ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

سیاست، دین و آزادی - روایت یک تجربه

<p>بابک مینا ـ سه دهه از حاکمیت دینی در ایران می&zwnj;گذرد. از همین رو دینداری خواه ناخواه مفهومی سیاسی یافته است. حکومت ایران تمام کوشش خود را برای ساختن جامعه&zwnj;ای اسلامی به کار بسته است، اما جامعه به شیوه&zwnj;های مختلف به این تحمیل یکطرفه واکنش نشان داده است و می&zwnj;دهد.</p> <!--break--> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">دینداران می&zwnj;کوشند روایتی آزادی&zwnj;خواهانه از دین بیافرینند و روایت رسمی و تنگ&zwnj;نظرانه حکومت از دین را به چالش بگیرند. از سویی دیگر هستند کسانی که آرام آرام از خود دین فاصله می&zwnj;گیرند و ایمان&zwnj;شان را کنار می&zwnj;گذارند و زندگی دیگر را تجربه می&zwnj;کنند. ایمان آوردن و ایمان از دست دادن چگونه تجربه&zwnj;ای است؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در گفت&zwnj;و&zwnj;گو با یاسمن.ط کوشیده&zwnj;ایم یکی از هزاران نمونه تجربه ممکن از دینداری و گسست از دین را تا حدودی بکاویم.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;<b>اولین باری که احساسی از خدا داشتی چه زمانی بود؟ می توانی تصوری را که از خدا داشتی شرح دهی؟</b><b><br /> </b></div> <blockquote> </blockquote> <div dir="RTL"><b>یاسمن. ط</b>: من متولد سال ۱۳۶۲ خورشیدی هستم . یعنی روزهای جنگ. همه آن چیزهایی که از قبل از شش سالگی و پیش از مدرسه به خاطر دارم مربوط به جنگ و حواشی آن است. ما در منزلی در امیرآباد زندگی می&zwnj;کردیم. در خانه&zwnj;ای که زیرزمینی مسکونی داشت. در آن سال&zwnj;ها بیشتر از هر کجای خانه از آن زیرزمین استفاده می&zwnj;شد. بنابراین هیچ&zwnj;وقت زمان اعلام وضعیت قرمز به پناهگاه نمی&zwnj;رفتیم. بسیار فکر کردم و یادم آمد. اولین احساس من از خدا در آن زیرزمین شکل گرفت و بازهم مربوط به جنگ بود. من و خواهرم که از من کمی کوچک&zwnj;تر بود کنار مادربزرگ می&zwnj;نشستیم و دعا می&zwnj;کردیم. معنی دعا را نمی&zwnj;دانستیم. تصور من این بود که از خدا می&zwnj;خواهیم بمب یا موشک بر خانه ما فرود نیاید. دعا این بود: یا هو یا من هو یا من لیس الا هو (یعنی ای او ای کسی که او است ای کسی که جز او نیست). این را صدها بار تا وقتی که وضعیت سفید شود تکرار می&zwnj;کردیم. تمام آن مدتی که در تاریکی نشسته بودیم و صدای ضد هوایی&zwnj;ها را می&zwnj;شنیدیم، وجود خدا برای من بدیهی بود. هیچگاه موشکی به خانه ما نخورد. البته این تصویر از خدای نجاتبخش در سال&zwnj;های بعد تغییر کرد. دلیلش را نمی&zwnj;دانم، اما از زمانی که دقیقاً خاطرم نیست، شاید از زمانی که با مرگ مواجه شدم، زمانی که هیبت مرگ را در تلویزیونی سیاه و سفید و کوچک در روزهای مرگ آیت&zwnj;الله خمینی دیدم که با گریه و شیون مادربزرگ و ندیدن چندین روزه پدرم همراه بود، یا از زمانی که فهمیدم مردن چیست و مدام در مدرسه از روز قیامت و سئوال و جواب، بهشت و جهنم و عذاب الهی صحبت می&zwnj;شد، تصویر خدا با ترس آمیخته&zwnj;تر شد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL"><img width="190" height="127" vspace="3" hspace="3" border="3" align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/hell_blake.jpg" /></div> <div dir="RTL">وقتی خردسال بودم، دروغ بزرگ&zwnj;ترین گناه بود. بعدها که خدا ترسناک و مرگ برای من مواجهه با این غول بی شاخ و دم شد، بزرگ&zwnj;ترین گناه به نظرم ترک نماز می&zwnj;آمد. با اینکه هیچوقت به خواندن منظم نماز عادت نکردم، در مواقع حساس جبران می&zwnj;کردم.</div> </blockquote> <div dir="RTL">من در خانواده&zwnj;ای مذهبی بزرگ شدم. خانواده&zwnj;ای که بعد از انقلاب و بعد از شهید شدن فرزندشان در روزهای اول جنگ مذهبی تر شده بود. نه اینکه قبل از انقلاب بی&zwnj;اعتقاد باشند، اما در میان اقوام غیر مذهبی، ما انگشت&zwnj;نما بودیم. خانواده مادری&zwnj;ام توده&zwnj;ای بودند و خانواده پدری&zwnj;ام اصلاً مذهبی نبودند. خانواده خودم هم نه سنتی بود و نه متعصب و سخت&zwnj;گیر، اما گرایش من به دینداری از هشت سالگی هر روز بیشتر شد و هر روز تصویر خدا از نجات&zwnj;دهنده به پرسشگری که باید از او ترسید نزدیک&zwnj;تر می&zwnj;شد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">مدرسه می&zwnj;رفتم که زلزله رودبار اتفاق افتاد و تهران هم لرزید. زلزله چه بود؟ عذاب الهی. ترس من از مرگ با زلزله شروع شد و ترس من از خدا در آن روزها در اوج خود بود. شب&zwnj;ها از ترس مرگ و عذابی که قرار بود در جهنم بکشم با گریه می&zwnj;خوابیدم. از آن موقع تا سال&zwnj;ها بعد هر زمان که شایعه وقوع زلزله در میان مردم شدت می&zwnj;یافت، نمازهای من سروقت می&zwnj;شدند. خواندن نماز برایم سخت و زورکی بود. به وجوه دیگر دینداری که بیرونی&zwnj;تر بود بیشتر علاقه داشتم مثل حجاب، یا حفظ قرآن. یعنی آن چیزهایی که بابت&zwnj;اش تشویق می&zwnj;شدم. دانش&zwnj;آموز ابتدایی بودم، اما در این مقاطع شب&zwnj;ها را با توبه از گناه می&zwnj;گذراندم.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>گناه برایت چه مفهومی داشت؟</b><b><br /> </b></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">وقتی خردسال بودم، دروغ بزرگ&zwnj;ترین گناه بود. بعدها که خدا ترسناک و مرگ برای من مواجهه با این غول بی شاخ و دم شد، بزرگ&zwnj;ترین گناه به نظرم ترک نماز می&zwnj;آمد. با اینکه هیچوقت به خواندن منظم نماز عادت نکردم، در مواقع حساس جبران می&zwnj;کردم. در خواندن نماز هم مراسمی داشتم که بیشتر از خود نماز برایم جالب بود. سجاده خاص، چادر تمیز و سفید، تسبیحی با سنگ سبز (اسمش خاطرم نیست)، جوراب&zwnj;های سفید و کارهایی که بین دو نماز می&zwnj;کردم؛ مثلاً دعایی می&zwnj;خواندم، ولی در لایه دوم همه این کارها نوعی خودنمایی داشتم؛ اگرچه در اتاق تنها بودم. این مناسک برایم لذت بیشتری داشت. بزرگ&zwnj;تر که شده بودم و با ادبیات بیشتر آشنا شده بودم، بین دو نماز شعر مولانا می&zwnj;خواندم. مدتی هم بعد از سفر به مناطق جنگی و تاثیر زیادی که آن سفر روی من گذاشته بود، خاک مناطق جنگی را در سجاده&zwnj;ام داشتم و یک تکه از لباس یک شهید. اینها همه برایم جالب&zwnj;تر از محتوای نماز بود. علی&zwnj;رغم تلاشی که می&zwnj;کردم، حین خواندن نماز هیچوقت حواسم جمع نبود و همیشه به چیزهای دیگر فکر می&zwnj;کردم. مگر در همان مواقع خاص که گاهی از ترس گناه و مرگ و آخرت زار زار گریه می&zwnj;کردم.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>در صحبت&zwnj;هایت اشاره کردی به مرگ آیت&zwnj;الله خمینی. چه تصویری از او در کودکی داشتی؟</b></div> <div dir="RTL"><b><br /> </b></div> <blockquote> <div dir="RTL"><img width="190" height="284" vspace="3" hspace="3" border="3" align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/poster_1979_iri.jpg" /></div> <div dir="RTL"><b>در زمان جنگ تنها تصویری که از آقای خمینی در خاطرم هست زمانی بود که حضار در مقابلش گریه می&zwnj;کردند. من فکر می&zwnj;کردم که حرف&zwnj;هایش خیلی غمناک است</b><b><span dir="LTR">&hellip;</span></b></div> </blockquote> <div dir="RTL">اگر دیده باشی در اون سال&zwnj;ها به خانواده&zwnj;های شهید تابلویی فلزی می&zwnj;دادند که یک طرف آن عکس شهید بود و سمت دیگر آن عکس آیت&zwnj;الله خمینی و مشخصات شهید و یک متن که بسیار ناخوانا بود و احتمالاً دست خط خودشان بود .عکس&zwnj;ها سیاه بودند؛ مثل چاپ. در زمان جنگ تنها تصویری که از آقای خمینی در خاطرم هست زمانی بود که حضار در مقابلش گریه می&zwnj;کردند. من فکر می&zwnj;کردم که حرف&zwnj;هایش خیلی غمناک است و ابهتی برایم نداشت، ولی با ورود به مدرسه شناخت واقعی&zwnj;تری پیدا کردم نسبت به او و آن هم بعد از مرگ&zwnj;اش بود. اوج ساخته شدن خمینی به عنوان یک انسان پرابهت، بعد از مرگ و بعد از دیدن مراسم عزاداری مردم بود. آن همه به&zwnj;هم ریختگی در شهر و آنچه از تلویزیون سیاه و سفید می&zwnj;دیدم ... تعداد زیاد عزادار و کسانی که روی دست مردم به این سو و آن سو برده می&zwnj;شدند. من فکر می&zwnj;کردم مرده&zwnj;اند. ورود من به مدرسه دقیقاً سال بعد از مرگ آقای خمینی بود و در صبحگاه&zwnj;ها هنوز می&zwnj;گفتند الله&zwnj;اکبر، خمینی رهبر. عکس او ابتدای کتاب&zwnj;های درسی چاپ می&zwnj;شد. البته باید بگویم که خانواده من به آقای خمینی بسیار علاقه داشتند. عکس یا بهتر بگویم نقاشی او همیشه بر دیوار خانه ما بود. تا همین اواخر البته. مادربزرگم هم به&zwnj;خصوص بعد از شهادت پسرش تعصب خاصی به ایشان داشت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در مقطع ابتدایی به مدرسه دولتی می&zwnj;رفتم. مدیر مدرسه چادری بود و من او را بسیار دوست داشتم. همین دوست داشتن سبب شد که در هشت سالگی چادر به سر کردم. با اینکه در خانه ما هیچکس چادری نبود؛ حتی مادرم. جالب است که او هم بعد از اصرار من به چادر، چادری شد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">با یکی از همکلاسی&zwnj;هایم از مدرسه برمی&zwnj;گشتیم .در راه به حالت پز دادن به من گفت که وقتی نوزاد بوده آقای خمینی او را بوسیده. حتماً تصاویری که کودکان را در جماران برای متبرک شدن به بالا می&zwnj;بردند تا ایشان دستی به سرشان بکشند، دیده&zwnj;ای. این دوست من یکی از آنها بود. بسیار به او حسودیم شد. او چادری نبود و حتی فکل هم داشت. با خود می&zwnj;گفتم: کاش من جای او بودم. به جز من فقط یک نفر دیگر در مدرسه چادر می&zwnj;گذاشت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>تا چه سنی به طور مرتب نماز می خواندی؟ اولین بار چه زمانی به ایمان دینی شک کردی؟</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">راستش را بگویم نماز خواندنم هیچوقت مرتب نبود. تا پایان دبیرستان تظاهر به نماز خواندن می&zwnj;کردم. نمی&zwnj;گویم که اعتقاد نداشتم. به شکل سفت و سخت هم مسلمان بودم. قاری قرآن و حافظ قرآن هم بودم، اما نماز خواندن آن هم سه وعده در روز خیلی سخت بود و اغلب از زیرش در می&zwnj;رفتم. وقتی در خانه به من می&zwnj;گفتند نمازت را خواندی، به اتاقم می&zwnj;رفتم. ده دقیقه می&zwnj;ماندم و بیرون می&zwnj;آمدم. از این تذکرها متنفر بودم و شاید کمی هم لج می&zwnj;کردم. همین یکی در میان نماز خواندن هم باعث می&zwnj;شد همیشه احساس گناه داشته باشم.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL"><strong><img width="190" height="200" vspace="3" hspace="3" border="3" align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/khoramshahr13.jpg" /><br /> بعد از سفر به مناطق جنگی و تاثیر زیادی که آن سفر روی من گذاشته بود، خاک مناطق جنگی را در سجاده&zwnj;ام داشتم و یک تکه از لباس یک شهید. اینها همه برایم جالب&zwnj;تر از محتوای نماز بود. علی&zwnj;رغم تلاشی که می&zwnj;کردم، حین خواندن نماز هیچوقت حواسم جمع نبود و همیشه به چیزهای دیگر فکر می&zwnj;کردم.&nbsp;</strong></div> </blockquote> <div dir="RTL">همانطور که گفتم من خیلی زود ظاهر مذهبی پیدا کردم. قبل از شناخت دین و حتی قبل از داشتن سئوال درباره خدا. وجود خدا امری مبرهن بود. شاید هم خیلی زود خودم را در عمل انجام شده قرار داده بودم و اصلاً نمی&zwnj;توانستم کوتاه بیایم یا شک کنم. تایید و تشویق اطرافیان به&zwnj;خصوص پدرم و تمسخرهای اقوام- به تعبیرآن موقع&zwnj;ها &quot;قرتی&quot; و غیر مذهبی- و غرور و شخصیتی که برای خود ساخته بودم به من اجازه شک نمی&zwnj;داد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">من در خانواده&zwnj;ای بزرگ شدم که صحبت&zwnj;های زمان غذا خوردن یا تماشای تلویزیون به تمامی سیاسی بود. در واقع در خانواده&zwnj;ای بودم که ایمان مذهبی&zwnj;اش هم سیاسی بود و بعد از انقلاب به این حد رسیده بود. تظاهری در کار نبود، اما مذهبی سنتی هم نبودند. بعد از خرداد ۱۳۷۶ مرزهای قبلی خانواده هم شکسته شد. در بین فامیل دیگر به ما به عنوان حزب&zwnj;اللهی نگاه نمی&zwnj;شد. خانواده&zwnj;ای که طرفدار خاتمی بود، وجهه&zwnj;اش تغییر کرد. این جنبه&zwnj;ها همیشه بود ولی دیده نمی&zwnj;شد. همیشه صدای موسیقی در خانه طنین&zwnj;انداز بود؛ حتی خواننده&zwnj;های زن. گفته می&zwnj;شد: پس اینها خیلی هم متعصب نیستند. با دیدن رقصیدن خانم&zwnj;ها در عروسی و جشن&zwnj;های ما هم می&zwnj;گفتند: پس خیلی هم خشکه مذهب نیستند .همراه با شکسته شدن این تصاویر در بین اطرافیان کم کم از تعصب&zwnj;های من هم کاسته شد. اگر تا دیروز می&zwnj;گفتم حتی اگر بمیرم چادرم را برنمی&zwnj;دارم، حالا در سفرها، در پارک&zwnj;ها و غیره نیز بدون چادر بودم. این را باید بگویم که از هشت سالگی تا حدود ۱۵ سالگی در پارک هم چادرم را برنمی&zwnj;داشتم و مثل همه بچه&zwnj;ها نمی&zwnj;دویدم و بازی نمی&zwnj;کردم.&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b><br /> </b>دلیل دیگر این بود که من در مدرسه&zwnj;های مذهبی و غیر انتفاعی درس خواندم. یعنی مدرسه&zwnj;هایی که خانواده&zwnj;های مذهبی یا مذهبی&zwnj;های دولتی یا پولدارهای غیر مذهبی بچه&zwnj;های&zwnj;شان را به آن می&zwnj;فرستادند که البته در آنجا مجبور بودند تظاهر به مذهبی بودن کنند. در مدرسه&zwnj;های مذهبی آنچه بیشتر از همه چیز لطمه می&zwnj;بیند مذهب و دینداری است. من هم از این قاعده مستثنی نبودم. در این مدرسه&zwnj;ها بدون اینکه کاری کرده باشی (از نظر خودت) مورد هجوم قرار می&zwnj;گیری، چه برسد که زیر ابرویی مثلاً برداشته باشی یا کتاب شریعتی در کیف&zwnj;ات باشد. احمد شاملو که کفر است و احکام سنگین دارد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL"><img width="130" height="197" vspace="3" hspace="3" border="3" align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/shirin_neshat_1244.jpg" /></div> <div dir="RTL">در مدرسه&zwnj;های مذهبی آنچه بیشتر از همه چیز لطمه می&zwnj;بیند مذهب و دینداری است. در این مدرسه&zwnj;ها بدون اینکه کاری کرده باشی مورد هجوم قرار می&zwnj;گیری، چه برسد که زیر ابرویی مثلاً برداشته باشی یا کتاب شریعتی در کیف&zwnj;ات باشد. احمد شاملو که کفر است و احکام سنگین دارد.</div> </blockquote> <div dir="RTL">بیشترین حمله&zwnj;ای که به من می&zwnj;شد به دیدگاه سیاسی&zwnj;ام بود. در گزینش ورود به مدرسه مرجع تقلیدام را آیت&zwnj;الله صانعی معرفی کرده بودم و همین آغاز دردسر بود. همیشه در مظان اتهام بودم. به خانه تلفن می&zwnj;شد و به مادرم می&zwnj;گفتند که دخترتان ضد روحانیت است. چرایش را خودم هم نمی&zwnj;دانستم. یکی از وقت&zwnj;هایی که به دام افتادم، روز استیضاح مهاجرانی در مجلس بود و ما در نهارخوری مدرسه جمع شده بودیم دور یک رادیو و در زمان دست و سوت زدن برای رای اعتماد مهاجرانی مچ&zwnj;مان گرفته شد.</div> <blockquote> </blockquote> <div dir="RTL">نکته دیگر ادبیات بود. از ۱۲ سالگی شروع به خواندن رمان کردم. در رمان&zwnj;ها به خصوص از نوع روسی و فرانسوی&zwnj;اش، تابوهای زیادی برایت شکسته می&zwnj;شود و از سخت&zwnj;گیری&zwnj;هایت کاسته می&zwnj;شود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">آشنایی با عرفان هم تاثیر زیادی بر اعتقادهای من داشت. این آشنایی هم از طریق ادبیات بود. چون دبیرستان را در مدرسه مخصوص علوم انسانی گذراندم و به دلیل راهیابی به المپیاد ادبیات بیشتر از مدارس دیگر با ادبیات کهن سر و کار داشتیم. مولانا، بایزید و عطار و غیره و عرفان کم&zwnj;کم از وجهه فقاهتی و احکامی دین کم می&zwnj;کند. تمام مفاهیم دینی و حتی وجود خدا را ملموس&zwnj;تر و قابل دسترس&zwnj;تر می کند. یک شعر منصوب به مولوی بیشتر از هر چیز بر من تاثیر گذاشت. محتوای آن این بود که همه پیامبران و انسان&zwnj;های بزرگ جلوه&zwnj;ای از خدا هستند و یا خود خدا هستند:</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">هر لحظه به شكلي بت عيار بر آمد</div> <div dir="RTL">دل برد و نهان شد</div> <div dir="RTL">هر دم به لباس دگر آن يار بر آمد</div> <div dir="RTL">گه پير و جوان شد</div> <div dir="RTL">گه نوح شد و كرد جهاني به دعا غرق</div> <div dir="RTL">خود رفت به كشتي</div> <div dir="RTL">گه گشت خليل و به دل نار بر آمد</div> <div dir="RTL">آتش گل از آن شد</div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">بهتر است بگویم خدا کم کم پایین می&zwnj;آمد، اما تغییر اصلی در دانشگاه صورت گرفت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>جالب است نخستین تصویرت از خدا در روزهای جنگ شکل گرفت و نخستین بارقه&zwnj;های تردید در ایمان دینی در مدرسه و در پیوند با رخدادی سیاسی پدید آمده است. فکر کنم گره خوردن ایمان دینی با رخدادهای سیاسی ـ اجتماعی تجربه بیشتر دینداران نسل ماست. اگر ممکن است درباره تجربه&zwnj;ات از دانشگاه صحبت کن. دانشگاه دقیقاً چه چیزی را در تو تغییر داد و چگونه؟</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">ورود به دانشگاه برایم بسیار هیجان داشت. استقلال زیادی به دست می&zwnj;آوردم و همین برایم کافی بود. این استقلال فقط شامل رفت و آمد آزادانه نمی&zwnj;شد (البته شاید به تعداد انگشتان دست از مدرسه تا خانه یا برعکس را خودم به تنهایی طی کرده بودم)، بلکه شامل تمام تجربه&zwnj;هایی می&zwnj;شد که فرصت درک&zwnj;شان را نداشتم. پس بلافاصله شروع کردم. در حقیقت درس اینقدر برایم مهم نبود. یا آن موقع مهم نبود. در بدو ورود با همکلاسی&zwnj;های مدرسه و در واقع هم مدرسه&zwnj;ای&zwnj;های سال بالایی رفت و آمد داشتم. آنها در انجمن اسلامی فعالیت می&zwnj;کردند. تقریباً یک ماه اول را در انجمن پرسه زدم. گرچه اسمش انجمن اسلامی بود و خوب تصویری که من از آن داشتم تشکلی سیاسی و پرهیجان بود، اما محیط و روابط افراد این تصویر را خراب کرد. آن روزها انجمن اسلامی دانشکده ما کم از بسیج دانشجویی نداشت. خواهران و برادران با اتاق&zwnj;های جدا که با اسم فامیل همدیگر را صدا می&zwnj;کردند و ظاهراً خیلی حدود رابطه را نگاه می&zwnj;داشتند و پشت سر هم خنده&zwnj;های عشوه&zwnj;گرانه بود و حرف&zwnj;های فراخاله&zwnj;زنکی. قصدم تخطئه آنها نیست. محیط دانشگاه&zwnj;ها در همه&zwnj;جا همینطور بود و شاید باشد. با اینکه من از مدرسه مذهبی می&zwnj;آمدم، انتظارم از دانشگاه بیشتر از این بود. پس از یک&zwnj;ماه با تشکلی دیگر آشنا شدم که فعالیت&zwnj;های فرهنگی می&zwnj;کرد و سکولار به نظر می&zwnj;رسید. باید بگویم من محجبه بودم و ورودم به این تشکل کمی بغرنج بود. باید پذیرفته می&zwnj;شدم و خطر پس زدن هر لحظه وجود داشت. روابط دخترها و پسرها (و نه خواهران و برادران) بسیار راحت بود. گرچه حدود محیط دانشگاه هم حفظ می&zwnj;شد، اما از این لحاظ در آن دانشکده با آن محیط، انگشت&zwnj;نما شده بود.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL"><b><img width="190" height="231" vspace="3" hspace="3" border="3" align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/union_of_soul_and_god_by_blake.jpg" /><br /> </b></div> <div dir="RTL"><b>زمانی که در حال از دست دادن ایمان هستی، مرتب سعی می&zwnj;کنی در مراحل مختلف جایگزین&zwnj;هایی برایش پیدا کنی. پیدا کردن این جایگزین&zwnj;ها آسان نیست و وقتی چیزی نداشته باشی دچار خلا می&zwnj;شوی. من در این روند به&zwnj;ندرت دچار خلا شدم. گرچه اکثر این جایگزین&zwnj;ها کوتاه مدت بودند، اما باعث شدند پله پله و آرام آرام احساسات و افکارم منسجم شوند. اینها همه از شوکی که ممکن بود به من وارد شود جلوگیری کردند.</b></div> </blockquote> <div dir="RTL">پا به پای سر و کله زدن با جوی که برایم وجود داشت و فعالیت شدیدی که انجام می&zwnj;دادم (هر کاری که به من سپرده می&zwnj;شد با نهایت تلاش و سختکوشی به پایان می&zwnj;رساندم) از تعصب&zwnj;هایم کاسته شد. گرچه من خیلی متعصب نبودم ولی اصولی وجود داشت که شاید ناشی از بی&zwnj;تجربه&zwnj;گی&zwnj;ام بود. منظورم از بی&zwnj;تجربه&zwnj;گی این است که گاهی چیزی را واضح فرض می&zwnj;کنیم که حتی نزدیک&zwnj;اش هم نرفتیم و هیچ چیز از آن نمی&zwnj;دانیم. من با نزدیک شدن به آن گروه خیلی از اصول خودم را پوچ و بی&zwnj;معنی دیدم. بعد از یکسال تلاش و کاری که شاید هیچ یک از اعضا انجام نمی&zwnj;داد، به&zwnj;طور رسمی وارد شورای مرکزی شدم. آن&zwnj;موقع هنوز چادری بودم. کم&zwnj;کم می&zwnj;خواستم چادر را کنار بگذارم. بنابراین در دانشکده بی&zwnj;چادر بودم و در راه خانه دوباره آن را به سر می&zwnj;کردم. آرام آرام خانواده را هم آماده می&zwnj;کردم؛ اگرچه برای مقابله با هر نوع مقاومتی آماده بودم. پدر و مادرم به خوبی می&zwnj;دانستند که من خودم خواسته بودم که چادر به سر کنم. بنابراین اگر روزی خودم نمی&zwnj;خواستم نباید مقاومتی می&zwnj;کردند و نکردند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در این مقطع هنوز عقاید مذهبی&zwnj;ام را داشتم. بهتر است بگویم نیمچه عقیده&zwnj;ای یا باوری که بیرون کردن&zwnj;اش سخت بود و به همین راحتی&zwnj;ها نبود. نمی&zwnj;توانم بگویم آنچه در دانشگاه می&zwnj;خواندم بی&zwnj;تاثیر بود (جامعه&zwnj;شناسی و فلسفه)، اما نه به اندازه تجربه&zwnj;هایی که هر روز پشت سر می&zwnj;گذاشتم؛ تجربه&zwnj;های روزمره&zwnj;ای مانند &quot;دیگری&quot; بودن.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">من این &quot;خودی&quot; شدن را با برداشتن چادر به دست نیاوردم. قبل از آن به اندازه کافی خودم را ثابت کرده بودم و از مظان اتهام خشک مذهبی و حتی در بدترین اوقات جاسوس بودن به دور مانده بودم، اما برداشتن چادر جایگاهم را محکم&zwnj;تر کرد و من همچنان فعال&zwnj;ترین بودم.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">همیشه دوست داشتم بدانم از دید دیگران یک فرد چادری چطور تحلیل می شود و وقتی چادر رو کنار می&zwnj;گذارد چه تغییری در این تحلیل ها به وجود می&zwnj;آید. نظر خود تو چه هست؟</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>من فقط می&zwnj;توانم نظر و تجربه خودم را بگویم. می&zwnj;دانی که من در خانواده&zwnj;ای مذهبی بزرگ نشدم. با این همه دینداری در خانواده ما محترم بود. از کودکی تصویر من از آدم دیندار فردی بود با چهره&zwnj;ای روحانی و شخصیتی معنوی و رفتاری اخلاق&zwnj;مند. چیزی شبیه به یک عارف. حتی تا زمان ورود به دانشگاه هم این تصویر در ذهنم بود، اما بزرگ&zwnj;تر که شدم خوشبختانه یا بدبختانه این تصویر درهم شکست: دیندارانی دیدم که به راحتی دروغ می&zwnj;گویند، رفتار خودپسندانه&zwnj;ای دارند و دین&zwnj;شان را به دیگران تحمیل می&zwnj;کنند. در واقع فهمیدم اسلام عرفانی تصویر اصلی دین نیست و آنچه برای دینداران مهم&zwnj;تر است شریعت است.</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>من در کودکی هیچ زن چادری&zwnj;ای در اطرافم ندیده بودم. در دانشگاه بود که برای اولین&zwnj;بار با دخترانی چادری رابطه دوستانه&zwnj;ای پیدا کردم. راستش در برخورد اول چندان چادری بودن یا نبودن افراد برایم مهم نبود، اما به تدریج دریافتم دختران چادری ـ خصوصا آنها که بیشتر مقید به شریعت هستند ـ محدودیت&zwnj;هایی در معاشرت با من دارند. البته این فقط محدود به دخترها نمی&zwnj;شد. پسر&zwnj;های مذهبی هم همین محدودیت&zwnj;ها را داشتند، اما دخترها شاید بیشتر. چادری&zwnj;هایی هم دیدم که زیاد مقید به دین نبودند. چادر گذاشتن برای آنها بیشتر یک عادت بود. این برای من کشف جدیدی بود چون قبلاً فکر می&zwnj;کردم هرکس چادری است کاملا دیندار است، اما روی&zwnj;هم رفته چادر برای من یک علامت است: با زنی که چادری است هر حرفی را نمی&zwnj;توان زد و باید مراعات بعضی چیز&zwnj;ها را کرد.</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>برداشتن چادر یا حجاب هم واقعاً هیچوقت چندان برایم مهم نبوده است. نمی&zwnj;دانم شاید دیگران تجربه و نظر متفاوتی داشته باشند، اما از منظری کاملا شخصی و خصوصی هیچوقت این مسئله برای من مهم نبوده است. همچنین دخترانی دیده&zwnj;ام که ناگهان مذهبی و محجبه شده&zwnj;اند. این هم به نظر من موضوعی کاملاً بی&zwnj;اهمیت است، ولی می&zwnj;دانم که برای اکثریت دینداران ورود و خروج افراد به دین موضوعی مهم و حساس و حتی حیثیتی است. بنابراین فقط از این منظر دخترانی که برای استقلا&zwnj;ل&zwnj;شان (ونه چادری بودن یا نبودن) می&zwnj;جنگند برایم با ارزش و احترام&zwnj;برانگیز هستند.</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b><b>خوب، گفتی که در دانشگاه به تدریج ایمانت کمرنگ شد. این مسئله برایت خلائی به وجود نیاورد؟</b></div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <blockquote> <div dir="RTL"><b><img width="190" height="127" vspace="3" hspace="3" border="3" align="middle" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/noudjoumi_nicky_art.jpg" /><br /> </b></div> <div dir="RTL">الان با مرور خاطرات گذشته شاید بخندم به کارهایی که می&zwnj;کردم و به نظرم بچه&zwnj;گانه باشند ولی یک نکته ظریف در تغییرات من وجود دارند که همیشه از آنها می&zwnj;ترسم: جهش ... جهش بسیار دردآور است.</div> </blockquote> <div dir="RTL">ایمان در من کمرنگ نشد. به کلی از بین رفت. زمانی که در حال از دست دادن ایمان هستی، مرتب سعی می&zwnj;کنی در مراحل مختلف جایگزین&zwnj;هایی برایش پیدا کنی. پیدا کردن این جایگزین&zwnj;ها آسان نیست و وقتی چیزی نداشته باشی دچار خلا می&zwnj;شوی .من در این روند به&zwnj;ندرت دچار خلا شدم. گرچه اکثر این جایگزین&zwnj;ها کوتاه مدت بودند، اما باعث شدند پله پله و آرام آرام احساسات و افکارم منسجم شوند. اینها همه از شوکی که ممکن بود به من وارد شود جلوگیری کردند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">الان با مرور خاطرات گذشته شاید بخندم به کارهایی که می&zwnj;کردم و به نظرم بچه&zwnj;گانه باشند ولی یک نکته ظریف در تغییرات من وجود دارند که همیشه از آنها می&zwnj;ترسم: جهش ... جهش بسیار دردآور است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">یکی از تجربه&zwnj;های جالب من، آشنایی با مسیحیت بود. من مسیحی نبودم و نشدم، اما آشنایی و رفت و آمد چندماهه&zwnj;ام با مسلمانان نومسیحی شده یکی از این جایگزین&zwnj;ها بود.

بابک مینا ـ سه دهه از حاکمیت دینی در ایران می‌گذرد. از همین رو دینداری خواه ناخواه مفهومی سیاسی یافته است. حکومت ایران تمام کوشش خود را برای ساختن جامعه‌ای اسلامی به کار بسته است، اما جامعه به شیوه‌های مختلف به این تحمیل یکطرفه واکنش نشان داده است و می‌دهد.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • کاربر حامد

    میگویند بدترین دشمنی با هر چیز وهر کس بد دفاع کردن از آ نست دراین رابطه هیچ شخص یا گروهی به اندازه حکو مت ولایت فقیه بادین اسلام دشمنی نکرده است در فردای سر نگونی این حکومت روشن خواهد شد که چه اندازه مردم دیندار از دین برگشته اند که متاسفانه جای گزین هم جز بدتر از آ ن یعنی مسیحیت وجود ندارد .

  • مهمان

    مهمترین نکته ای که در سخنان این دختر خانم دیده میشود بحث جایگزینی اعتقادات موجود است. برخلاف تصور حامد عزیز اگر قرار باشد جایگزینی با یک مذهب و اعتقاد دیگری صورت بگیرد در واقع تغییر و جهشی فکری صورت نپذیرفته است. فرقی که خانم یاسمن با من داشته این بوده که ایشان بعد از انقلاب متولد شده در حالی که زمان انقلاب من تو خیابانها بودم. دو دیگر آنکه یک مذهبی محض بودم از آن دیندارانی که تحمل عقاید دیگران را به هیچ وجه ندارند. عادت داشتم وقتی سوار هواپیما میشدم حمد و سوره ای بخوانم. با ماشین میخواستم جایی برم حتمأ صدقه میدادم اما شاید باورتان نشود که ترک صدقه بیش از پانزده سال طول کشید. حمد و سوره را بیش از ده سال در دل خواندم. با خود میگفتم ضرری نداره حداقل زمزمه کن. انسان هر سه حالت عمر را باید تجربه کند. میدانیم که بچه های کمتر از دو سال از هیچ حیوانی نمیترسند چرا که عقلشان به تکامل نرسیده است. بعد از دو سالگی شروع به ترسیدن میکنند چون عقلشون داره کاملتر میشه اما چون نمیدانند مثلأ عقرب چه نوع جانوری است لذا میترسند و این ترس علمی نیست. اما وقتی عقل و احساساتی که تحت کنترل خرد باشد به سمت تکامل میل کند وضعیت عوض شده و ترس ها جای خود را به منطق میدهد. به نظر من تا کار عقل بدانجا نرسیده باشد که جوابهای قانع کننده ای برای خود پیدا کند خلأهای ایجاد شده به واسطه جدایی از دین، موجب از دست دادن هویت میشود. از طرفی اما اگر بتوان منطق و اندیشه منطقی و فلسفی را در خرد پرورش داد اوج تغییر است و چه مبارک کسی که به این مهم نایل آید. که البته برای امثال من که بیش از نصف عمر را با خرافات گذرانده است سالیان سال طول میکشد اما غیر ممکن نیست چرا که هرکس بخواهد میتواند تغییر کند - سعدی به روزگاران مهری نشسته بر دل - بیرون نمیتوان کرد الا به روزگاران