مسئولیت تغییر وضعیت و سطح همکاری ایران با آژانس بر عهده کسانی خواهد بود که وضعیت جدید را بوجود آورده اند.»

او بار دیگر تأکید کرد که سرنوشت «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) به برآورده‌شدن تعهدات طرفین آن و منتفع‌شدن ایران بستگی دارد و از طرفین دیگر خواست در برابر اقدام ایالات متحده برای خروج از توافق بایستند. موضعی که در نشست‌های پیشین در وین نیز تکرار کرد.

یوکیا آمانو در این دیدار برجام را «دستاورد بزرگ فنی و دیپلماتیک» خواند و از خویشتنداری ایران در واکنش به خروج ایالات متحده از آن قدردانی کرد. او بار دیگر موضع رسمی آژانس در مورد پیروی تهران از برجام را تکرار کرد.

اما کاهش همکاری با آژانس تنها تهدید روحانی نبود. پیش از این دیدار، رئیس‌جمهوری ایران در رأس هیأت مذاکره‌کننده با هیأتی بلندپایه از دولت اتریش به ریاست زباستیان کورتس، صدراعظم آن کشور دیدار کرد. او با انتقاد از تلاش ایالات متحده برای تحمیل تحریم‌های نفتی علیه ایران گفت:

«اینکه آمریکایی ها مدعی شده اند، صادرات نفت ایران را به صفر می رسانند، بی فکر سخن گفته اند و نشان می دهد به عواقب آن فکر نکرده اند. ملت ایران همواره نشان داده که در برابر تهدید منافع ملی خود بسیار محکم ایستادگی خواهد کرد.»

او شب پیش از آن نیز در جمع شماری از ایرانیان مقیم اتریش این تهدید را تکرار کرده بود که رساندن صادرات نفت ایران به صفر به معنای رساندن صادرات نفت منطقه به صفر است. اشاره‌ای تلویحی به کنترل ایران بر تنگه هرمز، محل عبور بسیاری از نفتکش‌هایی که نفت خاورمیانه را به دیگر نقاط جهان می‌رسانند.

دونالد ترامپ،‌ رئیس‌جمهوری ایالات متحده حدود دو ماه پیش دستور خروج از برجام و بازگرداندن تحریم‌ها، از جمله تحریم‌های نفتی علیه ایران را صادر کرد. مقام‌های آمریکایی می‌گویند که قصد دارند صادرات نفت ایران را به صفر برسانند. کاخ سفید شنبه اعلام کرد که سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان با افزایش تولید نفت پس از گفتگوی تلفنی با ترامپ موافقت کرده است.

روحانی در دیدار با کورتس خواهان حفظ مبادلات تجاری با اتریش همچون ۲۰۱۷ و افزایش روابط بخش‌های خصوصی دو کشور شد و گفت این موضوع به «تلاش‌های» وین و تهران بستگی دارد. ایران و اتریش سال گذشته میلادی ۴۵۰ میلیون یورو مبادلات تجاری داشتند.

صدراعظم اتریش در این دیدار نسبت به افزایش روابط دوجانبه ابراز امیدواری کرد و گفت که وین به حفظ برجام متعهد است. اتریش به ایران وعده داده که در زمینه مدیریت منابع آب، یکی از مهم‌ترین مسائل امنیتی ایران در ماه‌های اخیر به همکاری بپردازد.

اتریش و ایران تفاهمنامه‌ انرژی دو طرف را نیز تمدید کردند. این توافق در زمینه همکاری‌های نفتی، آموزشی و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر است.

دخالت‌های ایران در منطقه

کورتس در دیدار با روحانی به موضوع مداخله ایران در کشورهای منطقه اشاره کرد و گفت که وضعیت مردم سوریه «عمیقاً نگران‌کننده» است.

رئیس‌جمهوری ایران به دفاع از سیاست تهران در سوریه و یمن پرداخت و مسئولیت بحران در خاورمیانه را متوجه اسرائیل و عربستان و ایالات متحده کرد.

او اسرائیل را به دخالت در امور داخلی سوریه و حمایت از گروه «دولت اسلامی» (داعش) متهم کرد و مدعی شد که اسرائیل مجروحان داعش را در خاک خود مداوا می‌کند. حسن روحانی همچنین مدعی شد بر خلاف اروپایی‌ها که «یک بدهکاری تاریخی به یهودیان دارند... ایرانی‌ها منجی یهودیان در بابل بودند و یهودی‌ها از این بابت همیشه مدیون ایرانی‌ها هستند».

روحانی مقصر اصلی بحران یمن را هم عربستان خواند و گفت ایران هم‌اکنون در حال مذاکره با چهار کشور اروپایی برای رفع بحران یمن است.

موضوع بازداشت یک دیپلمات ایرانی ساکن وین در آلمان به اتهام تلاش برای بمب‌گذاری در گردهم‌آیی سازمان مجاهدین خلق در پاریس نیز به دیدار روحانی و کورتس کشیده شد. صدراعظم اتریش پس از این دیدار در بیانیه‌ای گفت که همتای ایرانی او قول همکاری کامل در تحقیقات این پرونده را داده است.

بسته پیشنهادی اروپا

روحانی در دیدار با صدراعظم اتریش گفت که ایران منتظر بسته پیشنهادی اروپا برای حفظ برجام است. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز پنج‌شنبه ۱۴ تیر مدعی شد بسته پیشنهادی اروپا در مراحل نهایی قرار دارد و به زودی ارائه خواهد شد.

به گفتگوی قاسمی، «جمهوری اسلامی ایران پس از دریافت بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا تصمیمات لازم را بر اساس منافع ملی و مصالح مردم اتخاذ خواهد کرد ولی قطعاً تاکنون خبری مبنی بر ارائه بسته پیشنهادی این اتحادیه بر روی سایت آن درج نشده است.»

اروپا پیش از این گفته بود که توان تأثیرگذاری بر شرکت‌های بزرگ برای ماندن در ایران علی‌رغم تحریم‌های آمریکا را ندارد و شرکت‌های متوسط و کوچک را برای همکاری با تهران گسیل خواهد کرد. تهران ابتدا این موضوع را «ناکافی» خواند اما روحانی در سفر به اتریش با تغییر موضع گفت که در شرایط کنونی همکاری با شرکت‌های متوسط و بزرگ اروپایی «راحت‌تر و بهتر» است.

جمعه وزیران کشورهای عضو برجام در وین برای بررسی راه‌کارهای حفظ برجام دیدار می‌کنند.

همزمان اتحادیه اروپا از همکاری بانک سرمایه‌گذاری اروپا با تهران حمایت کرده است. به گزارش «رویترز»، قانونگذاران پارلمان اروپا به رفع محدودیت بانک سرمایه‌گذاری این قاره برای کار در ایران و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های داخل این کشور رأی دادند.

بانک سرمایه‌گذاری اروپا یک نهاد سرمایه‌گذاری غیرانتفاعی است و یکی از محورهای اصلی تلاش‌های این اتحادیه برای حفظ برجام محسوب می‌شود.

گروه‌های راست افراطی در پارلمان اروپا طرحی ارائه دادند تا کمیسیون اروپا نتواند محدودیت‌های همکاری بانک سرمایه‌گذاری با تهران را از ابتدای اوت لغو کند اما این طرح ملغی شد.

هرچند این تصمیم در راستای حفظ برجام صورت گرفته است اما بانک سرمایه‌گذاری اروپا را «ملزم به همکاری» با تهران نخواهد کرد اما این بانک خواهد توانست از اول اوت امکان سرمایه‌گذاری در ایران را داشته باشد.

در همین زمینه