صادارت نفت ایران پس از تحریم‌های امریکا چه میزان کاهش می‌یابد؟

آمریکا خریداران نفت ایران را به جریمه مالی تهدید کرده است. تحلیلگران بازار انرژی پیش‌بینی می‌کنند اعمال تحریم‌های آمریکا ممکن است صادرات روزانه نفت ایران را تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد. ایران امیدوار است که افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی زیان‌های ناشی از کاهش صادرات را جبران کند.

بر اساس اعلام شرکت ملی نفت جمهوری اسلامی، ایران در ماه ژوئن ۲ میلیون و ۶۱۰ هزار بشکه نفت و معیانات گازی صادر کرده است. پیش‌بینی می‌شود صادرات ایران در ماه ژوئیه کاهش یابد چرا که کره جنوبی و ژاپن اعلام کردند که واردات نفت از ایران را متوقف خواهند کرد.

ژاپن طی ماه‌های گذشته خرید نفت از ایران را کاهش داده است. ایران میزان نفت خریداری شده توسط ژاپن در ماه مه امسال را ۲۱۱ هزار بشکه در روز اعلام کرده که بیشترین میزان خرید طی دو سال گذشته است.

سهم کره جنوبی به عنوان یکی دیگر از مشتریان اصلی از صادرات نفت ایران در پنج ماه نخست ۲۰۱۸ حدود ۲۹۶ هزار بشکه در روز اعلام شده است.

این دو کشور همراه چین و هند اصلی‌ترین مشتریان نفت ایران به شمار می‌روند. بنا بر گزارش نهادهای ناظر بر بازار جهانی نفت، حدود ۱,۷ میلیون بشکه از تولید روزانه نفت ایران به این چهار کشور صادر می‌شود.

در میان مشتریان اصلی نفت تنها چین اعلام کرده که بدون توجه به تحریم‌های امریکا به روابط تجاری با ایران ادامه خواهد داد. هند نیز اعلام کرده که برای تامین انرژی و نفت مورد نیاز پالایشگاه‌ها «دیدگاهی حساب‌شده دارد و بر اساس منافع ملی» خود اقدام خواهد کرد.

وزیر نفت هند سه‌شنبه ۱۹ تیر ضمن ابراز نگرانی نسبت به رشد قیمت نفت پس از خروج ایران از بازار نفت، اعلام کرد: هند برای تامین نیازهای انرژی خود «راه‌حلی پیدا می‌کند».

چشم ایران به جهش قیمت

زمزمه خروج ایران بازار نفت را بار دیگر با رشد قیمت روبرو کرده است. در حالیکه هنوز میزان تولید روزانه نفت در ایران کاهش نیافته، قیمت یک بشکه نفت به نزدیکی ۸۰ دلار رسیده است. دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از عربستان و دیگر اعضای اوپک خواسته با افزایش تولید مانع پیشروی قیمت شوند. خالد المزروعی وزیر انرژی امارات و رئیس دوره‌ای اوپک امروز گفته است که این سازمان درخواست ترامپ را بررسی می‌کند و تولید روزانه را افزایش می‌دهد.

پیشتر نیز امارات متحده عربی و عربستان سعودی برای افزایش تولید روزانه اعلام آمادگی کرده بودند. همزمان کویت نیز تولید روزانه را ۸۵هزار بشکه افزایش داده است.

با این حال ایران همچنان به عدم تاثیرگذاری تحریم‌ها اصرار دارد. پس از آنکه حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی، صادرات نفت دیگر کشورهای منطقه بدون صادرات نفت ایران را «غیرممکن» دانست، اسحاق جهانگیری معاون اول او نیز تحریم نفت ایران را «ناشدنی» خوانده است.

با این حال آژانش بین‌المللی انرژی پیش‌بینی کرده تولید نفت ایران پس از اعمال تحریم‌های امریکا از نوامبر/ آبان سال جاری حدود ۹۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یابد.

کاهش تولید نفت ایران در صورتی که دیگر اعضای اوپک تولید روزانه را افزایش ندهند، ممکن است موجب تقاضا و افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی شود. در پیوند با همین موضوع یک موسسه امریکایی به نام «بانک آو امریکا» پیش‌بینی کرده که در صورت کاهش تولید ایران احتمال دارد قیمت نفت به ۱۲۰ دلار برای هر بشکه برسد.

جهش قیمت نفت می‌تواند بخشی از زیان کاهش صادرات ایران را جبران کند اما مسئله دیگر برای ایران نحوه انتقال درآمدهای ناشی از فروش نفت است.

بازگشت به تهاتر؟

ایران در دوره پیشین تحریم‌ها بخشی از نفت خود را با کالا تهاتر کرد. پرونده بدهی نفتی چین، کره جنوبی و هند به ایران همچنان باز است. چندی پیش رئیس جمهوری اسلامی در سفر به هند تلاش کرد بار دیگر این امکان را فراهم کند. تهران و پکن نیز طی سال‌های گذشته برای حفظ روابط تجاری به چنین شیوه‌ای روی آورده‌اند.

یکی دیگر از راهکارهای ایران برای گریز از تحریم‌ها عرضه نفت در بورس داخلی و فروش آن به شرکت‌های خصوصی است. همانند شیوه‌ای که در دوره پیشین تحریم‌ها دولت احمدی‌نژاد به کار گرفت. نتیجه این شیوه اما فساد مالی گسترده و عدم بازگشت درآمدهای نفتی به خزانه دولت بود.

حال در فاصله سه ماه تا آغاز تحریم‌های امریکا، مقام‌های ایران همزمان با مقام‌های امریکایی به مذاکره برای حفظ روابط تجاری و به ویژه بازار نفت و کانال‌های انتقال درآمدهای نفتی ادامه می‌دهند. روند گفت‌وگوها اما نشانگر شکست تهران در حفظ مشتریان نفتی است و تمایل عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک به گرفتن سهم ایران در بازار جهانی. موضوعی که تهران را بیش از هر زمان دیگر با بحران درآمد ارزی روبرو خواهد.

بیشتر بخوانید: