مشیر همایون، نوازنده برجسته و ورزیده پیانو
<p>محمود خوشنام - در برنامه‌ ویژه مرتضی محجوبی، پیانونواز برجسته سنتی گفتیم که پیانو در آغاز ورود به ایران برخلاف ویلون رواج عام پیدا نکرد و مدت‌ها ویژه خواص باقی ماند. بهای گران، سنگینی وزن و دشواری آموزش از علل عدم رواج آن به‌شمار می‌آید.</p> <!--break--> <p>از سوی دیگر پیانو بدون دستکاری‌های صوتی نمی‌توانست با موسیقی سنتی ایران، که فواصل ویژه ربع‌پرده‌ای دارد، کنار آید. با این همه به همت چند تن از کارورزان موسیقی پیانو نیز رفته رفته در گروه سازهای ملی جای گرفت و حتی به‌همراهی آوازهای پرتحریر سنتی پرداخت.</p> <p> </p> <p><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20100215_Khoshnaam_29_barjastagan.mp3"><img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon_14.jpg" /></a></p> <p> </p> <p>برای نخستین‌بار محمد صادق‌خان، سنتوارنواز دربار ناصری پشت پیانو نشست، ولی از آنجا که با تکنیک پیانونوازی آشنا نبود، توفیقی در این‌کار به‌دست نیاورد. پس از او غلامرضا خان مین‌باشیان معروف به سالار معزز که سرپرستی موسیقی نظام را بر عهده داشت، پیانو را در اجرای نغمه‌های ایرانی به‌کار گرفت.</p> <p>پس از سالار معزز شاگرد او معتمدالملک یحییان و محمود مفخم پشت شستی‌های پیانو نشستند و از آن نغمه‌های ایرانی بیرون کشیدند. در سال‌های بعد به مرور بر تعداد نوازندگان پیانو افزوده شد که از میان آن‌ها نام چند تن برجسته‌تر شده است. مرتضی محجوبی که از او پیش از این سخن گفته‌ایم، جواد معروفی که از او در آینده سخن خواهیم گفت و سرانجام حبیب‌اله شهردار، معروف به مشیر همایون که برنامه‌ امشب را ویژه‌ او ساخته‌ایم.</p> <p> </p> <p>حبیب‌اله شهردار، معروف به مشیر همایون در سال ۱۲۶۵ خورشیدی در تهران ‌زاده شد. پدرش نصراله‌خان سپهسالاری رئیس خزانه‌ نظام در دوره‌ ناصری بود و پیش‌کاری میرزا حسین‌ خان سپهسالار را نیز بر عهده داشت. پدر حبیب‌اله با موسیقی آشنایی نداشت، ولی علاقه‌ به این هنر خانه‌ او را معیادگاه هنرمندان زمان ساخته بود.</p> <p> </p> <p>چنین بود که حبیب از کودکی به مایه‌های موسیقی سنتی دل بست و با هنر استادان برجسته‌ای چون آقاحسینقلی، میرزا عبداله، سالار معزز و محمد صادق خان از نزدیک آشنا شد. حبیب‌اله شانس آورد و پدرش در بازگشت از سفری از فرنگ پیانویی برای او به ارمغان آورد و او به همت پدر نزد آقابزرگ خان یکی از صاحب‌منصبان قزاق‌خانه که پیانو می‌نواخت به شاگردی نشست.</p> <p> </p> <blockquote> <p><img align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/khoshmoshi02.jpg" />حبیب‌اله شهردار، معروف به مشیر همایون،نوازنده برجسته و ورزیده‌ پیانو</p> </blockquote> <p>چندی بعد پدر برآن شد که از دو تن از استادان زمانه در تدریس پسر مدد گیرد. آقاحسینقلی و حسین‌خان اسماعیل‌زاده. آن دو مایه‌های موسیقی سنتی را با تار و کمانچه می‌نواختند و حبیب‌اله می‌کوشید‌‌ همان را از شستی‌های پیانو بیرون کشد. چندی بعد باز استاد دیگری به جمع آموزگاران حبیب‌اله افزوده شد. محمد صادق خان‌‌ همان سنتورنوازی که برای اولین‌بار پا روی پدال پیانو نهاده بود.</p> <p> </p> <p>حبیب‌اله شهردار با این آموزش‌های همزمان رفته رفته به یک نوازنده ورزیده تبدیل شد و پس از چندی به انجمن اخوت پیوست که نشستگاه هنرمندان و ادیبان زمان بود و در کنسرت‌های انجمن به نواختن پیانو پرداخت. راهیابی به انجمن اخوت و دوستی و آشنایی با هنرمندان برجسته‌ای چون درویش خان، حسین خان هنگ‌آفرین و سید حسین طاهرزاده نقطه‌ عطفی در زندگی او به‌وجود آورد.</p> <p> </p> <p>مشیرهمایون در سال ۱۲۸۹ همراه با چند تن از ورزیدگان موسیقی به لندن سفر کرد و صفحاتی را از نواخته‌های خود به ضبط درآورد. چندتایی از آن‌ها به تهران رسید و بقیه در بمباران‌های جنگ اول جهانی از بین رفت. بعد‌ها کمپانی کلمبیا ضبط‌های جدیدی از تکنوازی‌های مشیر همایون را به بازار فرستاد.</p> <p>مشیر همایون شهردار علاوه بر تکنوازی توانست پیانو را به سازگار‌ترین شیوه در همراهی با آواز سنتی به‌کار گیرد. او در نواخته‌های خود همه‌ زیر و بم‌ها، فراز و فرود‌ها و تحریرهای ممتد آوازی را با پیانو پاسخ گفته است. آنچه در زندگی هنری مشیر همایون جلوه‌ای تکان‌دهنده دارد، هوش پرتوان و استعداد ناب اوست. استعداد پرتوانی که مقام او را که مکتب و مدرسه هم ندیده بود و حتی نت نمی‌دانست، در حد یکی از بزرگ‌ترین نوازندگان جامعه‌ موسیقی سنتی تثبیت می‌کند.</p> <p> </p> <p>او علاوه بر پیانونوازی و آهنگسازی به ساخت و پرداخت نمایش‌های موزیکال نیز رقبت بسیار داشته است. روح‌اله خالقی به روایت از خود او از سه نمایش منظوم و موزیکال نام می‌برد. یک پانتومیم با عنوان «باغشاه» که پس از استبداد صغیر در انجمن اخوت به روی صحنه رفته است، نمایشنامه‌ «بیچاره اورمی» که در سال ۱۲۹۶ با همکاری درویش‌خان و رکن‌الدین‌خان مختاری همراه با موسیقی صحنه‌ای شده است و سرانجام نمایشنامه‌ی کمدی «دم‌پخت فری» که پس از سال قحطی در سال ۱۲۹۶ در گراند هتل به اجرا درآمده است.</p> <p> </p> <p>مشیرهمایون شهردار علاوه بر مشاغل اداری و اجتماعی مانند شهرداری و فرمانداری مدت‌ها و تا آخرین روزهای زندگی ریاست شورای موسیقی رادیو ایران را نیز بر عهده داشت. ولی همه‌ این مشاغل او در برابر توان پیانو نواختنش رنگ می‌بازد. مشیر همایون را باید نوازنده برجسته و ورزیده‌ پیانو نامید؛ سازی که اگر او نمی‌بود، شاید این چنین با مایه‌های موسیقی سنتی درنمی‌آمیخت.</p> <p>او سرانجام در سال ۱۳۴۸ در تهران درگذشت.<br /> </p> <p>در همین زمینه:<br /> <a href="#http://radiozamaneh.com/taxonomy/term/4874"> ::برنامه رادیویی "برجستگان سنتی" از محمود خوشنام در رادیو زمانه::</a><br /> </p>
محمود خوشنام - در برنامه ویژه مرتضی محجوبی، پیانونواز برجسته سنتی گفتیم که پیانو در آغاز ورود به ایران برخلاف ویلون رواج عام پیدا نکرد و مدت‌ها ویژه خواص باقی ماند. بهای گران، سنگینی وزن و دشواری آموزش از علل عدم رواج آن به‌شمار می‌آید.
از سوی دیگر پیانو بدون دستکاری‌های صوتی نمی‌توانست با موسیقی سنتی ایران، که فواصل ویژه ربع‌پرده‌ای دارد، کنار آید. با این همه به همت چند تن از کارورزان موسیقی پیانو نیز رفته رفته در گروه سازهای ملی جای گرفت و حتی به‌همراهی آوازهای پرتحریر سنتی پرداخت.
برای نخستین‌بار محمد صادق‌خان، سنتوارنواز دربار ناصری پشت پیانو نشست، ولی از آنجا که با تکنیک پیانونوازی آشنا نبود، توفیقی در این‌کار به‌دست نیاورد. پس از او غلامرضا خان مین‌باشیان معروف به سالار معزز که سرپرستی موسیقی نظام را بر عهده داشت، پیانو را در اجرای نغمه‌های ایرانی به‌کار گرفت.
پس از سالار معزز شاگرد او معتمدالملک یحییان و محمود مفخم پشت شستی‌های پیانو نشستند و از آن نغمه‌های ایرانی بیرون کشیدند. در سال‌های بعد به مرور بر تعداد نوازندگان پیانو افزوده شد که از میان آن‌ها نام چند تن برجسته‌تر شده است. مرتضی محجوبی که از او پیش از این سخن گفته‌ایم، جواد معروفی که از او در آینده سخن خواهیم گفت و سرانجام حبیب‌اله شهردار، معروف به مشیر همایون که برنامه امشب را ویژه او ساخته‌ایم.
حبیب‌اله شهردار، معروف به مشیر همایون در سال ۱۲۶۵ خورشیدی در تهران زاده شد. پدرش نصراله‌خان سپهسالاری رئیس خزانه نظام در دوره ناصری بود و پیش‌کاری میرزا حسین خان سپهسالار را نیز بر عهده داشت. پدر حبیب‌اله با موسیقی آشنایی نداشت، ولی علاقه به این هنر خانه او را معیادگاه هنرمندان زمان ساخته بود.
چنین بود که حبیب از کودکی به مایه‌های موسیقی سنتی دل بست و با هنر استادان برجسته‌ای چون آقاحسینقلی، میرزا عبداله، سالار معزز و محمد صادق خان از نزدیک آشنا شد. حبیب‌اله شانس آورد و پدرش در بازگشت از سفری از فرنگ پیانویی برای او به ارمغان آورد و او به همت پدر نزد آقابزرگ خان یکی از صاحب‌منصبان قزاق‌خانه که پیانو می‌نواخت به شاگردی نشست.
حبیب‌اله شهردار، معروف به مشیر همایون،نوازنده برجسته و ورزیده پیانو
چندی بعد پدر برآن شد که از دو تن از استادان زمانه در تدریس پسر مدد گیرد. آقاحسینقلی و حسین‌خان اسماعیل‌زاده. آن دو مایه‌های موسیقی سنتی را با تار و کمانچه می‌نواختند و حبیب‌اله می‌کوشید همان را از شستی‌های پیانو بیرون کشد. چندی بعد باز استاد دیگری به جمع آموزگاران حبیب‌اله افزوده شد. محمد صادق خان همان سنتورنوازی که برای اولین‌بار پا روی پدال پیانو نهاده بود.
حبیب‌اله شهردار با این آموزش‌های همزمان رفته رفته به یک نوازنده ورزیده تبدیل شد و پس از چندی به انجمن اخوت پیوست که نشستگاه هنرمندان و ادیبان زمان بود و در کنسرت‌های انجمن به نواختن پیانو پرداخت. راهیابی به انجمن اخوت و دوستی و آشنایی با هنرمندان برجسته‌ای چون درویش خان، حسین خان هنگ‌آفرین و سید حسین طاهرزاده نقطه عطفی در زندگی او به‌وجود آورد.
مشیرهمایون در سال ۱۲۸۹ همراه با چند تن از ورزیدگان موسیقی به لندن سفر کرد و صفحاتی را از نواخته‌های خود به ضبط درآورد. چندتایی از آن‌ها به تهران رسید و بقیه در بمباران‌های جنگ اول جهانی از بین رفت. بعد‌ها کمپانی کلمبیا ضبط‌های جدیدی از تکنوازی‌های مشیر همایون را به بازار فرستاد.
مشیر همایون شهردار علاوه بر تکنوازی توانست پیانو را به سازگار‌ترین شیوه در همراهی با آواز سنتی به‌کار گیرد. او در نواخته‌های خود همه زیر و بم‌ها، فراز و فرود‌ها و تحریرهای ممتد آوازی را با پیانو پاسخ گفته است. آنچه در زندگی هنری مشیر همایون جلوه‌ای تکان‌دهنده دارد، هوش پرتوان و استعداد ناب اوست. استعداد پرتوانی که مقام او را که مکتب و مدرسه هم ندیده بود و حتی نت نمی‌دانست، در حد یکی از بزرگ‌ترین نوازندگان جامعه موسیقی سنتی تثبیت می‌کند.
او علاوه بر پیانونوازی و آهنگسازی به ساخت و پرداخت نمایش‌های موزیکال نیز رقبت بسیار داشته است. روح‌اله خالقی به روایت از خود او از سه نمایش منظوم و موزیکال نام می‌برد. یک پانتومیم با عنوان «باغشاه» که پس از استبداد صغیر در انجمن اخوت به روی صحنه رفته است، نمایشنامه «بیچاره اورمی» که در سال ۱۲۹۶ با همکاری درویش‌خان و رکن‌الدین‌خان مختاری همراه با موسیقی صحنه‌ای شده است و سرانجام نمایشنامه‌ی کمدی «دم‌پخت فری» که پس از سال قحطی در سال ۱۲۹۶ در گراند هتل به اجرا درآمده است.
مشیرهمایون شهردار علاوه بر مشاغل اداری و اجتماعی مانند شهرداری و فرمانداری مدت‌ها و تا آخرین روزهای زندگی ریاست شورای موسیقی رادیو ایران را نیز بر عهده داشت. ولی همه این مشاغل او در برابر توان پیانو نواختنش رنگ می‌بازد. مشیر همایون را باید نوازنده برجسته و ورزیده پیانو نامید؛ سازی که اگر او نمی‌بود، شاید این چنین با مایه‌های موسیقی سنتی درنمی‌آمیخت.
او سرانجام در سال ۱۳۴۸ در تهران درگذشت.
نظرها
yekta
برنامه درباره مشیر همایون و نوازندگی ایشان است ولی ساز استاد محجوبی را می شنویم متاسفم و امیدوارم اصلاح شود