چرا گورخر خط خطی است؟

گورخر از خانواده اسبیان است و گور اسب هم نامیده می‌شود. اما چرا اسب راهور شده و گورخر راه‌ راه؟

سال‌هاست دانشمندان در این باره بحث و مطالعه می‌کنند. دست‌کم از زمان چارلز داروین به بعد، فرضیه‌های مختلفی در پاسخ به این سوال مطرح شده‌اند.

فرض شده که پوست راه راه گورخر، جنبه استتاری و حفاظتی دارد و حیوانات درنده یا شکارچیان را گیج می‌کند. طبعا نشان کردن یک گورخر معین وسط یک گله‌ خرامان و خط خطی ساده‌ نیست. اما پژوهشگران این فرضیه را کمی رمانتیک می‌دانند. دستکم شیر به عنوان صیاد اصلی گورخر، خط لقمه و طعمه‌اش را خوب می‌شناسد.

نظریه دیگر که نزد پژوهشگران اعتبار بیشتری دارد، تنظیم دمای بدن با پوست راه‌ راه است. تشریح ساده فرضیه: قسمت‌های تیره‌، گرم‌تر از بخش‌های روشن‌ است و تبادل دو دمای مختلف روی پوست، جریان ملایم هوا ایجاد می‌کند.

اما پژوهشگران دانشگاه "لوند" در سوئد اخیرا این تئوری را رد کرده‌اند.

گورخر و گاو و اسب

محققان سوئدی در نشریه تخصصی "ساینتیفیک ریپورتز" نوشته‌اند که برای محک زدن این مدعا، با پوست گاو و اسب و گورخر آزمایشی کردند تا دریابند که رنگ و ترکیب آنها چه تاثیری در دما دارد.

این پژوهشگران، بشکه‌های آهنی بزرگی را پر از آب کردند و روی آنها را با پوست‌های سیاه، سفید، خاکستری یا راه‌راه پوشاندند. بشکه‌ها چند روز زیر آفتاب تموز قرار گرفتند. در این فاصله،  دمای داخل آنها اندازه‌گیری می‌شد و یک دستگاه مخصوص هم، حرارت سطح بشکه‌ها را ثبت می‌کرد.

نتیجه آزمایش نشان داد که راه راه بودن پوست و تنظیم دما، بحثی بی‌راه است. بشکه‌هایی که با پوست سیاه یا سفید گاو پوشانده شده بودند، آبی گرم‌تر و خنک‌تر از بقیه داشتند. دمای آب بشکه‌هایی با پوست گورخر، پوست خاکستری گاو یا اسب نیز مثل هم بود و هیچ بخاری از آنها بلند نشد.

زحمت مگس‌ها‌

گورخر از خانواده اسبیان است و زیست‌بومش، طبیعت وحشی فریقای مرکزی و جنوبی. محققان بر این نظرند که گورخر ابتدا پوستی تیره داشته و در یک فرایند تکاملی و برای بقا و در امان ماندن از نیش مگس تسه‌تسه، خطوطی روشن روی بدنش ایجاد شده است.

نوری که از بدن خط خطی گورخر باز می‌تابد، برای این مگس مزاحم و موذی دعوت کننده نیست. آنها مکیدن خون چارپایان تیره با پوست یک‌دست را ترجیح می‌دهند.

تیم پژوهشی دانشگاه لوند سوئد در سال ۲۰۱۲ نیز چند جانور مصنوعی با پوست‌های مختلف را در یک روستا زیر آفتاب قرار داده بود تا  پی ببرد که کدامیک مگس بیشتری را جذب می‌کنند.

در آن آزمایش، کمترین مگس‌ها روی مدلی نشستند که شبیه پوست گورخر بود. برای چشم مرکب مگس‌های تسه‌تسه، امواج نوری غیرپولاریزه جذابیت به مراتب کمتری به نسبت امواج نوری پولاریزه دارند و نوری که از پوست راه‌راه گورخر منعکس می‌شود، از نوع اول است.

پژوهشگران سوئدی ۱۸ فرضیه را در چرایی راه‌راه بودن گورخر مطرح کرده و ‌یادآور شده‌اند که نتیجه‌گیری درباره مصون بودن از نیش خرمگس، به معنای آن نیست که فاکتورهای دیگری در فرگشت این چارپای زیبا نقش نداشته باشند.