شکست اردوغان در استانبول و سایر شهرهای بزرگ ترکیه

شمارش آرای انتخابات محلی ترکیه به پایان خود نزدیک می‌شود. پیروزی حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه در انتخابات شهرداری استانبول تقریباً مسلم شد. شکست اردوغان در شهرهای بزرگ دیگر نیز تکرار شد. از شش شهر بزرگ ترکیه، حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه تنها توانست یک شهر را از آن خود کند.

بالاخره بعد از حدود ۱۳ ساعت بی‌خبری درباره نتایج شمارش آرای استانبول، آژانس خبری دولتی آناتولی آماری جدید ارائه داد. آمار‌های شمارش آرای استانبول نشان می‌دهد که اکرم امام‌اوغلو نامزد حزب جمهوری‌خواه با کسب ۴۸,۷۹ درصد آرا، از بن‌علی ییلدریم، نامزد حزب عدالت و توسعه، نزدیک به ۰,۱۷ درصد جلوتر است.

تفاوت آرای دو نامزد رقیب معادل بیش از ۲۳ هزار رای است. از آنجا که تا کنون ۹۹,۷۵ درصد آرا شمرده شده است، به احتمال زیاد برنده نهایی انتخابات شهرداری استانبول نامزد حزب جمهوری‌خواه خواهد بود.

شکست بن‌علی ییلدریم، نخست وزیر سابق اردوغان در انتخابات شهرداری استانبول یک شکست بزرگ برای رئیس جمهوری ترکیه و حزب متبوع او محسوب می‌شود.

با این حال این احتمال وجود دارد که حزب عدالت و توسعه خواستار بازنگری در آرای باطل‌شده شود و بخواهد با اتکا به این آرا شکست در استانبول را جبران کند. با این حال باز هم بعید به نظر می‌رسد که ۲۳ هزار رای عقب‌افتاده از این طریق جبران شود.

کمال قلیچ‌داراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: مردم به دموکراسی رأی دادند. قلیچ‌داراوغلو گفت حزب او در آنکارا و استانبول و حتی در ازمیر که سومین شهر بزرگ ترکیه است، در انتخابات شهرداری‌ها و شوراهای شهر پیروز شده است.

شکست حزب عدالت و توسعه در شهرهای بزرگ

از شش شهر بزرگ ترکیه، استانبول، آنکارا، ازمیر، آنتالیا، آدانا، و بورسا حزب عدالت و توسعه تنها با فاصله‌ای کم در شهر بورسا پیروز بوده است. از ۲۰ شهر بزرگ ترکیه دو حزب اصلی رقیب، هر کدام ۵۰ درصد شهرداری‌ها را از آن خود کرده اند.

رجب طیب اردوغان طی روزهای گذشته بارها مردم را به مشارکت در انتخابات فراخواند. او که پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ به حزب ملی‌گرا حرکت ملی نزدیک شده، در این دوره از انتخابات نیز با شعارهای ملی‌گرایانه و حمله به حزب ه.د.پ که بیشتر اعضای آن را کُردها تشکیل می‌دهند، انتخابات را به کارزاری برای تحریک رویکرد ناسیونالیستی تبدیل کرده بود.

تحلیل‌گران یکی از دلایل شکست اردوغان را بحران اقتصادی این کشور می‌دانند. ترکیه بعد از ۱۰ سال وارد بزرگترین رکود اقتصادی شد. این خبر کمتر از یک ماه پیش از برگزاری انتخابات شهرداری اعلام شد.

اما یک عامل مهم که به شکست حزب عدالت و توسعه در شهرهای بزرگ منجر شد، فراخوان صلاح‌الدین دمیرتاش رهبر مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها (ه د پ) برای «رأی علیه فاشیسم» بود. حزب دموکراتیک خلق‌ها در شهرهای بزرگ نامزدی ارائه نکرد، و به همین علت با وجود اینکه حزب اردوغان رای زیادی از دست نداد، ائتلاف حزب جمهوری‌خواه (اتحاد ملت) توانست به پیروزی دست بیابد.

اولین شکست یا ۱۵‌مین پیروزی اردوغان؟

اتحاد حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی (اتحاد مردم) در مجموع شهرهای کوچک و روستاهای بیشتری را از آن خود کردند. در آمار کلی کشوری، این ائتلاف نزدیک به ۵۲ درصد آرای ملی را به خود اختصاص دادند.

در ابتدا سایت انگلیسی خبرگزاری دولتی آناتولی، به نقل از رئیس شورای عالی انتخابات ترکیه، پیش‌گرفتن جمهوری‌خواهان در استانبول را اعلام کرد. اما سایت ترکی این خبرگزاری با تعلل این خبر را منتشر کرد. در عوض تیتر اصلی این خبرگزاری اعلام «۱۵‌مین پیروزی اردوغان» است.

اردوغان و حزبش تلاش دارند با اتکا به آرای ملی خود را پیروز انتخابات جلوه دهند. با این حال این اولین بار است که حزب عدالت و توسعه بعد از تاسیس آن در سال ۲۰۰۱ چنین شکست بزرگی را متحمل می‌شود.

اردوغان در سال‌های دهه ۱۹۹۰ در استانبول فعالیت سیاسی خود را به عنوان شهردار آغاز کرد. او از ۱۶ سال پیش بر سیاست ترکیه مسلط است. شکست در پایتخت و در استانبول و در ازمیر به معنای این است که حمایت از اردوغان رو به کاهش است.

اردوغان در سخنانی تلویحاً شکست در استانبول را پذیرفت اما خود را پیروز محله‌ها و شهرهای کوچک دانست:

« حتی اگر مردم ما شهرداری استانبول را از دست دهند، اما با این‌حال حزب عدالت و توسعه در محله‌ها پیروز شده است.»

نگرانی ناظران شورای اروپا از محدودیت‌های آزادی در ترکیه

یک گروه از ناظران شورای اروپا فردای انتخابات شوراهای شهر و شهرداری‌های ترکیه نسبت به محدودیت‌ آزادی‌ها در این کشور ابراز نگرانی کرد.

اندرو داوسون، رئیس کنگره مقامات محلی و منطقه‌ای شورای اروپا، که مقامات محلی و منطقه‌ای ۴۷ کشور عضو شورای اروپا را نمایندگی می‌کند، بر ضرورت آزادی بیان شهروندان ترکیه بدون ترس از اقدامات دولت تأکید کرد و گفت:

«من از این واهمه دارم که در حال حاضر ترکیه فضای انتخابات آزاد و منصفانه‌ای که در یک انتخابات واقعاً دموکراتیک و منطبق با ارزش‌ها و اصول اروپایی باید رعایت شود را برآورده نسازد.»

داوسون با اشاره به پیروزی اپوزیسیون در شهرهای بزرگ ترکیه افزود: «اما ما فکر می‌کنیم که موفقیت بسیاری از احزاب نشانه مثبتی از انعطاف‌پذیری دموکراتیک ترکیه باشد.»

انتخابات شوراهای شهر و شهرداری‌ها در ترکیه یکشنبه ۳۱ مارس/۱۱ فروردین برگزار شد. رسانه‌های دولتی و مخالفان هر دو مشارکت در انتخابات را «گسترده» و «بالا» گزارش کردند. شمار واجدان شرکت در انتخابات ۵۷ میلیون و ۵۸ هزار و ۶۳۳ تن اعلام شده است.

در همین زمینه: