انتخابات اقلیم کردستان عراق: آیا بحران سیاسی پایان می‌یابد؟

شهروندان منطقه خودمختار اقلیم کردستان عراق برای انتخاب نمایندگان پارلمان محلی یکشنبه هشتم مهر / ۳۰ سپتامبر، از هشت صبح به وقت محلی پای صندوق‌های رأی رفتند. این انتخابات در حالی برگزار می‌شود که تنش‌ها بین دو حزب حاکم «دموکرات کردستان» (ک د پ) و «اتحادیه میهنی» رو به افزایش است. نگرانی‌ها از سلامت انتخابات نیز بالا است.

این نخستین انتخابات پارلمانی پس از انتخابات پیشین در ۲۰۱۳ است. انتخابات پارلمانی اقلیم قرار بود ۲۰۱۷ برگزار شود اما به دلیل برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان از عراق به تعویق افتاد.

اعضای نیروهای امنیتی کردستان از جمله نیروی نظامی پیشمرگه رأی‌های خود را زودهنگام در ۲۸ سپتامبر به صندوق‌ها ریختند. به گزارش شبکه خبری «روداو»، وابسته به حکومت محلی اقلیم، مشارکت آنها در رأی‌گیری در تمام کردستان تقریباً بالای ۹۰ درصد بود.

مهاجران کرد عراق در خارج این کشور از رأی‌دادن در انتخابات پارلمان محلی این منطقه خودمختار محرومند. علت این مسئله نبود بودجه برای برپایی مراکز رأی‌گیری در خارج عراق عنوان شده است.

دیگر گروه محروم از رأی‌دادن کارمندان بهداشتی و نیز زندانیان هستند. وزارتخانه‌های مربوطه تا پیش از پایان ضرب‌الاجل کمیسیون انتخابات این گروه‌ها را ثبت‌نام نکردند. منتقدان دولت را به محروم‌کردن شهروندان از حق رأی متهم می‌کنند.

صندوق‌های رأی در اقلیم کردستان تا ساعت شش عصر به وقت محلی باز خواهند بود. ۲۱ حزب برای کسب ۱۱۱ کرسی پارلمان محلی به رقابت خواهند پرداخت.

دغدغه سلامت انتخابات

یکی از دغدغه‌های احزاب سیاسی کردستان عراق سلامت انتخابات است.

پس از برگزاری انتخابات سراسری عراق در ۱۲ مه، احزاب ک د پ و اتحادیه میهنی از سوی دیگر حزب‌ها به تقلب در انتخابات و دستکاری آراء متهم شدند.

اتحادیه میهنی و حزب دموکرات نیز هر کدام یکدیگر را به تقلب در پایگاه‌های اصلی‌شان (سلیمانیه و کرکوک برای اتحادیه میهنی و دهوک برای ک د پ) متهم کردند.

آن زمان شش حزب کردی گوران،‌ ائتلاف برای دموکراسی و عدالت،‌ لیگ اسلامی کردستان، حزب کمونیست کردستان،‌ اتحادیه اسلامی کردستان و جنبش اسلامی کردستان در اعتراض به تقلب انتخاباتی مورد ادعای آنها جبهه‌ای متحد را تشکیل دادند و خواهان بازشماری دستی آراء کردستان شدند و حتی تهدید به خروج کامل از فرآیند سیاسی عراق کردند.

کمیسیون انتخابات اقلیم تأکید کرده که تمهیدات لازم را برای حفظ سلامت انتخابات در نظر گرفته است. هرچند این کمیسیون برگه‌های رأی کاغذی را به جای ماشین‌های رأی‌گیری الکترونیکی برای انتخابات برگزید. منتقدان می‌گویند در این روش احتمال تقلب بیشتر است.

کمیسیون انتخابات در یکی از جنجالی‌ترین تمهیداتش برای حفظ امنیت انتخابات اعلام کرده که از ورود رأی‌دهندگان به حوزه رأی تصویربرداری می‌کند تا امکان رأی‌دادن مجدد را از بین ببرد.

ناظران بین‌المللی نیز برای بررسی روند انتخابات حضور دارند.

شدت‌گرفتن تنش‌ها بین احزاب حاکم

انتخابات در حالی برگزار می‌شود دو حزب ک د پ و اتحادیه میهنی دولت محلی کردستان عراق را در پنج سال پرآشوب در دست داشتند: ظهور گروه «دولت اسلامی» (داعش) در ۲۰۱۴ و جنگ با این گروه؛ بحران بودجه و امتناع بغداد از پرداخت سهم کردستان از بودجه سرتاسری؛ فروش مستقل نفت و نهایتاً از دست‌دادن این امکان و سرزمین‌های مورد مناقشه با دولت مرکزی پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال که اربیل و بغداد را تا آستانه رویارویی نظامی پیش برد.

ورود ارتش ترکیه به خاک کردستان عراق و حملات هوایی متعدد آن علیه مواضع حزب کارگران کردستان ( پ ک ک) پس از شکست فرآیند صلح در ۲۰۱۵ و نیز حملات گاه و بیگاه ایران به مواضع احزاب مخالف کرد در آنجا از دیگر مشکلات حکومت اقلیم در سال‌های اخیر بود.

اما مهم‌ترین اتفاقی که در این سال‌ها افتاد، مرگ جلال طالبانی، رهبر اتحادیه میهنی و افزایش بی‌سابقه تنش‌ها بین این حزب با حزب دموکرات کردستان از زمان سقوط صدام حسین، دیکتاتور پیشین تا کنون بود.

جلال طالبانی و مسعود بارزانی، رهبران اتحادیه میهنی و حزب دموکرات پس از جنگ داخلی در ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۸ در واشنگتن قرارداد تسهیم قدرت برای پایان‌دادن به خصومت‌ها را امضا کردند. بر اساس این قرارداد این دو حزب باید قدرت و درآمد اقلیم را بین یکدیگر تقسیم می‌کردند.

دو حزب تا کنون به این قرارداد متعهد مانده‌اند اما به هدف نهایی آن که رسیدن به صلح پایدار و ادغام نهادهای قدرت و شکل‌دادن به نهادهای ضروری برای حکومت‌داری دموکراتیک و انتقال صلح‌آمیز قدرت بود، دست نیافتند. منتقدان هر دو حزب را به فساد و دادن امتیازهای ویژه به نزدیکان خود متهم می‌کنند.

پس از مرگ طالبانی، اتحادیه میهنی تضعیف شده است و اکنون همسر او و پسرانش، به ویژه بافل طالبانی چهره‌های اصلی حزب را تشکیل می‌دهد. این حزب هنوز رهبر رسمی بعدی را اعلام نکرده.

اما مسعود بارزانی ۷۲ ساله که پس از همه‌پرسی از ریاست حکومت محلی کنار کشید، همچنان رهبری ک د پ را در دست دارد.

افزایش تنش‌ها بین دو حزب حاکم باعث شده که به گزارش شبکه خبری «الجزیره»، لحن دو طرف نسبت به یکدیگر تند شود و یکدیگر را به خیانت متهم کنند.

اتحادیه میهنی اخیراً پس از سفر نچیروان بارزانی، نخست‌وزیر حکومت محلی اقلیم کردستان عراق از حزب دموکرات کردستان به بغداد و نجف برای رایزنی بر سر رئیس‌جمهوری آینده، این حزب را به نابودی «اتحاد کردها» متهم کرد.

جلال طالبانی و فواد معصوم، دو رئیس‌جمهوری عراق پس از سقوط صدام حسین، دیکتاتور پیشین از حزب اتحادیه میهنی کردستان بودند حزب دموکرات اعلام کرده که با نامزد کنونی اتحادیه میهنی، برهم صالح برای تصدی پست رئیس‌جمهوری مخالف است و می‌خواهد نامزد خود را معرفی کند.

صالح در واکنش گفته است که او عضو اتحادیه میهنی نیست و با مسعود بارزانی به توافق رسیده‌ که نامزد رئیس‌جمهوری بعدی را پارلمان کردستان عراق پس از تشکیل انتخاب کند.

مسعود بارزانی پیش از این گفته بود که اتحاد کردها پس از سقوط کرکوک از بین رفت. حزب دموکرات رقیبش را به همکاری با ایران و تحویل کرکوک به شبه‌نظامیان شیعه متهم می‌کند.

نه حزب دموکرات قادر به کسب اکثریت آراء در پارلمان کردستان عراق است و نه اتحادیه میهنی.

برخی تحلیلگران احتمال می‌دهند که حزب دموکرات به جای تشکیل ائتلاف با اتحادیه میهنی بر اساس توافقنامه ۱۹۹۸ واشنگتن، به تشکیل دولت ائتلافی با گوران یا حزب «جنبش نسل جدید» به رهبری شاسوار عبدالوحید (تاجری معروف به دونالد ترامپ کردستان) دست بزند.

ملا بختیار، یکی از رهبران ارشد اتحادیه میهنی چندی پیش در گفتگو با روداو نسبت به چنین طرحی هشدار داده بود: «حتی اگر ما یک کرسی ببریم، باز هم اتحادیه میهنی هستیم. ما مسلح‌ایم. هیچ کس نمی‌تواند ما را خلع سلاح کند.»

در همین زمینه