گرمایش زمین: هزار یخچال طبیعی کوچک تاجیکستان در سه دهه اخیر محو شدند
یکی از فقیرترین مناطق جهان هدف وخیم‌ترین تأثیرهای گرمایش زمین است. حجم یخچال‌های طبیعی آسیای میانه نسبت به ابتدای قرن بیستم یک‌سوم کاهش یافته.
یخچال فدچنکو در تاجیکستان که بر اثر تغییرات اقلیمی در معرض نابودی است ــ عکس: ویکیپدیا، Jaan Künnap 1982
تغییرات اقلیمی حاصل دخالت بشر که به دلیل گرمایش جهانی ناشی از تولید گازهای گلخانه‌ای رخ می‌دهند، روز‌به‌روز آشکارتر می‌شوند. آسیای میانه به‌ویژه تاجیکستان بیش از بسیاری نقاط جهان تحت تأثیر این تغییرات قرار دارند. در کنفرانس اخیر تغییرات اقلیمی آسیای میانه ۲۰۱۹ (CACCC-۲۰۱۹)، دولت تاجیکستان شواهد نگران‌کننده‌ای دراین‌باره ارائه داد.
کنفرانس دو روزه تغییرات اقلیمی آسیای میانه در ابتدای ماه میلادی جاری (چهارم و پنجم آوریل / ۱۵ و ۱۶ فروردین) در تاشکند، پایتخت ازبکستان، برگزار شد. کریم‌جان عبدالحلیمف، رئیس آژانس اقلیم‌شناسی تاجیکستان، در این کنفرانس خطر گرمایش زمین برای یخچال‌های طبیعی تاجیکستان را این چنین متذکر شد:
«از ۱۴ هزار یخچال طبیعی تاجیکستان که برای سرتاسر منطقه حیاتی هستند، بیش از یک‌هزار یخچال طبیعی کوچک طی ۳۰ سال اخیر محو شده‌اند.»
رئیس سازمان اقلیم‌شناسی تاجیکستان هشدار داد که افزایش دما و ذوب‌شدن یخچال‌ها خطر خشکسالی، رانش زمین و جاری‌شدن سیل را افزایش داده است. از همین رو، تغییرات اقلیمی تهدیدهای جدی برای تأمین مایحتاج اساسی زندگی مردم تاجیک، امنیت در تأمین غذا و آب و انرژی آنها، و حفاظت از منابع آبی آسیای میانه ایجاد کرده است.
او از مشارکت‌کنندگان کنفرانس خواست تا استراتژی‌های ملی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و سازگاری با شرایط جدید را به‌روز کنند و مقیاس آنها را به مقیاسی منطقه‌ای بدل سازند.
در خود تاجیکستان، امامعلی رحمان، رئیس‌جمهوری اقتدارطلب کشور، برای مقابله با آثار تغییرات اقلیمی برنامه جدیدی را به نام «آب برای توسعه پایدار» کلید زده است.
تاجیکستان یکی از کشورهایی است که کمترین مسئولیت را در تولید گازهای گلخانه‌ای و گرم‌شدن زمین بر عهده دارد. این کشور بر اساس رده‌بندی «آکسفام» از سرانه انتشار گاز گلخانه‌ای، در رتبه ۱۲۹ ام قرار دارد. با این حال، میزان تاثیرپذیری آن از گرمایش زمین که بر اثر انتشار این گازها در حال رخ‌دادن است، بسیار شدید توصیف می‌شود.
آسیای میانه زیر تیغ تغییرات اقلیمی
آسیای میانه پیش از این نیز صحنه یکی از بدترین فاجعه‌های انسان‌ساز زیست‌محیطی بود: «خشک‌شدن دریاچه آرال» که زمانی چهارمین دریاچه بزرگ جهان بود. حالا گرمایش جهانی زمین این منطقه را زیر تیغ فاجعه‌های آینده قرار داده است.
اما دیگر قلمروهای واقع در آسیای میانه از جمله ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان، قزاقستان، بخش اعظم افغانستان و بخش‌هایی از شمال شرق ایران نیز به شدت از تغییرات اقلیمی متأثر خواهند شد. به علاوه یخچال‌های طبیعی تاجیکستان که در تنظیم آب‌و‌هوا و میزان بارش کل منطقه تأثیر دارند، برای امنیت منابع آبی در ایران هم حیاتی هستند. بر اساس پژوهش‌های صورت‌گرفته، تاجیکستان تا سال ۲۰۵۰ حدود ۳۰ درصد از یخچال‌های طبیعی خود را از دست خواهد داد.
تهدید گرمایش زمین برای آسیای میانه با ده‌ها میلیون جمعیت باعث شده است که کنفرانس تغییرات اقلیمی این منطقه به رویدادی بزرگ تبدیل شود. در کنفرانس تغییرات اقلیمی اسیای میانه ۲۰۱۹ که به ابتکار بانک جهانی برگزار می‌شود، حدود ۴۰۰ نماینده از آژانس‌های دولتی، بین‌المللی و منطقه‌ای، بانک‌های سرمایه‌گذار در توسعه، سازمان‌های مدنی و پژوهشگران دانشگاهی دور هم گرد آمدند.
متخصصان در این کنفرانس هشدار دادند که تغییرات اقلیمی به پیامدهای ویرانگر بسیاری از جمله بی‌ثباتی در تأمین انرژی و آب، اختلال در زیست‌بوم‌های طبیعی جانوری، وقوع فاجعه‌های طبیعی، و کندشدن روند توسعه اقتصادی خواهد انجامید؛ آن هم در حالی که آسیای میانه منطقه‌ای از کشورهای فقیر جهان است. بر اساس آمار وبسایت تحلیلی «فوکوس اکونومیک»، سه کشور این منطقه در میان ۱۰ کشور فقیر دنیا هستند. در این رده‌بندی تاجیکستان چهارمین، قرقیزستان نهمین و ازبکستان دهمین کشور فقیر دنیا هستند.
متخصصان در CACCC-۲۰۱۹ به طور ویژه به آسیب‌پذیری بالای منابع آبی آسیای میانه نسبت به تغییرات اقلیمی هشدار دادند. حجم یخچال‌های طبیعی آسیای میانه نسبت به ابتدای قرن بیستم یک‌سوم کاهش یافته است. ده‌ها میلیون تن در آسیای مرکزی، بیش از نیمی از آب آشامیدنی خود را از ذوب فصلی برف‌ها و یخچال‌های طبیعی تأمین می‌کنند.
نظرها
نظری وجود ندارد.