نرخ دلار در ایران «لحظه‌ای» شد
سقوط ریال ادامه دارد و همزمان با آن افت سطح عمومی دستمزدها و قدرت خرید عمومی. دولت اما قصد دخالت در بازار را ندارد و هدفش حفظ ذخایر ارزی است برای «جنگ اقتصادی».
نرخ دلار در ایران «لحظه‌ای» تغییر می‌کند. عکس- آرشیو
نرخ دلار برای دومین روز پیاپی افزایش یافت و به نزدیکی ۱۴ هزار تومان برای هر یک دلار رسید. ارزش برابری دلار در پایان ساعت کاری دوشنبه ۱۲ شهریور از مرز ۱۳ هزار تومان عبور کرده بود.
ارزش برابری دلار در روز سه‌شنبه به ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان نیز رسید. نرخ یورو نیز در ۱۵ هزار و ۸۰۰ تومان متوقف شد. قیمت سکه نیز به نزدیکی پنج میلیون تومان رسید. عضو هیئت رئیس اتحادیه طلا و جواهر ایران «افزایش نرخ دلار» را عامل رشد قیمت سکه دانسته بود.
قیمت سکه از آغاز امسال که دولت طرح پیش فروش سکه را متوقف کرد تا به حال نزدیک به سه برابر شده است. طی اجرای این طرح هفت میلیون و ۶۰۰ هزار قطعه سکه پیش فروش شده است. قیمت سکه در زمان اجرای این طرح کمتر از دو میلیون تومان بود. دولت موظف است که اصل و سود این سکه‌ها را به دارندگان گواهی خرید پرداخت کند.
دولت مدافع سقوط ارزش ریال
از نیمه دوم سال گذشته که نرخ دلار و دیگر ارزهای خارجی در ایران روند صعودی در پیش گرفت، ارزش برابری این ارز با ریال چهار برابر افزایش یافته است. بانک مرکزی نیز برای آنچه که «کنترل و ثبات بازار ارز» اعلام شده، فروردین و مرداد امسال طی دو مرحله سیاست‌های ارزی را تغییر و تخصیص ارز را محدود کرده است.
با این حال برخی از ناظران بر بازار ارز، افزایش نرخ ارز و به ویژه دلار را «خواست و برنامه دولت» می‌دانند.
احمد امینی کارشناس بازار ارز و سرمایه در پیوند با همین موضوع به روزنامه شرق گفته که افزایش قیمت ارز یکی از سیاست‌های دولت برای جلوگیری از خروج سرمایه و کاهش ذخیره ارزی است.
امینی گفته است: دولت «قصد دارد با افزایش قیمت ارز و سکه، هرگونه مصارف ارزی را به‌جز مصارف ضروری که با نرخ دولتی و ثانویه انجام می‌شود، به یک کالای لوکس تبدیل کند تا از خروج سرمایه جلوگیری کرده و به این پشتوانه ذخایر ارزی خود را حفظ کند».
براساس گزارش منابع دولتی از نیمه دوم سال گذشته، خروج سرمایه از ایران رشد چشمگیری داشته است. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی خروج سرمایه ارزی طی دو سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ را حدود ۵۹ میلیارد دلار برآورد کرده است. این رقم برای سال گذشته ۳۹,۲ میلیارد دلار گزارش شده که معادل ۸۳ درصد درآمد ایران از صادرات غیرنفتی است.
خروج سرمایه ارزی از ایران با افزایش سرمایه‌گذاری ایرانیان در دیگر کشورها، به ویژه ترکیه و گرجستان همزمان بوده است. براساس اعلام منابع دولتی ترکیه، ایرانیان بیش از یک‌هزار واحد ملکی در این کشور خریداری کرده‌اند. سهم سرمایه‌گذاری ایرانیان در گرجستان نیز طی یک دوره دو ساله نزدیک به شش برابر رشد داشته است.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی که پس از بحران ارزی مرداد امسال جایگزین ولی‌الله سیف شد، یکشنبه ۱۱ شهریور «حفظ ذخایر ارزی» را اولویت اصلی این بانک و اقتصاد ایران اعلام کرد.
او اما «رشد وحشتناک نقدینگی» و «ناترازی صورت مالی بانک‌ها» را دلیل بحران ارزی دانست و گفت «اقتصاد ایران باید جسارت یک جراحی بزرگ را داشته باشد».
سقوط ریال، کاهش سطح عمومی دستمزدها
دولت جمهوری اسلامی ایران طی ماه‌های آینده شرایط دشوارتری را تجربه خواهد کرد: بازگشت تحریم‌ها، کاهش مشتریان نفتی و به تبع آن درآمدهای ارزی و محدودیت انتقال بانکی، منابع ارزی دولت را کاهش خواهد داد. مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی این وضعیت را «جنگ اقتصادی» نامیده و با محدود کردن تخصیص ارز به دنبال حفظ منابع ارزی هستند.
این سیاست اما به سقوط ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی، رشد دوباره نرخ تورم و آزاد شدن آنچه که «فنر تورمی» نامیده می‌شود و کاهش سطح عمومی دستمزدها و قدرت خرید خانوارها شده است.
سقوط ریال طی ماه‌های گذشته میانگین درآمد در ایران را از حدود ۴۰۰ دلار به حدود ۱۰۰ دلار کاهش داده است. همزمان با این وضعیت نرخ تورم واقعی نیز به نزدیکی حداقل ۲۰ درصد رسیده که دو برابر نرخ تورم رسمی اعلام شده توسط بانک مرکزی و مرکز آمار است.
دولت اعلام کرده برای جبران کاهش سطح درآمد خانوارها، توزیع «بسته معیشتی» و «کارت کالا» را اجرایی خواهد کرد. مجلس شورای اسلامی دولت ۱۱ شهریور فوریت توزیع کوپن الکترونیکی برای دریافت کالا را تصویب کرد.
علاوه بر این سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم گفته است پنج دهک درآمدی نخست «بسته معیشت» دریافت خواهند کرد. هنوز ارزش ریالی این بسته‌ها اعلام نشده است.
نظرها
کامران
"از ۹ ماه قبل به روحانی هشدار داده بودیم بحران در پیش است" منازعات میان دولت و مجلس دیگر نکته ای است که سعید لیلاز به عنوان عاملی در دامن زدن به بحران اقتصادی ایران عنوان می کند. طی یک ماه گذشته دو وزیر دولت حسن روحانی از سوی مجلس استیضاح و برکنار شده اند و گزارش ها از مجلس ایران حاکی از تصمیم عده ای از نماینده ها برای استیضاح تعداد دیگری از وزرای حسن روحانی است. سعید لیلاز به یورونیوز گفت: "آتش منازعات داخلی که تجلی اش در بین مجلس و دولت زده بیرون و در خود دولت هم است چیز محرمانه ای نیست، رفتارهایی که در روز سوال از آقای روحانی یا روز استیضاح وزرا می شود مردم وقتی این صحنه ها را می بینند آینده خود را تیره تر می بینند و سعی می کنند دارایی خود را تبدیل به دلار کنند. در حالی که اگر می توانستیم انسجام در داخل حکومت ایجاد کنیم و از همه ظرفیت های ضد تحریم مان با تدبیر درست استفاده کنیم و ثبات بدهیم به سیاست گذاری مان، من مطمئن هستیم نه تنها قادر به کنترل اوضاع بودیم که قیمت دلار هم پایین می آمد. اما با روند فعلی من فکر می کنم دلار به ۱۵ و ۱۶ تومان هم می رسد چون دولت روحانی عملا هیچ کاری نمی کند و دارد تماشا می کند." به گفته سعید لیلاز "در درون حاکمیت، مصالح بعضی افراد در تشدید اوضاع است و این چیز عجیبی نیست که بیست سی سال گذشته جناح های داخلی در ایران برای پیشبرد مقاصد شان علیه جناح رقیب از عنصر خارجی استفاده کرده اند. این چیزی است که بارها و بارها از زمان فتعلیشاه تا الان مورد استفاده قرار گرفته است. اما من از درون ایران به شما اطمینان می دهم که اگر نظام جمهوری اسلامی شامل آقای خامنه ای و آقای روحانی بخواهند ما قائل به ایستادگی موثر در برابر تحریم های آمریکا هستیم. اگر نیستیم به این معنی است که عمدتا نمی خواهند نه اینکه نمی توانند یا نمی شود."
کامران
"فساد سیستماتیک در حاکمیت جمهوری اسلامی" عامل مهم دیگری است که به اعتقاد سعید لیلاز به تشدید وخامت بحران اقتصادی در کشور منجر شده است: "در این وضعیت فساد موجود در حاکمیت جمهوری اسلامی هم سوار بر کار شده و از کوچکترین روزنه ها دارد برای غارت سازمان یافته منابع ملت ایران استفاده می کند. این را در قالب ال سی های دروغین و واردات تقلبی می توانید ببینید. فساد در گمرک ها، وزارت صنایع، تخصیص ارز، عدم انطباق وارداتی با ثبت سفارش می توانید ببینید. پول گرفتند جنس وارد نکردند و کسی نبود که بپرسد چه می کنید؟ به گونه ای آقای روحانی و آقای جهانگیری با این مساله رفتار کردند که گویی بار اول است ما با این مسايل روبرو هستیم و بی کفایتی و فسادی که دستگاه دولت را گرفته عامل تشدید وخامت اوضاع ارز است." به گفته سعید لیلاز "تمام تدابیر دولت تاکنون ناکافی و بسیار متناقض بوده و باعث سردرگمی شده است. مثلا دهها میلیون تن کالا در گمرک های کشور مانده و مردم امکان ترخیص این کالاها را ندارند. اگر ترخیص می کردند قیمت ها پایین می آمد. از سوی دیگر واقعیت دیگر این است که صادرات نفت ما یک میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کرده معادل ۷۰ تا ۷۵ میلیون دلار درآمد در روز. یعنی در حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار از درآمد سالانه نفتی ایران کم می کند. این هم اثر خود را می گذارد."
کامران
چرا اوضاع بهتر نمی شود؟ روزنامه دنیای اقتصاد که در تهران منتشر می شود ورود دوباره تقاضای سفته‌بازی و شکست پی در پی سطوح قیمتی را زمینه‌ساز بازگشت نوسانات به بازارها دانسته است. سعید لیلاز، روزنامه نگار و تحلیل گر مسائل اقتصادی و سیاسی در ایران در مصاحبه با یورونیوز گفت: "ورود اسکناس (دلار) از دی ماه سال گذشته به بازار ایران از سوی آمریکایی ها ممنوع شد و دولت روحانی هم در این زمینه بسیار بی کفایت و بسیار بد عمل [کرد] و دقیقا پا جای پای احمدی نژاد گذاشت و نتیجه شد وضعیتی که شاهد هستیم." آقای لیلاز توضیح داد: "شاکله بازار ارز ایران را بازار ثانویه تشکیل می دهد و ممکن است تصور بکنید که دلار با قیمت ۱۲ یا ۱۳ هزار تومان، صد درصد بازار ارز است درحالیکه تمام وارداتی که ما در شرکت های مختلف داریم انجام می دهیم با دلار زیر۸ هزار تومان در بازار ثانویه صورت می گیرد. چون ما با محدودیت اسکناس دلار مواجه هستیم فروش نفت که انجام می دهیم نمی توانیم اسکناس دلار بگیریم و می توانیم ال سی باز کنیم که بیش از ۸۰ درصد بازار و ۸ هزار تومان است ولی اسکناس ۱۲ هزار تومان است." مسئولان جمهوری اسلامی وضعیت اقتصادی ایران را، وضعیتی جنگی توصیف می کنند که بازار ثانویه و تدابیر اندیشیده شده از سوی دولت هم نتوانسته وضعیت فعلی را بهبود ببخشد. سعید لیلاز به یورونیوز گفت: "وقتی بازار ملتهب می شود از حالت نرمال و طبیعی خود خارج می شود، مردم دارایی های خود را تبدیل به طلا و دلار می کنند و این بر التهابات بازار دامن می زند. عامل دیگر اما سوءمدیریت دولت اقای روحانی است که به ناشیانه ترین شکل ممکن با این پدیده برخورد کرد. به نظر من آقای روحانی هیچ تصویر و برآورد روشنی در روز اول از موج تحریم هایی که به سمت اقتصاد ایران سرازیر می شد نداشت. تصمیم هایی گرفت و تدبیرهایی اتخاذ کرد که به التهابات بازار دامن زد. مثلا به جای اینکه جلوی مصرف ارزی را بگیرند شروع کردند به یک سلسله اقدامات مشوق مصرف ارز از جمله اعطای ۵۰۰ یا هزار یورو برای سفر خارجی که منجر به افزایش تقاضای سفر خارجی شد در حالیکه ما باید جلوی آن را می گرفتیم."
کامران
سعید لیلاز: بزودی قیمت دلار به ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان هم خواهد رسید قیمت دلار در ایران روز دوشنبه رکورد بی سابقه ای از خود برجای گذاشت و از مرز ۱۳ هزار تومان گذشت. این در حالی است که قیمت دلار در برابر ریال ایران در شهریور ماه ۱۳۹۶ یعنی کمتر از یک سال پیش ۳۸۰۰ تومان بود. طی یکسال گذشته ارزش پول ملی ایران بیش از ۷۰ درصد سقوط کرده است و بازار ثانویه و همچنین توصیه های آیت الله خامنه ای، رهبر ایران به سران سه قوه در خصوص راهکارهای برون رفت از بحران هم نتوانسته است جلوی سیر صعودی قیمت دلار و بحران اقتصادی حاکم بر کشور را بگیرد یا حداقل تاثیری مثبت در این راستا داشته باشد. سعید لیلاز، روزنامه نگار و تحلیل گر مسائل اقتصادی در ایران پیش می بینی می کند که قیمت دلار به ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان هم خواهد رسید. او در مصاحبه با یورونیوز در عین حال گفت که "اگر نظام جمهوری اسلامی شامل آقای خامنه ای و آقای روحانی بخواهند، کشور قائل به ایستادگی موثر در برابر تحریم های امریکا است اگر نیستیم به این معنی است که عمدتا نمی خواهند نه اینکه نمی توانند یا نمی شود."
داستان زندگی ما
این داستان زندگی ماست... ▪️صبح از خواب بیدار میشیم، صبحونه می‌خوریم، سر کار میریم، 8 تا 10 ساعت کار می‌کنیم، هیچ پولی خرج نمی‌کنیم، و با برگشت به خونه، ۱۰درصد از صبح فقیرتریم.
کارگر
هر دينار كويت از مبلغ يارانه بیشتر شد. قيمت دينار كويت در بازار آزاد به ٤٦ هزار تومان رسيد...
کارگر
قیمت دلار از مرز ۱۴۰۰۰ تومان گذشت • نرخ فروش دلار آمریکا در ایران از مرز ۱۴ هزار تومان گذشت و قیمت سکه تمام بهار آزادی نیز چهار میلیون و ۷۵۰ هزار تومان ثبت شده است. امروز یورو نیز با قیمت ۱۵ هزار و ۲۸۶ معامله شد ...
“دوراهی خودکشی یا شورش”!
پایان اصلاح طلبی! هاشم آقاجری: “مردم ایران به دوراهی خودکشی یا شورش رسیده‌اند.” انتخاب بین شورش و خودکشی هاشم آقا جاری می گوید: “اصلاح طلبی تا کی جامعه را از ترس سوریه شدن و امید به بهبود پشت خود نگه می دارند؟ مردم مستاصل, بین خودکشی یا شورش, احتمالا شورش را برمی گزینندشاید نجات یابند. اصلاحات ۲۰ سال است که تنها پیشنهاد سلبی به مردم می دهد: انتخاب بین بد و بدتر. جمعبندی دو دهه به مردم آموخته این سیستم اصلاح نشده, بلکه اصلاح طلبان محافظه کار شده اند.”